Aqmescit – Mart 29 kuyu qırımtatar halqı işğal etilgen Qırımnıñ akimiyetine kirmek meseleni Mecliske al etmege buyurdı. Bunıñnen beraber, Meclisniñ soñki toplaşuvı temsiliy organnıñ özü bölüngenini kösterdi. Uzun vaqıt devam etken muzakerelerden soñ alınğan qarar kün evelsi seslendirildi: Qırım nazirler Şurası reisiniñ birinci muavini vazifesine iş-adamı, milletlerara munasebetleri ve sürgün etilgen grajdanlarnıñ meselelri boyunca komitet reisi vazifesine – Meclis reisi muavini Zaur Smirnovnıñ namzetlerini teklif etti.
Qarşılıqlı iş – işğal etilgen Qırımnıñ yañı akimiyeti terkibine kirüvini temsiliy organnıñ vekilleri bu sözlernen adlandırmağa rica eteler. Bu işni başlamaq içün rey Bergen Meclis azaları arasında Meclis reisi muavini Nariman Celâl da bar edi.
Celâlnıñ Qırım. Aqiqatqa bildirgenine köre, mezkür qararnıñ mürekkep olğanını añlap, Qurultay vekillerniñ ekseriyeti bu meseleni çezmek aqqını Mecliske berdiler.
«Bir çoq adamlar alınğan qararlarnı ğayet ağır qabul eteler. Amma, çoqusı vaziyetniñ kerginligini añlap, Mecliske qol tuttılar. Adiy adam, vaziyetni qara-beyaz tüslerde köre bile, genç adam kibi fikir yürütmege mümkün. Qırımtatarlarnı qayğırğan Meclis, Qurultaynıñ bu kibi davranmağa aqqı yoq. Kerçek aytsam, biz meseleni er angi taraftan ögrendik. Yüregimiz bir şeyni istey, aqılımız ise, başqacasına yapmağa tevsiye ete», – dedi siyasetçi.
Qanunsızlıq meselesi mevcut
Meclis reisi muavini qayd etkenine köre, Qırım akimiyeti halqara teşkilâtlar tarafınndan qabul etilmegenini köz ögüne alınsa, bu kibi iş tutuv kollbortsionizm olaraq qabul etile bile. «Kerçekten, bu qararnı almaq küç edi. Qırım içün küreş çoqqa uzaycağını añlap, aynı zamanda, Qırımnıñ zenginligi, mülkiyeti qırsızlanğanı alda, qaununsız ükümetni tanımayıp, mecburen mevcutlığını qabul etemiz, çünki olar qabul etken qararlar Qırımnıñ er sakini, bu cümleden, er qırımtatarnıñ ayatına tesir etecegini añlap, qabul etik», – dep, qayd etti Nariman Celâl.
Aytqanına köre, Meclis vekilleriniñ ekseriyeti tarafından ükümetke öz vekillerni tevsiye etkenleriniñ sebebi, iç olmadım nasıl qararlar alğanını bilmek ve olarnıñ qabul etilmesine tesir etmek içün yapıldı.
«Az buçuq» loqsa olmaq mümkün degil
Qırım işğal etilgen soñ, birinci künleri alman kantsleri fon Bismarknıñ, Rusiye ile imzalanğan añlaşma, muqavele yazılğan kâğıt fiyatına bile kelmey, degen sözleri ğayet mod oldı. Mecliste ise, soñki vaqıtları «az buçuq loqsa olmaq mümkün degil» ibaresi populâr oldı.
Qırım akimiyetine muhalif olğan Meclisniñ, evelki kibi cumhuriyet akimiyetinde ep bir kendi vekillerniñ bulunması, ve er alda dialognıñ qurulması, şimdiki vaqıtta imkânsızdır, – añlattı Celâl.
«Satqınlıq lağabı taqılması mümkün adamlarnı Meclis adından ükümetke yollap ta, aynı vaqıtta halqına sadıq olıp qalmaqnı talap etmek. Bunı nasıl añlamaq, aceba? Bugün Meclisniñ delegatları olarğa nisbeten olğan munasebetni bilip, ve adamlar ileride nasıl davranacaqlarını tahmin etip, mesülietlikni öz boynuna aldılar. Amm, şimdiki vaqıtta, doğru yapqanımızda eminmiz», – dedi Meclis reisiniñ muavini.
