Qırımtatar asıllı ukrainalı sportçı Lenur Temirov ğalip çıqamayıp, Olimpiada-2020 yunan-roma küreşinde 60 kilogrammğa qadar tunç medal qazanamadı. Qıtaylı sportçı Saylik Vaylihanğa yutturdı. Bundan evel Temirov Tokioda eki ğalebe qazandı, amma yapon Kenyitiro Fumitağa yutturdı.
Lenur Temirov 31 yaşında, altı yaşında olğanda küreşnen oğraşıp başladı, ve 16 yaşında sport ustası unvanını qazandı. Eki defa Avropa çempionatınıñ prizeri oldı ve bir kere – dünya çempionatınıñ prizeri. 2021 senesi küreşçi Ukrainanı Londradaki Olimpiadada temsil etti. Tokioda küreşken soñ Ukrainağa qayttı. Olimpiada teessuratları ve Ukraina sportınıñ Qırım yönelişi aqqında Qırım.Aqiqat Radiosınıñ yayınında alıp barıcı Yelena Removskaya Lenur Temirovnıñ özü ve ukrainalı sport jurnalisti, Tribuna.com baş muarriri Oleg Şçerbakovnen laf ettiler.
– Lenur, Qırımtatar Milliy Meclisiniñ reisi Refat Çubarov sizni Facebookta tebrikledi – desteklerini is ettiñizmi? O, sportçı içün ne qadar müim?
Destek olğanını, saña qol tutqan insanlar olğanını bilseñ, bu küç bereLenur Temirov
Temirov: Ebet, halqara yarışlarda, ciddiy başlanğıçlarda onsız olmaz. Destek olğanını, saña qol tutqan insanlar – tek qorantaq ve halqıñ degil, devletimizniñ yolbaşçıları da – olğanını bilseñ, bu küç bere.
– Tokioda pandemiyanen bağlı sıñırlavlar is etildimi? Olimpiadanıñ bir yılğa qaldırılması yardım ettimi yoqmı?
Temirov: Areket sıñırlavları, maskalar – bu, ebet, zorlaştıra, bu qaidelerge riayet etip, toqtamayıp azırlamaq zor. Olimpiadanıñ bir yılğa qaldırılması şahsen menim işime yaradı, çünki böyle başlanğıçlarğa azırlanğanda bir çoq turnirde iştirak etesiñ – özüni kösterip, litsenziya qazanasıñ. Er eki-üç ayda yañı-yañı başlanğıçlar. Bu bekletüv özüme kelip, daa yahşı azırlanmağa ve yañı küçnen bir yıldan soñ başlamağa imkân berdi. Karantin başlağanda yarış ya da turnirler olacaqmı belli degil edi: nasıl planlaştıracaqsıñ, qayda iştirak eteceksiñ bilmeysiñ.
– Seyircisiz iştirak etmege zor olmadımı?
Temirov: Farq is etildi, ebet. Çoq seyirci ve böyle müit olmasa, gençler içün, belki, daa qolay olğandır. 2012 senesi Londrada çoq insan bar edi, müit maña zor keldi.
– 2014 senesiniñ adise-vaqiaları Qırımda şahsen sizge nasıl tesir etti?
Qarar bermek kerek edi: karyeranı taşlap, qırıcılıqnen oğraşmaq ya da esas Ukrainağa köçmek – men ileri ketip baqmağa istedimLenur Temirov
Temirov: İleride ne yapacam dep qarar almaq kerek edi. Em karyerada, em ileride nenen oğraşacam añlaşılmağan edi. Sportnı bitirip, başqa bir şeynen oğraşmaq kerek edi. O vaziyet sportçılarğa pek tesir etti, bir yerde qaldıq ve halqara yarışlarğa çıqıp olamadıq. Ukrainada karyeranı devam ettirmek içün bir yerge, meselâ, Kyivge ketmek kerek, dep aytqan ediler. Yani qorantanı qaldırıp ketmek kerek edi – men ise qırımtatarım, bizde kiçikler ana-babalarınıñ yanında qala. Men Qırımda qaldım ve idmanlardan vazgeçmedim. Neticede eki-üç yıl halqara alanğa çıqıp, ustalıq seviyesini arttırmağa imkânım olmadı. Başqalarını aytıp olamayım, özümni aytam. Qarar bermek kerek edi: karyeranı taşlap, qırıcılıqnen oğraşmaq ya da esas Ukrainağa köçmek – men ileri ketip baqmağa istedim. 2018 senesi Budapeştte Dünya çempionatında iştirak etmege aq qazandım, anda tunç ğalip oldım.
