"Malümat havfsızlıqnı telükege oğrata". Qırımda "içtimaiy ağlarnı qullanğanlar" nasıl taqip etile

İşğal etilgen Qırımda mahkeme uquq qoruyıcı Lutfiye Zudiyevanı "kütleviy haber serbestliginiñ bozuluvı" maddesine istinaden para cezasını berdi. Oña qarşı memuriy davanı Rusiye İç işler nazirliginiñ Qırım bölüginiñ Ekstremizm ile küreş merkeziniñ hadimleri açtı. Aynı böyle protokol qırımlı siyasiy mabüslerniñ advokatı Emil Kurbedinovğa qarşı da tizildi. Ne olıp keçkenini ve Qırımda kimge bu kibi taqipler yapıla bilecegini Qırım.Aqiqatnıñ materialında tarif etemiz.

Lutfiye Zudiyeva filolog, dört balanıñ anası. 2014 senesine qadar Canköyde "Elif" bala merkezini idare etti. Rusiye quvetçileri tarafından qırımtatarlarnıñ taqip etilmesi başlanğan soñ ise uquq qoruyıcı faaliyetinen oğraşa.

Faal, hususan, mahkemelerde Rusiye basqılarına qarşı vatandaşlıq aktsiyalarınıñ iştirakçilerini qorçaladı. Onıñ ve diger faallerniñ imayesi altında Qırım siyasiy mabüsleriniñ qorantaları ve olarnıñ balaları bulunalar, olar Rusiye quvetçileriniñ qabaatlavları sebebinden babasız qaldı.

Qırımlı faaliyetinen bağlı bir qaç kere taqip etildi: tutıp alındı, sorğuğa çekildi, ev tintüvleri keçirildi, para cezası berildi. Şimdiki "matbuat serbestliginiñ bozuluvı" davası bu cedvelniñ devamıdır.

Azatlıq Radiosı aqqında yazğanları içün para cezası

Fevralniñ 22-nde Lutfiye Zudiyevanıñ evine Rusiye quvetçileri kene keldi. Olar evniñ azbarına kirdiler, qoradan atlap, qapını qaqtılar. Belli oldı ki, olar nevbetteki tintüvni keçirmek içün kelgenler. Operativciler video nezaret registratorını, bütün telefonlarnı, fleş-disklerni ve noutbuknı tutıp aldılar, soñra Lutfiye Zudiyevni Aqmescitteki "Ekstremizm ile küreş merkezi"ne alıp kettiler.

Mında o, oña qarşı Rusiye Memuriy uquq bozuvları kodeksiniñ 13.15 maddesiniñ 2.1 qısmına binaen memuriy protokol tizilgenini bildi.

Martnıñ 20-nde Aqmescitteki Moskva kontrolindeki Kiyev rayon mahkemesi Lutfiye Zudiyevni 2,5 biñ ruble para cezasına mahküm etti.

Mahkeme oturışı devamında belli olğanı kibi, Lütfiye Zudiyevağa qarşı protokol "mediada çetel agentleri aqqında malümat ya da olar tarafından çıqarılğan materiallarnı çetel agent statusı kösterilmeden tarqatqanı içün" tizilgen edi.

"Qırım İç işler nazirliginiñ Ekstremizmge qarşılıq kösterüv merkeziniñ bölük yolbaşçısı Ruslan Şambazov "Facebook" içtimaiy ağında Lutfiye Zudiyevanıñ "Nezareti" operativ-qıdıruv tedbiri vaqtında "Azat Avropa Radiosı" aqqında malümatı olğan ve onıñ çetel agentleri cedveline kirsetilgeni aqqında qayd etilmegen yayınlarnı taptı. 2022 senesi fevralniñ 16-nda Lutfiye Zudiyeva "Gratı" internet-neşiriniñ saifesinden repost yayınladı, anda o stajirovka keçe. Söz frilanser Vladislav Yesipenkonıñ (Qırım.Aqiqatnıñ jurnalisti, siyasiy mabüs) ükmü aqqında kete edi", – dep haber ete "Qırım birdemligi".

Lutfiye Zudiyeva qabaatını tanımay. O ve onıñ imayesi memuriy davanı toqtatmaq içün mahkemege muracaat etti. Amma mahkemeci bu delillerni red etti. Uquq qorçalayıcı mahkeme qararını istinaf mahkemesinde şikâyet etmege niyetlene.

