İşğalden azat etüv ve arbiy memuriyetler. Ukrayina Qırımda devlet akimiyetini nasıl ğayrıdan tikleycek

Ukrayina Nazirler kabineti Qırımda ukrayin devlet akimiyetini ğayrıdan tiklev qanun leyhasını tasdıqladı. Vaqtınca işğal etilgen Ukrayina topraqlarınıñ reintegratsiyası meseleleri nazirliginiñ matbuat hızmeti haber etkenine köre, eger de Ukrayina parlamenti "ebet" dep rey berse, qanun bütün Qırımnıñ ve yarımadanıñ meskün yerleriniñ arbiy memuriyetlerini meydanğa ketirmege imkân berecek. Qanun leyhasında şunı da qayd eteler ki, 2014 senesi fevral 27-den itibaren Qırımdan çıqmağan yerli idare organlarınıñ, olarnıñ hadimleriniñ ve devlet hızmetçileriniñ vekâletleri toqtatıldı. Qayd etilgenine köre, bu qanun leyhası vaqtınca işğal etilgen Qırım Muhtar Cumhuriyetinde devlet organları ve yerli öz-özüni idare etüv organlarınıñ işini ğayrıdan başlatmaq içün uquqiy şartlar yaratmalı.

Bu memuriyetler qanunnıñ qabul etilmesinden soñ ya da Qırım yarımadasınıñ işğalden azat etilmesinden soñ ne vaqıt şekillendirilecek? Qırımnı terk etmegen devlet hızmetçileriniñ vekâletleri ne olacaq? Ve eki biñden ziyade mütehassıs olğan kadr yedegi qullanılacaqmı? Bu aqta Qırım.Aqiqat Radiosınıñ efirinde alıp barıcı Sergey Mokruşin Ukrayina prezidentiniñ Qırım Muhtar Cumhuriyetindeki daimiy vekiliniñ muavini Olga Kurışko ve 2016-2019 seneleri Ukrayinanıñ vaqtınca işğal etilgen topraqlarınıñ reintegratsiyası meseleleri naziriniñ muavini, şimdi ise Ukrayina elçiliginiñ diplomatı Yusuf Kürkçi ile laf etti.

Qanun leyhası martnıñ 4-nde Ukrayina parlamentinde qayd etildi. Amma metinniñ özü yoq. Ukrayina Yuqarı Radasınıñ saytında onıñ kartı bar.

Ukrayina Qanunına ''Arbiy vaziyetniñ uquqiy rejimi'' Qırım Muhtar Cumhuriyeti ve Aqyarda cemaat akimiyetiniñ ğayrıdan tiklenilmesiniñ hususiyetleri aqqında deñişmeler kirsetilüvi aqqında qanun leyhası cumhuriyet seviyesinde ve rayon seviyesinde arbiy memuriyetlerniñ teşkil etilmesini közde tuta, dep ayta Ukrayina prezidentiniñ Qırım Muhtar Cumhuriyetindeki daimiy temsilcisiniñ muavini Olga Kurışko.

Prezident Temsilciligi böyle memuriyetlerni şimdi, Qırım yarımadasınıñ işğalden azat etilmesinden evel, meydanğa ketirmek kerek, dep saya.

''Anda nasıl insanlar çalışacağını añlamaq, vekâletlerini yerine ketirmek usullarını işlep çıqarmaq içün, çünki, asılında, bu klassik arbiy memuriyetniñ vekâletlerini ve Qırım Muhtar Cumhuriyetinde çalışqan bazı icra akimiyet organlarınıñ vekâletlerini birleştirecek yañı institut. Bu sıfırdan olacaq, ve işğalden azat etüvden soñ tezce başlamaq içün, belki de, qanun qabul etilgen soñ (arbiy memuriyetlerniñ) meydanğa ketirilmesi aqqında variantnı baqmaq daa yahşı olur", - dedi Olga Kurışko.

Ukrayina prezidentiniñ Qırımdaki daimiy temsilcisi Tamila Taşeva fevralniñ soñunda bildirdi ki, Qırım içün kadrlar yedeginde endi 2000-den ziyade mütehassıs bar. Bu insanlar devlet akimiyeti organlarınıñ işine celp etile bileler ve Qırımnıñ arbiy memuriyetlerinde çalışmağa istey bileler, dep qayd ete Olga Kurışko.

Leyhağa binaen, 2014 senesi fevral 27-de Qırımdan çıqmağan yerli idare organlarınıñ, olarnıñ memurlarınıñ ve devlet hızmetçileriniñ vekâletleri toqtatıldı.

