''Biz daa Qırımda yaşaycaqmız''. Bekirovlar qorantasınıñ ikâyesi

Qırımtatar faalleri, aqay-apay Edem ve Gülnara Bekirovlar endi 22-nci ay İstanbul hastahanesinde bulunalar. Olarnı anda Edemniñ canını qurtarmaq içün tehliye ettiler. Rusiye istilâsı başlağanından berli 10 yıl devamında bu qoranta bir sıra sınavlardan keçti.

İstanbul klinikasındaki bu hastahaneniñ pencere ögünde qırımtatar, ukrayin ve türk bayraqları, qırımlı siyasiy mabüslerniñ portretleri, tamğa ve "Mında Ukrayina bar edi ve olacaq" yazısı ile plakat, broşürler, qırımtatarlar ve Qırım aqqında yañı kitaplar bar.

Gülnara Bekirova mobil masada qave ve tatlı ieyçikler pişire. Bu odada Bekirovlar artıq on eki ay keçirdi, bundan evel daa 10 ay başqa bölükte, hirurgiya bölüginde bulundılar.

Emşire kelip, Edem Bekirovnıñ qan şekeri seviyesini ölçey, Gülnara onıñ qolunı öpe. Edem quvana: bugün yahşı köstergiçler, şeker eksildi.

"Bizim ekimlerimiz bugün aytalar: "Üç aydan ziyade yaşap olamazsıñ, endi eki yıl yaşaysıñ", - dep paylaştı Eden.

2022 senesi: Herson vilâyetine Rusiye ordusınıñ istilâsı

2022 senesiniñ qışında Herson vilâyetine Rusiye ordusınıñ kelecegine inanmaq mümkün degil edi.

Qırımtatar Milliy Meclisiniñ azası, Geniçesk rayon devlet memuriyetiniñ reis muavini Gülnara Bekirova ücüm vaqtında Novooleksiyivkadaki evinde edi.

Edem Bekirov Kıyivniñ hastahanesinde buluna edi.

''Cenk menim içün saba başlandı. Şok, bu iç panika kibi bir şey edi. Saba saat yedide rayon devlet memuriyetiniñ yolbaşçısı: "Siz, Novooleksiyivkada qalacağıñızğa oşay", - dep ayta. Adamlar tehnika ketkenini sayıp, dey ediler: 250 Kahovka tarafına, 250 Zaporojjâ tarafına, o yönelişte", - dep hatırlay Gülnara Bekirova.

Fevralniñ 24-nde saba Gülnara Bekirova birden camige ketti: anda dinamikler vastasınen sakinlerge haber etildi ve olarnı tınçlandırdılar. İşğalniñ ilk künlerinde elâk olğanlar bar edi.

''Camige yaqınlaşqanımda, tirkemede oğlunı ketirgen babanı rastketirdim. Bu 17 yaşındaki Emil Belâlov edi, o, ana-babasına tatilge kelgen edi. O, öz evinde can berdi, ev yanıp ketti, bala elâk oldı. Babası ümütsizlik içinde keldi: ''onı defin etmek kerekim''. Soñra telefon etip, mektep müdiri Natalya Kosovanıñ (I-III derece Geniçesk sanatoriy umumtasil mektep-internatınıñ müdiri - muar.) elâk olğanını ayttılar. Saba saat 10-da arbiy adamımız Vitaliy Skakun, Sçastlivtsevodaki köpurni patlattı. Rodion Şevçenko, Çonğardan adamlar tapqan sıñırcı. Bu cenkniñ ilk qurbanlarıdır. Biz qaysı mekteplerde sığınaq olacaq, insanlar qaydan suv alacaq, insanlar qaydan ötmek alacaq, dep teşebbüs ete edik. Men Üsein ile çıqtım (Üsein Tohlu - Novooleksiyivka camisiniñ imamı - muar.) ve biz yüksek sesnen, mikrofonğa, camiden keçip, insanlar tınçlıq saqlasın dep ayta edik: suv anda ve anda bar, anda ve anda saqlanmaq mümkün'', - dep tarif ete Gülnara.