İç kimse Rusiyege nisbeten hayallar qurmay
Bunen beraber, kırımtatarlarnıñ temsiliy organında iç kimse Rusiye ve Qırımnıñ bugünki akimiyetine nisbeten hayallar qurmağanını bildirdi. «Yarımada işğal etilgenden soñ, ilk künleri Meclisniñ qararlarını hatırlañız. O vaqıt bizge «küçsüzler» dep, ayta ediler, aqlarıñıznı qorçalamaysıız, dey ediler. Lâkin soñra, silâlı davağa yol bermemek mevamımız doğru olıp çıqtı. Delillerimiz küçlü oldı», – qayd etti siyasetçi.
Bunen beraber, o, resmiy Kiyev ya da halqara cemaatçılığınıñ munasebeti ale daa bildirilmegenini bildirdi.
«Vaqıtsız neticeler çıqarmañız, ukrain qardaşlarım, rica etem. Qırımtatarlar apansızdan Ukrainağa nisebeten munasebetlerini deñiştirgenlerini aytmağa mümkün degil. Qırımğa kelip ta, qırımtatarlarnen laqırdı etken er adam bunı tasdiqlay bile», – dedi Nariman Celâl.
Qırımtatarlarnıñ bölünüvine sebep ola bilecek qarar
Meclis reisi muavininiñ eñ büyük qorqusı, alınğan qarar qırımtatarlarnıñ içinden böle bileceginen bağlı. «Şimdi eki türlü noqtai nazarnıñ tarafdarlarını esaplamaq küçtir. Bunıñ içün içtimaiy soravlarnı ötkermek kerektir, lâkin bunı bugünki künde yapmaq imkânsızdır. Belli bir mevam tarafdarlarınıñ sesi daa çoq yanğırağanını bilemiz. Amma, kerçekten fikirler bam-başqa. Kimniñ daa çoq, yazıq ki bilmeyim», – dedi o.
Bunen beraber, Nariman Celâl qırımtatarlarnıñ lideri, belli uquq qorçalayıcı Mustafa Cemilev, qararnıñ qabul etilmesinde iştirak etmegeni aqqında öşeklerni lâğu etti. «Bizim liderimizni bilgen, yahşı añlar: o, er daqqası Qurultayğa tesir ete bilecek edi. Er daqqası. Bugünki kommunikatsiya vastaları bunı temin ete bile. Ve men bellesem, Qurultayda ne ola bilecegini añlağan Mustafa Cemilev, bunı yapmadı. Demek, bir çoq şeylernen razı olmayıp, biz ögge adımlaymız ve er vaqıt qoşma bir çaremiz olmaq kerektir. Bugün Meclis bu çareni taptı. Bunıñ fiyatı işte, semetdeşlerimiz tarafından olğan reaktsiya oldı», – qayd etti Nariman Celâl.
Qarşılıqlı iş – işğal etilgen Qırımnıñ yañı akimiyeti terkibine kirüvini temsiliy organnıñ vekilleri bu sözlernen adlandırmağa rica eteler. Bu işni başlamaq içün rey Bergen Meclis azaları arasında Meclis reisi muavini Nariman Celâl da bar edi.
Celâlnıñ Qırım. Aqiqatqa bildirgenine köre, mezkür qararnıñ mürekkep olğanını añlap, Qurultay vekillerniñ ekseriyeti bu meseleni çezmek aqqını Mecliske berdiler.
«Bir çoq adamlar alınğan qararlarnı ğayet ağır qabul eteler. Amma, çoqusı vaziyetniñ kerginligini añlap, Mecliske qol tuttılar. Adiy adam, vaziyetni qara-beyaz tüslerde köre bile, genç adam kibi fikir yürütmege mümkün. Qırımtatarlarnı qayğırğan Meclis, Qurultaynıñ bu kibi davranmağa aqqı yoq. Kerçek aytsam, biz meseleni er angi taraftan ögrendik. Yüregimiz bir şeyni istey, aqılımız ise, başqacasına yapmağa tevsiye ete», – dedi siyasetçi.
Qanunsızlıq meselesi mevcut
Meclis reisi muavini qayd etkenine köre, Qırım akimiyeti halqara teşkilâtlar tarafınndan qabul etilmegenini köz ögüne alınsa, bu kibi iş tutuv kollbortsionizm olaraq qabul etile bile. «Kerçekten, bu qararnı almaq küç edi. Qırım içün küreş çoqqa uzaycağını añlap, aynı zamanda, Qırımnıñ zenginligi, mülkiyeti qırsızlanğanı alda, qaununsız ükümetni tanımayıp, mecburen mevcutlığını qabul etemiz, çünki olar qabul etken qararlar Qırımnıñ er sakini, bu cümleden, er qırımtatarnıñ ayatına tesir etecegini añlap, qabul etik», – dep, qayd etti Nariman Celâl.