''Bunıñ manası şunda ki, şu andan itibaren, misal içün, ukrain levhasında ukrain tilinde yazılğan ve bu organ tamğası ile alınğan bir qarar olsa bile, o, lâğu etilecek. Olar iç bir şekilde köz ögüne alınmaylar. Ve bu organ vekâletlerini endi 27-den soñ (2014 senesi Rusiye Qırımnı işğal etken vaqıttan berli – QA) yerine ketirip olamadı. Bu da vaqtınca işğal etilgen topraqlarda qalğan devlet hadimleri ile iş munasebetleriniñ toqtatıluvına aittir", - dep añlata Olga Kurışko.

Bu qanun leyhası, bir taraftan, Ukrayinanıñ ilhaq etilgen Qırım üzerinde nezaretini ğayrıdan tiklemek niyetiniñ ciddiyligini köstere, diger taraftan Qırımda öz-özüni idare etüvniñ telükesizligi ve semereliligini kefil ete, dep saya Kurışko.

''Yani, haos olmaycaq, ne idare etecek, kim ne yapacaq kibi sualler olmaycaq. Bu qanunğa açıq-aydın yazılacaq, bu organlar nasıl şekillenecek, olarnıñ vekâletleri ne ve ne maqsatnen meydanğa ketirilecek añlaşılacaq", - dedi Olga Kurışko.

Qırımdaki arbiy memuriyetler cenk vaziyeti vaqtında, yarımadada Ukraina Anayasasında belgilengen yerli öz-özüni idare etüv organlarınıñ işini yañıdan başlamaq içün şaraitler yaratılmağanına qadar çalışacaq. O vaqıt Qırım yarımadasında saylavlar, şu cümleden QMC Nazirler şurasını teşkil etken Qırım Yuqarı Radasına saylavlar keçirilecek.

Ukrayinanıñ işğal etilgen topraqlar üzerindeki nezareti ğayrıdan tiklenilmegence, nasıldır qanun leyhalarını muzakere etmek ve cemaat muzakeresine çıqarmaq manası yoq, dep tüşüne Ukrayinanıñ vaqtınca işğal etilgen topraqlar meseleleri nazirliginiñ sabıq muavini Yusuf Kürkçi. Onıñ añlatqanına köre, nazirlikte 2016 senesinden 2019 senesine qadar çalışqanda böyle qarar qabul etildi. Ne qadar mükemmel qanun qabul etilse de, o Qırımdaki sadıqlıq qalımtalarını yoq etecek, ve Rusiye onı Ukrayinağa qarşı qullana, dep emin Yusuf Kürkçi.

''Qanun leyhasında, bir şekilde, meselâ, muayyen kategoriyalarğa qarşı yönelgen qaideler olacaq, şartlı olaraq aytsaq, bugün kollaborativ akimiyetke ait olmağan insanlar, sabıq ocalar, KHV hadimleri ola bileler. Ve bu kategoriya pek az degil, yerli idare organlarınıñ hadimleri bile", - dey Yusuf Kürkçi.

Rusiye Qırımnı endi 10 yıldan berli nezaret ete ve iç bir qanun işğalden soñ Qırımda olacaq vaziyetni tahmin etip olamay, demek ki, onı kene deñiştirip olurlar, dep emin Kurkçi.

''Keçici devir, Ukrayina işğal etilgen Qırım üzerinde nezaretini ğayrıdan tiklegende olacaq, ve bu keçici devir o qadar çağıruvlarnen ve o qadar memuriy ve devlet vazifelerinen bağlı olacaq ki, olarnı çezmek kerek olacaq – bir qanunnen bunı ne şimdi, ne de o vaqıt çezmek imkânsız olacaq'', – dep saya Yusuf Kürkçi.

''Ukrainada yaşamağan insanlarnıñ sayısı ep arta. Bu, doğğan ve büyüklik çağına yetken balalarnı da közde tuta. 2014 senesi Qırımda doğğan sekiz yaşında bala bugün 18 yaşında. Yani bu balalar iç bir vaqıt añlamadı, Ukrayinanı körmedi ve ne Ukrayina olğanını ve Ukrayinanıñ qıymetini bilmey. Olarda o yoq edi ve şimdi de yoq'', – dey Yusuf Kürkçi.

Bugünde-bugün qanun leyhasını azırlap, onı mükemmeldir dep, özüni tınçlandırmaq mümkün, amma bu bir netice bermeycek bir esnas ola bile, dep ayttı Kürkçi.

Qırım.Aqiqat bu qanun leyhasınıñ azırlayıcılarından biri olaraq Ukrayinanıñ vaqtınca işğal etilgen topraqlarınıñ reintegratsiya meseleleri nazirligine muracaat etti. Anda programmağa qoşulıp olamağanlarını bildirdiler. Qırım.Aqiqat nazirlikniñ izaatını alsa, derc etilecek.

Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnı küzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün: https://krymrcriywdcchs.azureedge.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.