4 kün keçken soñ, fevral 28-de, Novooleksiyivkadaki köy şurasınıñ binasından bayraqlar birden ğayıp oldı.

''Saba baqsam, köy şurasında ne qırımtatar, ne de devlet bayrağı bar. O vaqıt başlıqqa telefon ettim, köy başlığı edi, endi Novooleksiyivka şeer yolbaşçısı, İrina edi. Daa soñra Rusiye Federatsiyasınıñ işğalci akimiyeti onı Geniçesk arbiy memuriyetiniñ pensiya fondunda iqtisatçı vazifesine tayinledi. Nasıl da, bayraq yoq. O dey ki, "Bilesiñizmi, bizge aytıldı". Men aytam: "Ne dep ayttılar, kim ayttı?" Anda endi tayinlengen gaulâyterimiz bar. Men aytam: "Bir daqqa, daa Ukrayina, ve, bilesiñizmi, şimdi insanlar turacaq, bayraqlar yerlerinde olmalı".

Bayraqlar qaytarıldı, amma martnıñ 5-nde olar kene alıp taşlandı ve Rusiye bayraqları asıldı.

Bütün bu künleri Herson vilâyetiniñ sakinleri miting keçirip, Rusiye ordusınıñ ketmesini talap ete ediler.

''Kahovka ve Herson köterildi, dep eşittik, insanlar mitingge çıqtı, bu arbiylerni çıqarmaq talabınen. Soñra maña telefon etip başladılar: "Gülnara Reşatovna, biz de köterileyik, keliñiz, keliñiz, böyle susmayıq". Biz toplandıq, kerçekten de toplandıq ve insanlar çoq, böyle, birer-birer, bir-birimizge telefon etip, toplandıq. Martnıñ 6-nda saba Novooleksiyivkada иir buçuq biñ adam bar edi. Çoq, bizde rayonda qırımtatarlar toplu yaşağan yekâne şeer tipli qasaba bar. Soñra bir qısmı, Geniçeskke kettik. Geniçeskte inanılmaz qadar adam bar edi, bilmeyim, beş, on, sekiz biñ. Bütün köylerden adamlar Geniçeskke saat 12-ge toplaştılar. Amma soñra bile edik ki, nezaret noqtasında olarnı endi tintkenler, maşnalarnı ve vesiqalarnı teşkergenler, basqı etkenler", - dey Gülnara Bekirova.

Geniçeskteki 17-nci oquv yurtunda Rusiye arbiyleri işkence ve gizli apishaneni teşkil ettiler. Bölgede faaller ğayıp olmağa başladı.

Novooleksiyivka Regional meclis azası Veyser Sarıbilâlovnıñ evinde tintüv keçirildi, ve Gülnara Bekirovanıñ qızı onı da qıdıralar, dep bildirdi:

"Yedisine, saba, mitingge endi ketken edim, saat 9.50, qızım maña telefon etti, ve men: "Ebet, qızım, men endi keleyatam" dedim. O maña: "Yaqın kelme, biz Veyserniñ eviniñ yanında, olar keldiler", - dey. Evge kirip, tintüv yaptılar. Qadın çıqtı, birisine ayttı, umumen, ağda Bekirova Gülnara Reşatovnanı da qıdırğanlarını bildirdiler. Qızım maña dey edi: "Ana, biz mında, olarnı quvacaqmız, amma bil ki, seni qıdırğanlar". Men er şeyni, bütün tehnikanı, kenefke attım, er şeyni topladım ve dedim: "Bu endi er şey, er şey şimdi fırında olmalı".

Doquz kün devamında Gülnara Bekirovnı evlerden biriniñ azbarında saqladılar. Oña iç bir alâqa vastaları yoq edi. Soñra oña işğalden çıqmağa yardım ettiler.

Yol uzun edi, çoq keçitler bar edi.

