Qırımtatar halqınıñ milliy lideri Mustafa Cemilev, Qırımdaki suv meselesiniñ çezilmesinde yekâne variant yarımadanıñ Ukraina nezaretine qaytarılması olğanına inana.
«Putinniñ Qırım içün ödemek kerek olğan azamiy fiyat – bu Qırımnıñ azat etilmesidir. Başqa bir şey», – dedi Cemilev «Obozrevatel» neşrine.
Cemilevniñ bildirgenine köre, Qırımnıñ suv techizatı meselesiniñ çezilmesi içün Rusiye akimiyeti tarafından teklif etilgen variantlar «yalıñız kâğıtqa yazılğan».
«Azaq deñiziniñ tübünden tatlı suvnıñ çıqarılmasını Putin ilân etti. Soñra Aksönov dedi ki, anda yeterli qadar suv olğanı aqqında tasdıqlanğan malümat yoq, tetqiqat keçirmek ise pek palıdır. Bir qaç afta evel bu ğayeden vazgeçecek ediler. Şimdi kene bu mevzu köterildi. Yerli sakinlerge kimerde ümüt bermek kerektir», – dedi Cemilev.
Şimdilik, onıñ fikrince, Qırımdaki suv meselesi, bar olğan ihtiyaclarnıñ semeresiz qullanması ve yarımadağa rkslarnıñ köçürilmesi ile bağlı.
«Ruslar özleri Qırımdaki suv meselesini daa da fenalaştıra. Rusiyeden yañı kelgenler içün inşaat işleri devam ete. Bizim malümatımızğa köre, olar endi beş yüz biñ insannı ketirdi. Bugünde onlarnen yañı arteziyan quyusı qazıp çıqarıldı. Faal qullanuv sebebinden andaki suv içilmez alına kele. Sora bu quyular qapatıla. Ve başqa yerde kene yañı quyular qazıla. Ve böyle bütün Qırım boyunca», – dep qoştı o.
Rusiye baş nazir muavini, Qırım «kuratorı» Marat Husnullin mayısnıñ başında yarımadağa kelip, yarımadanı tehnik suv ile temin etmek içün yaznıñ başında quyular qazılacaq, dep ilân etti.
Aprelniñ 26-nda Rusiye kontrolindeki Qırım yolbaşçısı Sergey Aksenov Qırım civarında Azaq deñizi altında suv kelişemi bu yıl iyün ayında belli olur, dep bildirdi. Onıñ aytqanına köre, bu suvnıñ qullanuvğa uyğun olmasınen bağlı sualler peyda ola, amma suv «bayağı» bar, dey.
Rusiye prezidenti Vladimir Putin Qırımğa yaqın Azaq deñizi altındaki suvlarnıñ yeterli yedekleri bar, dep aytqan edi. Bundan soñ Qırımnıñ Rusiye yolbaşçısı Sergey Aksenov mütehassıslar Azaq deñizi altındaki içme suvunı çıqaruv imkânlarını baqmaq içün işke başladı, dep bildirgen edi.
Rusiye Azaq deñizinde içme suvunı tapmaq içün 70 mln ruble sarf etmege niyetlene.
Qırımnıñ suv teminlevi
Ukraina, Qırımnıñ içecek suv ihtiyaclarınıñ 85%-ni yarımadanen bağlağan Dnipro aqıntı yolu olğan Şimaliy-Qırım kanalı vastasınen teminlegen edi. 2014 senesi Rusiye Qırımnı işğal etken soñ yarımadağa suv berilmesi toqtatıldı.
Qırımdaki suv yedekleri suv anbarları ve yerastı çoqraqlardan toldurıla. Ekologlarnıñ aytqanına köre, yerastı çoqraqlarnıñ muntazam sürette qullanılması yarımadada topraqnı tuzlattı. Qırım akimiyeti yarımada sakinlerini suvnı az qullanmağa çağıra.
2020 senesi Qırımdaki suv teminlevi vaziyeti kritik oldı. Qırımlı alimlerniñ bildirgenine köre, yağanaqlar yağmağanı içün ve qar az yağğan qış neticesinde qurğaqlıq oldı.
Avgustnıñ soñunda Aqmescitte, Aqmescit ve Bağçasaray rayonlarında suv berüv cedvelleri kirsetilgen edi. Daa soñra Qarasuvbazarda, Qarasuvbazar rayonında ve qısmen Aluştada cedveller kirsetildi.
Kreml kontrolindeki Qırım yolbaşçısı Sergey Aksenov Rusiye Qırımnıñ suv teminlevini fevqulâde vaziyet olaraq tanıması mümkün, dep ayta. O, 2020 senesi 150 yıl içinde eñ quru oldı, dep bildirdi.
Rusiye akimiyeti yañı suv boruları, suv qoralarınıñ quruluvına ve quyu qazıluvına milliardlarnen ruble ayırdı.
BM Ukraina Monitoring missiyası, halqara uquqqa köre, Rusiye Qırım ealisini suvnen temin etüvden mesüliyetli ola, dep israr ete.
Resmiy Kyiv, Şimaliy-Qırım kanalından suv yarımadağa tek Qırım işğalden qurtarılğan soñ berilecek, dep bildire.
