Rusiye kontrolindeki Qırım yolbaşçısı Sergey Aksenov, Qırımtatar Milliy Meclisiniñ reisi Refat Çubarov ilân etken «Dünya zorbalıq ve işğalge qarşı. Menlik yürüşi» halqara zorbalıqsız barışıq aktsiyasınıñ işğal etilgen yarımadada keçirilmesine imkân bermeycek, dep vade etti.
«Sıñırımızda (Qırım ve Herson vilâyetiniñ memuriy sıñırında – QA) bir problem yoq, Qırım telükesizlikte. Şunıñ içün bütün «yürüşler» tek neytral yolaqqa qadar ola bile. Neytral sızıqtan soñ ise devlet sıñırını bozğanlarğa qarşı qanunğa köre tedbir alınacaq. «Yürüşlerge» ketmege istegenlerde de Rusiye Federatsiyasınıñ qanunlarını bozmamağa tevsiye etem. Devlet sıñırını imaye etmek içün qanunğa köre bütün vastalar qullanılacaq. Bir problem olmaycaq, kimseniñ bir telükesi yoq. Herson vilâyetinde dolaşsınlar. Qırımda «yürüş» kesen-kes olmaycaq», – dep bildire Aksenovnıñ aytqanlarını Qırım ükümetine yaqın «Krıminform» saytı.
Dekabrniñ 6-nda Kyivdeki matbuat konferentsiyasında Qırımtatar Milliy Meclisiniñ reisi Refat Çubarov «Dünya – zorbalıq ve işğalge qarşı. Menlik yürüşi» halqara zorbalıqsız barışıq aktsiyası azırlana ve keçirilecek, dep ilân etti.
Meclis reisiniñ aytqanına köre, teşkilâtçılar bir sıra memleket ve halqara teşkilâtlarğa muracaat etip, yürüşte iştirak etmelerine davet etecek ola. Çubarov, erkânı belli mesleatlardan soñ aydınlatılacaq ştab endi quruldı. Aktsiyanıñ künü ise daa soñra belli olacaq, çünki azırlıq «bir ya da eki aydan çoñ» devam ete bile.
Kreml kontrolindeki Qırımnıñ Yuqarı mahkemesiniñ qararınen Qırımtatar Milliy Meclisi Rusiye ve işğal etilgen Qırımda 2016 senesi aprelniñ 26-nda yasaq etilgen edi. Meclis imayesi Rusiye Yuqarı mahkemesine itiraz arizasını berdi, amma 2016 senesi sentâbrniñ 29-nda onı red ettiler.
2017 senesi aprelniñ 19-nda Halqara mahkeme Ukrainanıñ Rusiyege qarşı davası boyunca qısmen qarar çıqardı. Gaaga mahkemesi qırımtatarlarnıñ ve ukrainlerniñ aqlarını sıñırlamamağa, Meclis yasağını lâğu etmege ve işğal etilgen Qırımda ukrain tilinde tasil alma imkânlarını temin etmege talap etken edi. Rusiye, işbu talaplarnı bugünge qadar yerine ketirmedi.
2014 senesi fevral ayında Qırımda işaretsiz urbada silâlı insanlar peyda oldı. Olar Qırım Yuqarı Şurası, Aqmescit ava limanı, Keriç parom keçiti, diger strategik obyektlerni zapt etip, Ukraina ordusınıñ areketlerini blok etken edi. Rusiye akimiyeti bu insanlarnıñ Rusiye ordusınıñ arbiyleri olğanını başta inkâr etken edi. Daa soñra Rusiye prezidenti Vladimir Putin bular Rusiye arbiyleri olğanını tanıdı.
2014 senesi martnıñ 16-nda Qırım ve Aqyarda yarımada statusınen bağlı dünyada tanılmağan «referendum» olıp keçti, onıñ neticesinde Rusiye Qırımnı öz terkibine aldı. Ukraina, Avropa Birligi, ABD «referendumdaki» rey neticelerini tanımadı. Rusiye prezidenti Vladimir Putin martnıñ 18-nde Qırımnıñ Rusiyege «qoşulğanını» ilân etti.
Halqara teşkilâtlar, Qırımnıñ işğali ve ilhaqını qanunsız tanıp, Rusiyeniñ areketlerini takbih ettiler. Ğarp devletleri bir sıra iqtisadiy sanktsiyalarnı qullandı. Rusiye, yarımadanı işğal etkenini inkâr etip, buña «tarihiy adaletniñ tiklenmesi», dey. Ukrainanıñ Yuqarı Radası 2014 senesi fevralniñ 20-ni, Rusiye tarafından Qırım ve Aqyarnıñ muvaqqat işğali başlağan künü olaraq resmen ilân etti.
