Ukraina Tış işler naziriniñ birinci muavini Emine Ceppar Jenevada BM insan aqları Keñeşiniñ 48-inci sessiyası çerçivesinde Rusiye işğal etken Qırımda ve Donbas topraqlarındaki ukrainalılarnıñ aqları aqqında tarif etti.
Ukraina Tış işler nazirliginiñ matbuat hızmeti bildirgenine köre, oktâbrniñ 5-nde Ceppar bM insan aqları Yuqarı komissarınen Ukrainadaki insan aqları vaziyetine dair interaktiv dialogda iştirak etti. Müessise malümatına köre, Emine Ceppar «Qırımda ve Donbasta işğal şaraitlerinde yaşağan ukrainalılar esas aq ve serbestliklerinden marum qala», dep qayd etti.
«Vaqtınca işğal etilgen Qırım yarımadasında qanunsız tintüvler, apiske aluvlar, tutuvlar, insan hırsızlavları, apiste işkenceler ola. Yüzlernen siyasiy mabüsnen beraber Qırımtatar Milliy Meclisiniñ reis muavini Nariman Celâl, Aziz ve Asan Ahtemovlar Rusiye apsinde qala», – dep bildire Cepparnıñ aytqanlarını Ukraina Tış işler nazirliginiñ matbuat hızmeti.
O, Ukraina qurğan «Qırım platforması» aqqında tarif etti ve bu meydançıq Birleşken Milletlerniñ diger aza devletleriniñ iştiraki içün de açıq, dep qayd etti.
«Ciddiy insan aqları bozuvlarını toqtatmaq ve halqara uquqqa olğan ürmetni ğayrıdan tiklemek içün bu halqara platformağa qoşulmağa davet etemiz», – dep aytıla beyanatında.
Rusiye Tış işler naziri Sergey Lavrov işğal altındaki Qırımda insan aqlarınıñ bozuluvı aqqında laflar uydurıla, dep bildirdi. Rusiye insan aqları vekâletlisi Tatyana Moskalkova Qırımda «milletlerara ve dinlerara barışıq» bar ve tamır halqqa yardım kösterile, dep aytqan edi.
Daa evel berilgen malümatqa köre, Ceppar BM İnsan aqları Yuqarı komissarı Michelle Bachelet ile Rusiye işğal etken yarımada vaziyetini ve Kremlniñ siyasiy mabüslerini azat etüv meselesini muzakere etti.
Bundan ğayrı, Ceppar BM İnsan aqları Keñeşiniñ 48-inci sessiyasında Birleşken Milletlerniñ 40 aza devleti adından beyanat ile çıqışta bulundı.
Ukraiana prezidenti Volodımır Zelenskıy, Kreml ukrainalı siyasiy mabüslerni, hususan qırımlılarnı Rusiye apsinden azat etüv esnasını «yavaşlata», dep israr ete.
Sentâbrniñ 15-nde Qırımnıñ Rusiye yolbaşçısı Sergey Aksenov Qırımda bir «siyasiy mabüs yoq», dep bildirdi.
«Qırım platforması»
Qırımnı işğalden qurtaruv halqara meydançığı (Qırım platforması) – Ukraina akimiyetiniñ qırımlılarnıñ aqlarını qorçalamaq ve işğal altındaki yarımadanı azat etmek içün Ukraina ve halqara ortaqlarınıñ areketlerini koordinatsiya etmek içün muzakere platformasınen bağlı teşebbüsidir.
2020 senesi sentâbr ayında Ukraina prezidenti Volodımır Zelenskıy BM Baş Assambleyasınıñ 75-nci sessiyasında iştirakçi memleketlerni bu platforma qurulmasına qoşulmağa çağırdı.
Daa evel böyle planlarını Ukrainanıñ vaqtınca işğal etilgen topraqlar meseleleri nazirligi ve Ukraina Tış işler nazirligi aydınlatqanlar. Ukraina Tış işler nazirligi, Donbastaki zıddiyetni çezüv ve Qırımnı işğalden qurtaruv muzakere meydançıqları bir-birinden ayrı olmalı, dep tüşüne.
Ukraina Tış işler naziriniñ birinci muavini Emine Ceppar bildirgenine köre, Rusiyeni Qırımnı işğalden qurtaruv halqara platformasında iştirak etmege davet etecekler, amma iştirak etecegine inanmaylar. Bundan evel Ukraina Tış işler naziri Dmıtro Kuleba, Rusiyeni bu meydançıqta körmey, dep ayttı.
2020 senesi oktâbr ayında Poloniya Qırımnı işğalden qurtaruv halqara platforması çerçivesinde çalışmağa meraqlı, dep bildirdi.
Ukraina prezidenti Volodımır Zelenskıy bildirgenine köre, Avropa Birliginiñ liderleri Avropa Birliginiñ Qırımnı işğalden qurtaruv platformasına qoşulmağa azır olğanını ayttı. Resmiy Kyiv Qırımnı işğalden qurtaruv platformasına Türkiye, Malayziya, Slovakiya, Büyük Britaniya ve diger memleketler qoşulır, dep bekley.
Kreml, Qırım meselesi qapatıldı ve Rusiye onı halqara muzakerelerge almaycaq, dep bir qaç kere bildirgen edi.
Anğara köyündeki «gaz borusında diversiya» davası
Sentâbrniñ 3-4-nde Qırımda Rusiye quvetçileri tintüvler keçirip, beş insannı tuttı. Olar arasında qırımtatar siyasetçisi ve faali Nariman Celâl bar. Eki doğmuş qardaşlar Aziz ve Asan Ahtemovlar eki ayğa apiske alındı, Azizniñ babası Eskender Ahtemov 10 künge apiske alındı. Asan Ahtemovnıñ qardaşı Arsen 15 künge apiske alındı. Kreml kontrolindeki Kiyev rayon mahkemesi qırımtatar siyasetçisi ve faali Nariman Celâlnı eki ayğa – noyabrniñ 4-ne qadar apiske aldı. Nariman Celâl bütün qabaatlavlarnı inkâr ete.
Sentâbrniñ 7-nde TASS Rusiye malümat agentilgi Rusiye FSB-sine atfı etip, Aqmescit civarındaki Anğara (Perevalnoye) köyü yaqınlarında gaz borusında diversiya yapqanından şübheli sayılğanlar qabaatını itiraf etkenler, dep bildirdi. FSB yayınlağan videoda eki ekrek kimden talimat alğanlarını ve Anğara köyünde gaz borusınıñ patlatılmasını nasıl teşkil etkenlerini tafsilâtlı aytıp berdi.
FSB, diversiyanı Ukraina Mudafaa nazirliginiñ Baş istihbarat idaresi teşkil etti, dep israr ete.
Ukraina Mudafaa nazirliginiñ baş istihbarat idaresi Rusiye FSBsiniñ qabaatlavını «bir maqsadı olğan provokatsiya» olaraq köre.
Ukraina akimiyeti qırımtatar faalleriniñ tutuluvı ve apiske alınuvını avgustnıñ 23-nde Kyivde keçirilgen «Qırım platformasınıñ» sammitinen bağlay.
Ukraina ombudsmanı Lüdmila Denisova Qırımda insanlarnıñ apiske alınması sebebinden BM İnsan aqları Yuqarı komissarı Michelle Bacheletke muracaat etti.
Sentâbrniñ 3-4-nde Qırımdaki faallerniñ evlerinde keçirilgen tintüvler ve tutuvlardan soñ Qırım Muhtar Cumhuriyeti ve Aqyar prokuraturası cinaiy tahqiqat başlattı.
