Ukraina prezidentiniñ Ofis reberi Andriy Yermak ve Rusiye prezidenti memuriyetiniñ reber muavini Dmitriy Kozak tutulğan şahıslarnı «er kesni er keske» formatında azat etüv meselesini muzakere ettiler. Körüşüv Minskte olıp keçti, bu aqta Ukraina prezidentiniñ matbuat hızmeti bildirdi.

Muzakerelerde Ukraina ve Rusiye eyyetleriniñ vekilleri de iştirak etti.

«Körüşüvde taraflar «normand dördü» liderleri 2019 senesi dekabr ayında Parijdeki sammitte añlaşqan tutulğan şahıslarnı «er kesni er keske» formatında azat etüv meselesini muzakere ettiler», – dep qayd etile haberde.

Andriy Yermak deñişimniñ nevbetteki basamağını martta keçirmek niyetini qayd etti. Körüşüv iştirakçileri, «normand formatındaki» sammitte tizilgen añlaşmalarnı tolusınen yerine ketirmek içün muzakerelerni devam ettirmeli, dep qayd etti.

2019 senesi dekabr ayında Parijde olıp keçken sammit arfesinde Ukraina prezidenti Volodımır Zelenskıy, Ukraina içün «kelecek formulasını» tizecek bir sıra faktornı aydınlattı.

«Novoye vremâ. Mir v 2020 godu» («Yañı devir. 2020 senesiniñ alemi») mecmuasınıñ mahsus sanındaki maqalesinde «barışıq olmasa, inkişaf olamaz», dep qayd etti.

«Bizim şartlarımız esasında barışıq olmasını isteymiz. Yani topraqlarımız ve insanlarımız Ukrainağa qaytarılacaq», – dep qayd ete Volodımır Zelenskıy.

Ekinci faktor «semereli institutlar ve er kes içün mecburiy olacaq açıq oyun qaideleri», qabarcılıq ile küreşte ğalebe ve adaletli mahkemeler, er kesniñ qanun ögünde musaviyligi, mal-mülk aqlarınıñ qorçalanması ola, dep qayd etti.

Ğayret, neticeleri ve Minsk esnası

Ukraina siyasetşınası Aleksandr Paliy, Minsk esnasında neticege irişmege tırışqan Ukraina akimiyetiniñ ğayretini qayd ete.

«Volodımır Zelenskıy bu muzakerelerni keçirmege tırışa, olarnı er vaqıt keçire edi, em akimiyetke kelmezden evel, ve añlağanıma köre, muzakerelerniñ bir neticesi olmadı. Köremiz ki, Rusiye yalçılarınıñ cenk faaligi devam ete, Rusiye tamamen teslimiyet olmasını istey, ve şimdi mesele Ukraina reberligi nasıl küreşecekte degil, cemiyetke Kremlden teslimiyet nasıl tanıtılacaqnen bağlı», – dep ayta Aleksandr Paliy «Amerikanıñ sesi» rus hızmetiniñ hızmetine.

Aleksandr Paliyniñ qayd etkenine köre, Ukraina akimiyetiniñ areketleri – «Ştaynmayyer formulasınıñ» imzalanması, sıñır çizgisinden toplarnıñ çekilüvi – Minsk añlaşmalarını yerine ketirüv esnası olaraq degil, ilâve olaraq baqılmalı.

Siyasetşınasnıñ fikirince, bugün Andriy Yermak Ukraina tarafınıñ Kreml ile esas muzakerecilerinden biri ola, dep aytmaq mümkün.

«Yermaknıñ «Ştaynmayyer formulasını» imzalaması – Minsk añlaşmalarında yoq. Ordunıñ sıñır çizgisinden çekilüvi de «Minsk-2-de» yoq. Anda ağır toplarnıñ çekilüvi aqqında aytıla. Şimdilik Andriy Yermaknıñ kelmesi Ukrainağa bir fayda ketirmegenini köremiz», – dep qayd ete Aleksandr Paliy.

Kremlniñ Ukrainağa qarşı siyaseti, onıñ aytqanına köre, Vladislav Surkovnıñ intervyüsında yahşı aks etilgen, «Ukraina yoq, ukrainlik bar» dey.

«Surkov, Rusiye uzun zamandır yapqan siyasetni aks etti. Amma Rusiye prezidenti Vladimir Putinniñ yardımcısı Vladislav Surkov aytqan siyaset Kremlniñ siyaseti olıp qala, ve bu vaziyette Ukraina reberligi Kremlnen nasıl laf etecegini ögrenmek kerek edi. Kremlniñ vegetarian olıp, Ukrainanı yoq etmege istemeycegine inanmaq – hayaliy ümütlerdir», – dep qayd ete Aleksandr Paliy.

Küçük uzlaşuvlarnıñ strategiyası aqqında

Ukraina siyasiy eksperti Yaroslav Pavlovskiyniñ fikirince, bugünki künde Ukraina ve Rusiye arasında Donbas dialogınıñ «vaziyeti belli degil».

«Zelenskıynıñ taqımı olar qarşılıqlı küçük uzlaşuv yolunen areket etecek dep tüşündi, Putinnen bağda olacaq, laf etecek insanlarnı deñiştirmek esas şey olğanını tüşündi. Olar arbiy esirlerni deñişim şeklinde bir netice kördi, amma muzakereler devam etkende – Donbasnen bağı dialog kerçekleşemedi», – dep ayta Yaroslav Pavlovskiy.

Onıñ aytqanına köre, Andriy Yermak ve Dmitriy Kozaknıñ körüşüvi resmiy beyanatlarda umumiy laflarnen tanıtılğan, amma eki tarafnı da Donbas meselelerinen oğraşqan muzakereciler temsil etti.

«Körüşüv neticelerine baqsaq, Donbasnen bağlı bir netice olğanını aytıp olamaymız. Sebebini tek tahmin ete bilemiz. Amma Surkovnıñ intervyüda aytqan Ukrainağa munasebet paradigması Kremlniñ beyanatında qala ve resmiy Kyiv tarafından qabul etilmeycek», – dep qayd ete Yaroslav Pavlovskiy.

Onıñ fikirince, bugünki Donbastaki vaziyetni al etüv esnası ve Qırımnıñ reintegratsiyasını yapmaq arzusı «pauzada» buluna.

«Añlaşılğanına köre, Yermak Rusiye ile muzakerelerde yañı kün tertibini teklif etmege ister edi, Zelenskıynıñ belli bir planı bar edi, amma Kreml onı qabul etmege istemeydir», – dep ayta Yaroslav Pavlovskiy.

Malümat: Ukraina Yuqarı Radasınıñ İnsan aqları vekâletlisi Lüdmila Denisovanıñ malümatına köre, Rusiye apishanelerinde 113-ten 115-ke qadar insan tutula, 80-den çoq – qırımtatarıdır. Qırımtatar resurs merkeziniñ cedvelinde 86 qırımlı siyasiy mabüs bar. Qırım aq qorçalayıcı gruppası da aynı raqam aqqında ayta.

İşğal etilgen Qırımnıñ Rusiye kontrolindeki insan aqları vekâletlisi Larisa Opanasük, Ukraina uquq qoruyıcıları 41 qırımlını apiste tuta, dep bildirdi.

Amerikanıñ sesi

«Amerikanıñ Sesinden» alındı