Ukrainanıñ baş nazir muavini ve vaqtınca işğal etilgen topraqlarnıñ reintegratsiya meseleleri naziri İrina Vereşçuk Qırım. Aqiqat Radiosınıñ yaynında işğal etilgen yarımadada ve Ukraina qıtasında yaşağan Qırım sakinleriniñ suallerine cevap berdi.
Qırımnıñ işğalden azat etilmesi ve ğayrıdan integratsiyası nasıl olacaq? Ukrainanıñ işğal etilgen topraqlarında reintegratsiyası nazirligi işğal etilgen topraqlarda yaşağan Ukraina vatandaşalrına nasıl yardım etip olur? Qırım ile Herson vilâyeti arasında memuriy sıñırnı keçmek içün yañı qaideler Qırımlılarnıñ ayatını qolaylaştıracaqmı? Memuriy sıñırda yoqlav keçitten yaqın meskün yerlerge qatnaycaq qanuniy naqliyat ne zaman peyda olacaq? Qırım sakinleri Ukraina qıtasında nasıl tasil ala bilirler? Bu ve diger suallerge İrina Vereşçuk "Qırım aqşamı" tok-şounıñ alıp barıcısı Alekesandr Yankovskiy cevap berdi.
İrina Vereşçuk Ukrainanıñ vaqtınca işğal etilgen topraqlarnıñ reintegratsiya meseleleri naziri vazifesine 2021 senesi noyabrniñ 4-nde tayin etildi.
Qırımnıñ ve Donbasnıñ işğalden zat etilmesi ve reintegratsiyası büyük meseledir, bu qıyın ve uzun yoldırİrina Vereşçuk
«Kerçek sulh yalıñız Qırımnıñ ve Donbasnıñ Rusiye işğalinden azt etilmesinden soñ mümkündir. Qırımnıñ ve Donbasnıñ işğalden zat etilmesi ve reintegratsiyası büyük meseledir, bu qıyın ve uzun yoldır. Ve biz bunı yapıp olurmız», – dedi Vereşçuk noyabrniñ 4-nde Ukraina Yuqarı Radasında.
Nazir işğal etilgen Qırım ve Donbas sakinlerine muracaat etip, körüşlerine ve tillerine baqmadan olarnı Ukrainada beklegenlerini bildirdi.
«Qayda olsañız oluñız, Qırımda ya da Donbasta, siyasiy körüşleriñizge, diniy baqışlarıñızğa, qaysı tilde laf etkeniñizge baqmadan biz sizni sevemiz ve bekleymiz. Vaqıt kelecek ve biz mıtlaqa beraber olacaqmız», – dedi o.
O, Qırımnıñ işğalden azat etilmesi ve reintegratsiyası 2020 senesi Ukraina akimiyetiniñ teşebbüsi ile işini başlağan "Qırım platforması" halqara meydançığı yaqınlaştıra bile. Vereşçuknıñ malümatına köre, şimdi reintegratsiya nazirligi "Qırım platforması" ile beraber Qırımnıñ işğalden azat jtilmesini yaqınlaştıra bilgen qanunlar üzerinde çalışa.
Dekabrniñ 15-nde nazirlik, Vereşçuknıñ sözlerine köre, Qırımda Ukraina vatandaşlarınıñ aq ve serbestlikleriniñ bozulması ile bağlı faktlarnı toplamaq ve işğal etilgen topraqlarda yaşağan sakinlerniñ işançını qaytarmaq içün yaratılğan "Ukraina sulh qurucılığı milliy merkezini" taqdim etmek niyetindedir.
Ukraina baş nazir muavini, o, 2020 senesiniñ başında Ukraina prezidenti Volodımır Zelenskıy tarafından tasdıqlanğan Qırımnıñ işğalden azat etilmesi ve reintegratsiyası üzre Strategiyanıñ yerine ketirilmesine şahsen nezart etkenini bildirdi.
