Qırımtatar bayrağı künü er yıl iyün 26-da qayd etile. Adet üzre qırımtatar bayrağı altın tamğalı kök tüslü ketendir. Kök renki - temiz ve tınç kökniñ timsali, sol üst köşedeki altın tamğa ise - Qırım Geray hanlığınıñ ükümran sülâlesiniñ soy tamğasıdır. Bir tüslü fon ise halqnıñ birligini timsal ete. Ombudsmannıñ ofisinde ve Ukrayina milliy hatıra institutınıñ resmiy saytında bayraq böyle tasvir etile. Qırımtatarlarnıñ milliy bayrağı nasıl etip tirenüv bayrağına çevirildi ve işğal etilgen Qırımda yasaq etilgeni aqqında Qırım.Aqiqat Radiosınıñ alıp barıcısı Qırımtatar Milliy Meclisiniñ reisi Refat Çubarov ve Ukrayinanıñ mustaqil siyasiy tedqiqatlar merkezi Şurasınıñ reisi, Milliy dayanıqlıq ve birdemlik platformasınıñ tesisçilerinden biri Yuliya Tişçenko ile subetleşti.
Qırımtatar bayrağını Qırımda Sovetler Birliginiñ soñki yıllarında körmek mümkün edi, o vaqıt qırımtatarlar kütleviy surette vatanğa qaytıp başladı, dep tarif ete Qırımtatar Milliy Meclisiniñ reisi Refat Çubarov.
Yerli akimiyet qırımtatarlarnıñ qaytmasına qarşılıq köstere edi, ve insanlar tuvğan toprağında yaşamaq aqqı içün küreşmek içün toplaşa ediler.
"Mesele, olarğa topraq berilmegeni ve 1944 senesi alınğan Qırımdaki biñlernen evleriniñ saqlanıp qalması edi. O vaqıt insanlar bu bayraq etrafında birleşip, ana-babaları yaşağan köylerge barıp, boş topraqlarnı tutıp, qurucılıqqa başlay ediler. Ve olar qurulğan yerler üstünde, soñra qasabalar olğan yerlerde, qurulğan soñ, qırımtatar bayraqları körüne edi", — dep hatırlay Refat Çubarov.
Resmiy olaraq milliy bayraq olaraq, altın tamğalı mavı bayraqnı 1991 senesi iyün 26-da, 73 yıllıq teneffüsten soñ yañıdan tiklengen Qurultayda tasdıqladılar.
"Qurultay sanasında qırımtatar bayrağı yelpirey edi. Sovet bayrağı yoq edi, men birden aytam. Ukrayina mustaqilligini ilân etken soñ, qırımtatar bayrağınıñ yanında Ukrayina devlet bayrağı birden turdı ve iç bir vaqıt çıqarılmadı", – dep qayd ete Refat Çubarov.
Refat Çubarovnıñ qayd etkenine köre, başta qırımtatar bayrağını yerli eali ve memurlar duşmanlıqnen qarşılay ediler. Onı Qırımda beklenilmegen ve qorqutılğanlarnıñ timsali olaraq kördiler.
Çoqusı, bizizm qaytqanımızdan qorqtı, çünki ahlâqiy mesüliyetini duya ediRefat Çubarov
"Çoqusı, bizizm qaytqanımızdan qorqtı, çünki ahlâqiy mesüliyetini duya edi. Olarnıñ çoqusı bizim evlerimizde yaşay edi. Amma yavaş-yavaş alıştıq. Amma iç bir vaqıt yerli akimiyet Ukrayina mustaqilligi zamanında, Qırımnıñ yerli akimiyetinde qırımtatar milliy bayrağını resmiy tedbirlerge yibermediler. Olar bayrağımızdan çekildiler", — dep ayttı Refat Çubarov.
Öz nevbetinde, siyasetçi, qırımtatarlar Qırım Muhtar Cumhuriyetiniñ bayrağını iç bir vaqıt tanımadılar, dep itiraf ete.
"Bizler iç bir vaqıt, tanımağanımız kibi degil, bizler Qırım Muhtar Cumhuriyetiniñ bayrağı dep adlandırğan çullarnı atıp taşladıq, olarnıñ Rusiye bayrağınıñ üç tüsü bar, ve Qırım Muhtar Cumhuriyetiniñ bayrağı tasdıqlanğanda, olar bizni iç bir vaqıt körmediler ve mesleatlaşmadılar, ve bu sebepten olar bizim tedbirlerimizge iç bir vaqıt, Ukrayina devlet bayrağı, qırımtatar milliy bayrağını kötergende, Qırım Muhtar Cumhuriyetiniñ bayrağını kirsetmegenimizni bile ediler", — dep tarif etti Çubarov.
