Lana Dolenberg
Aqmescit – Qırımnıñ Rusiye statusı yarımadanıñ musulmanları arasında büyük qasevet doğura. Yüzlerce musulmanlar olması mümkün repressiyalardan saqınıp, Qırımnı terk ettiler. Uquq qorçalayıcılar regionda etnik aqsızlıqlar endi başlağanını qayd eteler. Mütehassıslar, Qırım musulmanları tarafından cihad açılmasınıñ mümkünligini tahmin eteler. Halqara teşkilâtlar yarımadanıñ qırımtatar cemaatçılığınıñ telükesizligini qasevet eteler.Matbuat vastalarında berilgen çeşit malümatlarğa köre, regionı bir qaç yüzden bir qaç biñgece musulman terk etti. Olarnıñ ekseriyeti Rusiye ekstremit olaraq tanılğan teşkilât ve aqıntılarnıñ azalarıdır. Qırımnıñ musulman cemaatçılığı arasında ayırı sualler boyunca evelki añlaşılmamazlıqlarğa baqmadan, birlikke adım atılğanı duyula. Hususan, bunı, «qırım hızmetleriniñ» Rusiyede yasaqlanğan «Hizb ut-Tahrir» teşkilâtı ile küreşecegini ilân etken soñ qayd etildi. Qırım müftisi aci Emirali Ablayev, musulmanlar kendi ara añlaşırlar kibi cevap berdi. Mütehassıslarnıñ aytqanına köre, müftiniñ sözleri Qırım ümmetiniñ birleşmesine bir siltem oldı.
Qırımda etnik cietinden aqsızlıqlar endi başlandı – uquq qorçalayıcı
Mütehassıslar arasında islamnı açıq-aydın kütken musulmanlar havf astında qala bile kibi fikirler yüre. «Qırımnıñ uquq qoruyıcılar areketi» informatsion bölüginiñ reisi Enver Kadırovnıñ aytqanına köre, etnik cietinden aqsızlıqlar endi başlandı.
Uquq qoryıcı: «Diniy grupplarnıñ kütleviy sürette sürgünligine de etnik cietinden aqsızlıqlar sayıla» – dep bildire. Şimdi ise, ayatı havf astında qala bilecegini tüşüngen musulmanlarnıñ bir qısımı yaşağan evlerini qaldırıp kete, qayd ete mütehassıs.
Kadırovnıñ sözlerine köre, Qırım musulmanları olacağı mümkün repressiyalardan qorqalar «Rusiye Federatsiyasında islamğa qarşı qullanılğan usullar Qırımda da amelge keçirilecegi istisna degildir».
Amma, vaziyet biraz farq etkeni belli, «devletniñ içinde olğan areketi bu başqa, işğal etilgen topraqlarda ise bam-başqa olması mümkü», – qoruyıcı. Kadırov emin, dünya cemaatçılığı işğalni qabul etmese, Rusiyeni ise, işğalci olaraq tanısa, qırımtatar, şu cümleden musulmanlarğa qarşı yapılğan er türlü menfiy areket –tamır halqqa qarşı areketler kibi közge alıncaq.
«Rusiye Federatsiyasınıñ manaçıq tapıp, tamır halqnıñ yoq etilüvi etnik ceetinden basqı sayılacaq. Bu kibi cinayetler Gaaga tribunalında baqılması mümkün. Cinayetlerde iştirak etken – kollaboratsionistler ise, mahkemeniñ iştirakçilerine çevirirler», – dedi Kadırov.
Lâkin, aynı zamanda Kadırov emin, qasevet etmege acet yoq, çünki «Rusiye kibi devlet çoqqa barmaz, dağılır. Ve belki de, eñ yaqın zamanda biz imperiyanıñ yoq olunuvını öz közümiznen körermiz».
Qırımda kerçekten cihad başlanması mümkün – din alimi
Rusiye qanunları boyunca, ealiniñ bir qısımı avtomatik sürette «ekstremistler»-ge çevirilgeni daa büyük qorqu doğura. Qırımda islam dini ilmiy merkezniñ reisi Ayder Bulatovanıñ sözlerine köre, din cietinden ğayet serbest olğan Ukrainadan Rusiye farq ete: federatsiyada yasaq etilgen kitap ve saytlarnıñ sayısı büyüktir.
Bu sırada, Muhammed Peyğamberniñ (s.a.s.) 40 hadisi ve rus tiline tercime etilgen Elmir Küliyevniñ Quran tercimesi Rusiyede yasaq etilgen. Bulatovnıñ malümatına binaen, mezkür kitaplar yarımada eyelisi arasında pek darqağan ve «adamlar özleri bilmey, rusiye qanunlarını bozalar».
Rusiye qanunlarınıñ deñişüvini beklemek manasız olğanı içün, Ayder Bulatov eali arasında añlatuv işlerini alıp barmağa teklif ete.
Kelecekniñ nasıl şekilde olacağ «yañı akimiyetniñ adımlarınen bağlı olğanını» qayd etti.
«Meseleler çezilmese, iç bir dialog qurulmasa, repressiyalar başlasa, açıqtan-açıq qarşılıq kösterirler», – qayd etti Ayder Bulatov.
O, musulmanlarnıñ cihad kibi añlam olğanını añlattı. Bildirgenine köre, Qırımda musulmanlarnıñ ayatı ve qorantalarına qarşı aqsız areketler başlansa, cihad ilân etilmesi mümkün. Şİmdiki vaqıtta «musulmanlar iç bir zaman olmağan kibi birleşken alda, cihad başlansa, er kes qoşulır. Musulman qorantasını çekiştirseler, bu cevapsız qalmaz», – dey Bulatov. Amma buña qadar mesele kerginleşmeycegine ümüt besley.
Musulmanlar Qırımdaki dindaşlarnıñ vaziyetini qayğıralar
Qırım cemaatçılığını musulmanlarnıñ ğayıp oluvı sarsıttı. Faal grajdan mevamını bildirgen Reşat Ametov ölü tapıldı. Qurannıñ tercimesini darqatqan musulman diniy erbabı belgisiz sebeplerden apis etildi. Adliyecini oña kirsetmediler. Mütehassıslarnıñ fikirince, islamnı kütkenlerni Qırımda sıqmağa devm etecekler.
Keçken afta İslam İşbirligi Teşkilâtı Qırımnıñ qırımtatar musulman cemaatçılığınıñ havfsızlığı içün qasevet çekkeni bildirdi. «XX-nci asırda öz tuvğan toprağından quvulğan qırımtatarlarnıñ qıyınlıqları tekrarlanmamaq kerek», – qayd etile beyanatta.