Studentlerniñ orduğa çağırılması aqqında yazı içün protokol

Fevral ayında Emil Kurbedinovğa qarşı, qırımlı siyasiy mabüslerni ve qırımtatar faallerini qorçalağan mustaqil advokatqa qarşı daa bir protokol tizildi.

Soñki bir qaç yıl içinde o, diger zenaatdaşları kibi, defalarca Rusiye mahsus hızmetleri tarafından çeşit türlü taqiplerge oğradı: yaqalanuvdan tutuluvğa qadar.

Fevralniñ 15-nde o kene polis bölügine keldi. Bu sefer sebebi onıñ Telegram-kanalında "KEMsk vilâyeti" yazısı oldı. Mında advokat Qırımda olğanlarnı közetkenini derc ete. Silâlı quvetlerniñ şikâyetleri 2023 senesi iyülniñ 14-nde basılğan, Emil Kurbedinov qırımlı studentlerge arbiy komissarlıqqa celpnameni alğanda qanun çerçivesinde nasıl areket etmege kerek olğanını añlatqan yazısına qarşı çıqtı.

Emil Kurbedinovğa qarşı protokolnı "E" merkeziniñ hadimi Roman Filatov tiledi, o "qırımtatar aq qorçalayıcılarınıñ taqip etilmesinde faal iştirak ete", dep haber ete "Qırım birdemligi".

O, advokatnı "içtimaiy emiyetli ve doğru olmağan malümatnı doğru haberler sıfatında tarqatqanında" qabaatladı, bu da "vatandaşlarnıñ ayatı ve sağlığına, mal-mülkine zarar ketirmek, cemaat nizamı ve havfsızlığını kütleviy şekilde bozmaq telükesini doğurdı".

Bu madde memuriy apis cezasını közde tutmay, şunıñ içün Emil Kurbedinov azat etildi. Bu dava boyunca qarar Rusiye kontrolindeki Aqmescitniñ sulh mahkemesi çıqarır. Mahkeme oturışuvı aprel ayında olacaq.

Advokatnı qabaatlağan madde 30 biñden 100 biñ rublege qadar para cezasını belgiley.

Qırımnıñ Rusiye quvet organları resmiy olaraq Emil Kurbedinov ve Lutfiye Zudiyevanıñ taqip etilüvi aqqında haber etmey.

"Qırım SMERŞİ"nden selâmlarmı?

Emil Kurbedinov qabaatını tanımay. Onıñ tarqatqan malümatı "arbiy komissarlıqlar tarafından vatandaşlarnıñ aqları ve qanunlarnıñ bozuluvını aks ete ve bu kerçektir", dep bildirdi advokat Facebookta.

"Men internette, kerçek haberler sıfatında, vatandaşlarnıñ ayatı ve sağlığına, mülkiyetine zarar ketirgen, cemaat nizamı ve havfsızlığına büyük zarar ketirgen, cemiyet içün müim olğan malümatnı tarqatqanım iddia etile. Bu tamamen saçmalıq. Başqa türlü aytıp olamayım. Kerçekten de, men içtimaiy ağlarda vatandaş aqlarınıñ bozuluvı aqqında malümatnı çoq yerleştirdim ve yerleştirmege devam etecem. Ve bunıñ içün meni advokat olaraq mesüliyetke çekemezler. Bu malümat bütünley doğru. Akis alda onı yerleştirmez edim", – dep yaza advokat.

Advokatnıñ fikirince, onıñ taqip etilüvi bir kün evelsi uquq qoruyıcı organlarına bergen ariza ile bağlı ola bile. Mında "Krımskiy SMERŞ" Telegram-kanalınıñ idarecileriniñ areketlerinde bir sıra cinayet alâmetleri ola bilecegi aqqında aytıla, şu cümleden siyasiy sebeplerden öldürüv qorquzuvları ve milletlerara ve dinlerara zıddiyetni qozğatuv. Kefeli bloger Aleksandr Talipovnıñ bu resursı Rusiye quvetçilerine cenkke qarşı ve Ukraiyna tarafdarı olğan qırımlılarnı taqip etmege yardım ete.