Vereşçuknıñ haber etkenine köre, Ukraina yarımada ile Herson vilâyeti arasındaki memuriy sıñırdan keçme protsedurasını sadeleştirip, "insanlarğa munasebetinde siyasetini deñiştire". O, yoqlav keçitinden qanuniy olaraq taşımaq mümkün olğan paranıñ arttırılmasını başlatqan.
İrina Vereşçuk haber etti ki, yaqın arada memuriy sıñırda yoqlav keçitten yaqın meskün yerlerge qatnaycaq qanuniy naqliyat peyda olacaq.
– Maña üç ay beriñiz ve men esap bererim. Memuriy sıñırda eiki balanen yaş bir ananı korbdim. Tışarıda yağmur yağa edi. Olar ise cayav kete edi, çünki naqliyat yoq. Men de soradım, 21-nci asırda insanlar bunı ne içün çekmeliler? Bu sual şahsiy nezaretimde.
Yaqın arada memuriy sıñırda yahşı Wi-Fi peyda olacaq. O, hususan telefonğa "Diy vdoma" programmasınıñ qurması içün kerek.
Bundan ğayrı, onıñ aytqanına köre, o, işğal etilgen Qırımdan ukrain aliy oquv yurtlarında oquğan studenteler içün stipendiyalarnıñ arttırılmasını isteycek.
Qırımdan studentler içün stipendiyalar 6,5 biñgece köterilecekİrina Vereşçuk
– Endi bazı çalışmalarımız bar. Ümüt etem ki ükümetteki meslekdeşlerimiz ve prezident tarafından desteklenir. Qırımdan studentler içün stipendiyalar 6,5 biñgece köterilecek. Bu vaziyetni biraz deñiştirir, dep ümüt etem. Biz Ukraina tasiliniñ üstünliklerine daa çoq diqqat etmelimiz ve Qırım studayentlerine mında ayat qurmağa yardım etmelimiz.
2022-nci seneniñ başında Türkiyeniñ yardımı ile Hersonda ve Mıkolayivde Qırımdan mecburen köçip ketken qırımtatarlar içün 400 daireniñ qurulması başalna bile. Kyivde 100 daireniñ quruluv meselesi daa açıqtır.
Qırımnıñ Rusiye tarafından işğal etilüvi
2014 senesi fevral ayında Qırımda işaretsiz urbada silâlı insanlar peyda oldı. Olar Qırım Yuqarı Şurası, Aqmescit ava limanı, Keriç parom keçiti, diger strategik obyektlerni zapt etip, Ukraina ordusınıñ areketlerini blok etken edi. Rusiye akimiyeti bu insanlarnıñ Rusiye ordusınıñ arbiyleri olğanını başta inkâr etken edi. Daa soñra Rusiye prezidenti Vladimir Putin bular Rusiye arbiyleri olğanını tanıdı.
2014 senesi martnıñ 16-nda Qırım ve Aqyarda yarımada statusınen bağlı dünyada tanılmağan «referendum» olıp keçti, onıñ neticesinde Rusiye Qırımnı öz terkibine aldı. Ukraina, Avropa Birligi, ABD «referendumdaki» rey neticelerini tanımadı. Rusiye prezidenti Vladimir Putin martnıñ 18-nde Qırımnıñ Rusiyege «qoşulğanını» ilân etti.
Halqara teşkilâtlar, Qırımnıñ işğali ve ilhaqını qanunsız tanıp, Rusiyeniñ areketlerini takbih ettiler. Ğarp devletleri bir sıra iqtisadiy sanktsiyalarnı qullandı. Rusiye, yarımadanı işğal etkenini inkâr etip, buña «tarihiy adaletniñ tiklenmesi», dey. Ukrainanıñ Yuqarı Radası 2014 senesi fevralniñ 20-ni, Rusiye tarafından Qırım ve Aqyarnıñ muvaqqat işğali başlağan künü olaraq resmen ilân etti.