– Açıq menbalarğa baqılsa, 2014 ve 2018 seneleri arasında Rusiye çempionatlarında iştirak ettiñiz, sizni cıyma taqımına bile davet etkenler…
Balalığımdan berli Ukrainanı temsil ettim, onı temsil etmege istey edimLenur Temirov
Temirov: Tekrarlayım, biz idman yapıp, seviyemizni coymamaq ve sevimli işimizni taşlamamaq içün iştirak ettik. Men eki-üç yıl keçer, ve karyeram toqtar, dep añlağan ve is etken edim. Krasnodarda keçirilgen halqara yarışta vesiqalarnen bağlı bir sebepten iştirak etemedim, çünki qırımlı sportçı olam. Esas sebep bu. Men balalığımdan berli Ukrainanı temsil ettim, onı temsil etmege istey edim, amma o vaqıt imkân yoq edi.
– Bu Olimpiadada daa eñ az eki qırımlı sportçı iştirak ete – qayaqçı Anastasiya Dolgova ve boksçı Gleb Başki – olar Rusiyeni temsil eteler. Bakşi 2014 senesine qadar Ukrainanı temsil etken edi. Qırımlı sportçı olaraq olarnıñ motivatsiyasını añlaysıñızmı?
Temirov: Er bir sportçınıñ öz baqışları bar. Olar yollarnı tapadırlar: iştirak etmek içün çoq şeyge emiyet bermeli. Başqa devlet içün yarışlarda iştirak etmek içün halqara transfer olmalı, başqa vatandaşlıqnı qabul etip, Qırımnı degil, Rusiye regionları içün iştirak etmeli.
– Oleg, siz bu problemge nasıl baqasıñız?
Şçerbakov: Er bir sportçı içün bu kompleks qararı ola, bu pek qıyın ve bir-birine bağlı şeyler, sportçılarnıñ siyasiy baqışları, idmancılarınıñ baqışları, etraftakilerniñ fikirleri, amma bu tek bir tarafı. Diger tarafı – bu Rusiyede ve Ukrainada belli sport çeşitinde olğan şeyler. Gleb Bakşi – acayip bir aqmescitli boksçı, bir vaqıtları Aleksandr Usik idman yapqan zalda azırlandı. Bu çekide esas raqibi ukrainalı Aleksandr Hijnâk ola. Saylav qaidelerine köre, bir çekide memlekette tek bir kişi Olimpiadağa bara bile.
Böylece, Bakşi Hijnâknen qarşılaşıp, anba bir vaqıt barmaz edi. Bu vaziyette bunıñ rolü büyük olmasa da, kene de bar. Mında em siyasiy, em yarış tarafı bar: sportçı Ukrainada inkişaf etmek içün imkânları daa az olğanını köre. Ümüt etem ki, Hijnâk ve Başki şimdi Tokioda finalda körüşirler. Anda er şey pek meraqlı, ve olar bir memleketni temsil etse, böyle bir uruşnı kesen-kes körip olamaz edik.
– Ukraina şimdi olimpik medaller qazansa da, esasen tunç soylarını ala – ne içün?
Şçerbakov: Esas sebep eskiden olğan güzel sportçılarımıznıñ daa az olmasıdır. Bunıñ bir çoq sebebi bar: memleketniñ vaziyeti, sportnıñ vaziyeti, oña berilgen para, cenk. Biri tunç, biri altın qazana. 2016 senesinen qıyaslasaq, Ukraina medal sayısına köre neticelerni aman-aman tekrarladı. Em de potentsial mukâfatlarımız bar.
– Sağ oluñız. Lenur, Tokiodan qaytıp, daa çoq gençni yunan-roma küreşine celp etmege niyetiñiz bar, dep ayttıñız. Bunı nasıl yapacaqsıñız?
Temirov: Balalarnen tecribemni paylaşmağa isteyim – tek karyera bitken soñ degil, şimdi de. Yavaş-yavaş idman ettirip, yunan-roma küreşini inkişaf ettirmek. Şimdi gençlerni professonal sportqa celp etüv variantları çoq. Dostlarım açıq idmanlar keçire, sportçılarnı celp etmek içün kösterişler yapa ve çeşit sektsiyalar aça. Ebet, daa bir kere Olimpiadada iştirak etmege ister edim, amma başta litsenziya almaq kerek. Özümni baqıp, idman etmege devam etecem.
(Metinni Vladislav Lentsev azırladı)