"Krımskiy Smerş"te bu beyanatqa açıq şekilde cevap bermediler.

Emil Kurbedinov telükesizlik hadimlerine muracaat etip, Telegram kanalında "zarar körgen" müvekkillerinden biri ve onıñ qorantasınıñ aqlarını qorçalamağa tırışa.

"Elbette, bu vaziyet zenaat faaliyetimnen bağlı. Bu, mahsus hızmetlerniñ hadimleri tarafından Qırımdaki adliyecilerge qarşı yapılğan daa bir basqı ıntıluvıdır. Şu cümleden, istisalda olğan işler içün de. Ekstremizm ile küreş Merkeziniñ hadimlerinden arizam boyunca obyektiv ve tarafsız tahqiqatnı bekleyim", - dep bildirdi içtimaiy ağlarda Emil Kurbedinov.

"Bu madde er bir sadıq olmağanğa ait ola bile"

Lutfiye Zudiyeva ve Emil Kurbedinovnıñ "kütleviy haber serbestliginiñ bozuluvı" maddesine istinaden taqip etilüvi olarğa aq qorçalayıcılar olaraq basqı usulı ola, dep saya Rusiye advokatı Aleksandr Popkov.

"Emil Kurbedinovnıñ davasında, körgenim kibi, polisniñ eki maqsadı bar: advokatnı susmağa mecbur etmek ve oña basqı yapmağa devam etmek, o, kelişmegenlerni qorçalamaqtan vazgeçsin dep", - dedi o Qırım.Aqiqatqa.

Amma aynı bu madde er bir insannı Rusiye akimiyetine qarşı çıqqanı içün taqip ete bile, dep qayd ete advokat.

"Rusiyede 13.15 memuriy maddesini sıq-sıq qullanmaylar, çünki akimiyet daa sert cinayet variantını qullanmaqta – Rusiye Ceza kodeksiniñ 207.1 maddesini (vatandaşlarnıñ ayatı ve telükesizligi içün telükeli olğan vaziyetler ve (ya da) ealiniñ telükesizligini temin etüv tedbirleri aqqında açıqtan-açıq yalan malümat tarqatmaq. O , üç yıldan beş yılğa qadar azatlıqtan marum etüv cezasını belgiley – QA). Bu madde o qadar añlaşılmağan ki, onı kütleviy haber vastalarında ya da internette Rusiye akimiyetine qarşı çıqqan er keske qullanmaq mümkün", – dep ayta Aleksandr Popkov.

Onıñ aytqanına köre, Rusiye tecribesi köstere ki, "yañlış malümat tarqatuvı" içün taqip etilmek "İnternette ve kütleviy haber vastalarında er angi fikir içün" mümkün.

Emil Kurbedinovnıñ taqip etilmesi Qırımda mustaqil advokatlarğa qarşı peyda olğan tendentsiyanı devam ettire. Rusiyeniñ Ukrayinağa tam bir istilâsından soñ olarğa qarşı usullar daa da sertleşti.

Qırımlı siyasiy mabüslernen bağlı onlarca mahkeme esnaslarında çalışqan üç qırımlı advokatnıñ - Lilâ Gemeci, Rustem Kâmilev ve Nazim Şeyhmambetov 2022 senesi advokatlıq faaliyetine litsenziyaları lâğu etildi.

Memuriy tevqif altında advokatlar Emine Avamilev, Ayder Azamatov, Nazim Şeyhmambetov, Edem Semedlâyev ve Aleksey Ladin bulunğan edi. Olarnıñ episi olıp keçkenlerni öz zenaat faaliyetinen bağlay.

Advokat Nikolay Polozovnıñ fikirince, Qırımda qırımlı aq qorçalayıcı ve advokatlarnıñ taqip etilmesiniñ yañı basamağı halqara toplulıq tarafından berilgen immunitetniñ zayıflaşmasınen bağlı. Advokatnıñ qayd etkenine köre, Rusiyeniñ Ukrayinağa tam miqyaslı istilâsı şaraitinde dünya toplulığınıñ Rusiye akimiyetine tesir etmek içün semereli aletleri qalmadı. Bu sebepten o, Qırım yarımadasında repressiyalar dinamikası quvetleşecegini tahmin ete.

Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnı küzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün: https://krymrcriywdcchs.azureedge.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.