Qırımtatar bayrağı tamır halqınıñ Qırımğa qaytması vaqtında mobilizatsion rolüni oynadı. Bu bayraq altında em narazılıq aktsiyaları, em de Sürgünlik qurbanlarınıñ hatıra künü keçe edi. Tamır halqlar Künü de onıñnen beraber çıqtıq.
2010 senesi Qırımtatar Milliy Qurultayı Bayraq Kününi iyün 26 künü qayd etmege qarar aldı. 2011 senesinden başlap bu kün qırımtatarlar ve qomşuları içün bayram künü oldı, dep tarif etti Refat Çubarov.
"Menimce, qırımtatarlar tarafından qayd etilgen eñ yañı hatıra künleri arasında Qırımtatar bayrağı künü böyle sıcaq bayramlardan biridir, onıñ devamında çoq tasil, eglence tedbirleri, balalar celp etilgen programmalar keçirile. Böyle parlaq bayram, ve o, biz körgenimiz kibi, çoq talap etile", — dep ayta Çubarov.
Yarımadanıñ işğalinden evel milliy bayraq qırımtatarlarnıñ öz-özüni tanıtmasında büyük rol oynasa, 2014 senesinden soñ Rusiye işğaline qarşı ukrain narazılığınıñ timsali oldı, dep qayd etti Refat Çubarov.
"Dünyada şimdi, qırımtatar milliy bayrağını körgen soñ, onı Ukrayina, işğal etilgen Qırım, qırımtatarlar ile bağlaylar, ve şimdi bu dünya toplulığına Qırım işğali aqqında hatırlatqan, Ukrayinanı desteklemek içün birligini saqlağan bir timsaldir, işte şimdi dünyada qırımtatar bayrağınıñ rolü böyle", — dep tüşüne Çubarov.
Rusiye kontrolindeki Qırım akimiyeti bayraqnıñ manasını añlay, amma onı bütünley yasaq etip olamay, dep ayta Çubarov.
"Olar er bir qırımtatarnıñ yüreginde bu timsalniñ ne qadar teren olğanını añlaylar. Olar bunı kerçekten de añlaylar, amma aynı zamanda qırımtatar bayrağınıñ nezaret etilmegen şekilde qullanılmasına yol bermeyler, şunıñ içün onı qullanuv imkânlarını sıñırlamağa tırışalar", - dep ayta Çubarov.
Çubarovnıñ aytqanına köre, işğal etilgen Qırımda qırımtatar bayrağını şimdi tek Rusiye bayrağı ile beraber qullanmaq mümkün.
"Olarnıñ talabı, qırımtatar bayrağı olğan yerde, olarnıñ üç renkli çulunı, yani istilâcı memleketniñ bayrağını yerleştirmek isteyler. Bu sebepten öz çoqluğını bastırğan insanlarımız, işğalci akimiyetniñ nezareti altında olğan tedbirlerde bayraqnı qullanmaylar", — dep qayd etti Çubarov.
Ukrayinada qırımtatar milliy bayrağı farqlı seviyedeki tedbir ve merasimlerde resmiy şekilde qullanıla, ve ukrain cemiyeti Qırım bayrağı olğanına alışqan, dep ayta Refat Çubarov.
Meclis Qırım Muhtar Cumhuriyeti territorialden qırımtatar milliy-territorial muhtariyetine çevirilmesini talap ete. Bunıñ içün Ukrayina Anayasasına deñişmeler kirsetilmek kerek, olar tek arbiy vaziyet lâğu etilgen soñ mümkün olur. Amma olarnı endi muzakere etmek kerek, dey Çubarov.
"Yarımadanıñ tamır halqı olğan qırımtatarlar, halqara qaidelerge köre, Ukrayina qanunlarına köre, hususan Ukrayinanıñ tamır halqları aqqında qanunğa köre, ukrayin devleti terkibinde öz-özüni belgilemek aqqına saipler, ve añlaşıla ki, bu deñiştirilgen muhtariyetniñ timsali qırımtatar milliy bayrağı olmalı, ve böyleliknen Qırım Muhtarlığı şekillendirilmeli", — dey Çubarov.
Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnı küzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün: https://krymrcriywdcchs.azureedge.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.
