Qırımda 2017 senesiniñ zarfında insan aqları saasındaki vaziyetniñ «bayağı yamanlaşqanı» közetildi. Qırım aq-uquq qorçalayıcıları grubunıñ esabatında aytılğanı kibi, Qırım sakinleriniñ siyasiy sebeplerden dolayı taqip etilüvlerinde bir yıl içinde bir sıra yañı tendentsiyalar qayd etildi.
Aq-uquq qorçalayıcılarınıñ malümatına binaen, Qırımda faaliyetçilerni, cümleden diniy ve etnik alâmetlerge köre taqip etüv devam ete. Bunı bir yıllıq vaziyetiniñ talili kösterdi. Ondan ğayrı, barışıqlı toplaşuv ürriyetiniñ sıñırlanmaları arttı.
Aq-uquq qorçalayıcılarınıñ esabatında: «2017 senesinde Qırım aq-uquq qorçalayıcıları grubunıñ talil eticileri apis etilgenlerge tıbbiy yardım kösterüv saasındaki vaziyette ciddiy yamanlaşuvnı qayd ettiler. Bunı bazı allarda eziyetke teñ, dep saymaq mümkün. Mohammed Kabir, Asan Çapuh ve Bekir Degermencige muntazam surette tıbbiy yardımnıñ kösterilmemesi, böyle adiseler arasında yer almaqta», – denile.
Aq-uquq qorçalayıcıları halqara hümanitar uquqqa riayet etüv saasında da vaziyetniñ fenalaşqanını qayd ettiler. Şu cümleden, 2017 senesinde Rusiye ordusına alınğan Qırım sakinleriniñ sayısı bayağı arttı. 2014 senesinden başlap, cemi olaraq tahminen 10 biñ kişiniñ Rusiye Silâlı quvetlerine hizmetke çağırılğanı aqqında bildirile.
Esabatta: «Qırım musulmanlarınıñ işi»nde daa on tevqif etilgen peyda oldı. Olarnıñ altısını (Rusiyede terroristik sayılğan) Hizb ut-Tahrir teşkilâtında ve daa dörtüni (Rusiyede ekstremistik sayılğan) Tebliği Cemaat teşkilâtında iştirak etkenlerinde qabaatlaylar. Al-azırda olarnıñ doquzı Aqmescitteki muvaqqat izolâtorda ve daa biri ev apisinde bulunalar… Aqrabalarnı mahkeme oturışuvlarına yibermey başladılar. Bu yıl aman-aman bütün oturışuvlar qapalı rejimde keçti», – denile.
Rusiye tarafından ilhaqından soñ Qırımda mustaqil jurnalistler, cemiyet faaliyetçileri, qırımtatar milliy areketiniñ faaliyetçileri, Qırımtatar Milliy Meclisiniñ azaları ve Rusiyede yasaq etilgen «Hizb ut-Tahrir» teşkilâtına alâqası bar dep şübhe altında tutulğan Qırım musulmanlarınıñ evlerinde ketken sayın daa sıq surette tintüvler yapıla.
Halqara siyasiy İslâm teşkilâtı «Hizb ut-Tahrir»niñ vekilleri öz vazifesini, bütün musulman devletlerini bir İslam hilâfeti içinde birleştirüvde köreler. Lâkin olar buña irişmek içün terroristik usullarınıñ qullanıluvını red ete ve Rusiyede aqsız yerde taqip etilgenlerini aytalar. Rusiyeniñ Yuqarı mahkemesi 2003 senesinde «Hizb ut-Tahrir»ni «terroristik» olaraq tanılğan 15 birleşmeniñ cedveline kirsetip, yasaq etti.