Aytqanına köre, Meclis vekilleriniñ ekseriyeti tarafından ükümetke öz vekillerni tevsiye etkenleriniñ sebebi, iç olmadım nasıl qararlar alğanını bilmek ve olarnıñ qabul etilmesine tesir etmek içün yapıldı.
«Az buçuq» loqsa olmaq mümkün degil
Qırım işğal etilgen soñ, birinci künleri alman kantsleri fon Bismarknıñ, Rusiye ile imzalanğan añlaşma, muqavele yazılğan kâğıt fiyatına bile kelmey, degen sözleri ğayet mod oldı. Mecliste ise, soñki vaqıtları «az buçuq loqsa olmaq mümkün degil» ibaresi populâr oldı.
Qırım akimiyetine muhalif olğan Meclisniñ, evelki kibi cumhuriyet akimiyetinde ep bir kendi vekillerniñ bulunması, ve er alda dialognıñ qurulması, şimdiki vaqıtta imkânsızdır, – añlattı Celâl.
«Satqınlıq lağabı taqılması mümkün adamlarnı Meclis adından ükümetke yollap ta, aynı vaqıtta halqına sadıq olıp qalmaqnı talap etmek. Bunı nasıl añlamaq, aceba? Bugün Meclisniñ delegatları olarğa nisbeten olğan munasebetni bilip, ve adamlar ileride nasıl davranacaqlarını tahmin etip, mesülietlikni öz boynuna aldılar. Amm, şimdiki vaqıtta, doğru yapqanımızda eminmiz», – dedi Meclis reisiniñ muavini.
İç kimse Rusiyege nisbeten hayallar qurmay
Bunen beraber, kırımtatarlarnıñ temsiliy organında iç kimse Rusiye ve Qırımnıñ bugünki akimiyetine nisbeten hayallar qurmağanını bildirdi. «Yarımada işğal etilgenden soñ, ilk künleri Meclisniñ qararlarını hatırlañız. O vaqıt bizge «küçsüzler» dep, ayta ediler, aqlarıñıznı qorçalamaysıız, dey ediler. Lâkin soñra, silâlı davağa yol bermemek mevamımız doğru olıp çıqtı. Delillerimiz küçlü oldı», – qayd etti siyasetçi.
Bunen beraber, o, resmiy Kiyev ya da halqara cemaatçılığınıñ munasebeti ale daa bildirilmegenini bildirdi.
«Vaqıtsız neticeler çıqarmañız, ukrain qardaşlarım, rica etem. Qırımtatarlar apansızdan Ukrainağa nisebeten munasebetlerini deñiştirgenlerini aytmağa mümkün degil. Qırımğa kelip ta, qırımtatarlarnen laqırdı etken er adam bunı tasdiqlay bile», – dedi Nariman Celâl.
Qırımtatarlarnıñ bölünüvine sebep ola bilecek qarar
Meclis reisi muavininiñ eñ büyük qorqusı, alınğan qarar qırımtatarlarnıñ içinden böle bileceginen bağlı. «Şimdi eki türlü noqtai nazarnıñ tarafdarlarını esaplamaq küçtir. Bunıñ içün içtimaiy soravlarnı ötkermek kerektir, lâkin bunı bugünki künde yapmaq imkânsızdır. Belli bir mevam tarafdarlarınıñ sesi daa çoq yanğırağanını bilemiz. Amma, kerçekten fikirler bam-başqa. Kimniñ daa çoq, yazıq ki bilmeyim», – dedi o.
Bunen beraber, Nariman Celâl qırımtatarlarnıñ lideri, belli uquq qorçalayıcı Mustafa Cemilev, qararnıñ qabul etilmesinde iştirak etmegeni aqqında öşeklerni lâğu etti. «Bizim liderimizni bilgen, yahşı añlar: o, er daqqası Qurultayğa tesir ete bilecek edi. Er daqqası. Bugünki kommunikatsiya vastaları bunı temin ete bile. Ve men bellesem, Qurultayda ne ola bilecegini añlağan Mustafa Cemilev, bunı yapmadı. Demek, bir çoq şeylernen razı olmayıp, biz ögge adımlaymız ve er vaqıt qoşma bir çaremiz olmaq kerektir. Bugün Meclis bu çareni taptı. Bunıñ fiyatı işte, semetdeşlerimiz tarafından olğan reaktsiya oldı», – qayd etti Nariman Celâl.