''Otuz eki kere toqtadıq. Yüregim otuz eki kere tıqtadı, añlaysıñızmı? Melitopolge qadar 15 noqta bar edi. Olar bir şey qıdıra ediler, avtobuslarımıznı baqıp çıqqan ediler. Toqmakqa qadar er yerde Rusiye arbiyleri, Rusiye tankları bar edi. Pek qorqunçlı edi, yıqılğan maşinalarnı kördik, yolda adamlarnı atıp öldürdiler. Biz tanklarnıñ ketkenini de kördik, ögümizde, közümizniñ ögünde kördik. Epimiz ağladıq. Bilesiñizmi, biz qorqqan edik, qayda ketkenimizni bilmey edik, amma Orehovoğa keldik, ve, o vaqıt, Orehovoda, biz ordumıznı, devlet bayrağımıznı kördik. Ve tek Orekovoda, içinde olğan cehennemden çıqqanımıznı añladıq", - dep hatırlay Gülnara Bekirova.

Bekirovlarnıñ Novoalekseyevkadaki evine bir qaç kere tintüvnen keçirilgen edi, Rusiye arbiyleri onı yağmalap, anda öz ştab-kvartirasını qurğan edi.

2014 senesi: ⁇ Bizim evde oturmağa aqqımız yoq edi

2014 senesi Bekirovlarnıñ büyük qızı, torunı ve Gülnaranıñ anası Qırımda yaşay edi. Yarımadanıñ Rusiye tarafından işğali aile içün facia oldı. O vaqıt Edem Bekirov Aqmescitteki hastahanede yata edi. O, 20 yıldan berli ağır hasta, birinci derece saqatlığı, yürek hastalığı, şeker hastalığı bar, ayağı amputatsiya etildi, protez taqqa.

''Bizim içün Qırım - bu eñ yüksek noqta, apogey, öyle de aytayıq. Ve Qırımnen bağlı olğan er şey - bizim acımız, bizim faciamızdır. Men Aqmescitteki hastahanede edim. Soñra evge qaytqanımda, pek yaramadım. O yerden meni Kıyivge, hastahanege alıp kettiler. Trende ketkende, yol boyu ağlay edim. Gözyaşlarım öz-özünden aqa, çünki o pek ağır. Men bildim, içimden sezdim, duşman seniñ toprağına keldi'' - dep hatırlay Edem Bekirov.

Gülnara Bekirova da Qırım işğalinden evel Aqmescitte edi - fevral 26 künü Qırım parlamenti ögünde mitingge keldi. Yarımadanıñ ilhaq telükesi endi artta qalğanına ümüt etip, evge qayttı.

Rusiye arbiyleri Qırımdaki memuriy binalarnı, memuriy sıñırnı zapt etken soñ, Herson vilâyetiniñ sakinleri aman-aman bir künden soñ mitinglerge çıqıp, Çonğar yarımadasında vilâyet memuriy sıñırına bardılar.

''Qırım qadınları soqaqlarğa çıqqanda, bu levhalarnen çıqa ediler, barıp, barışıq saqlamaq kerekmiz, evde oturmağa aqqımız yoq, dep qıçıra ediler. Ve, bilesiñizmi, insanlar, Çonğarlılar, toplaşıp, er kün aktsiya keçire ediler. Biz olarnen bağ tuttıq, maşnalarnen keldik. O yerge ketkenimiz, 28 künü edi, kelgenimizniñ birinci künü, martnıñ ekinci ve üçünci künleri. Altıncı künü mitinglerni teşkil ettik, martnıñ 8-nde er kes köterildi'', - dep ayta Gülnara.

Mitinglerniñ birinde narazılıq bildirgenlerniñ ayaqlarına ateş açıldı.

Rusiye arbiyleri 2014 senesi Herson vilâyetinde okoplar qazğan edi. Yerli sakinler er kün mitinglerge çıqa edi, ve bu Çonğarnı qorçalamağa yardım etti, dep tüşüne Gülnara Bekirova:

''Olar demiryoluna kelip, anda endi çuqur qazğan ediler, o yerge tanklarnı, tehnikanı, arbiy maşnalarnı tüşürgen ediler. Olar Çonğarğa er taraftan kele ediler. Nasıl olğanını bilmeyim... martnıñ 16-na qadar er kün aktsiyalar, devamlı narazılıq dalğası oldı. Ne olğanı, ne olğanı, amma bu arbiyler çekildi. Ve o yerge çekildiler, malesef, bugünge qadar olğan yerge, yani büyük cenk başlamazdan evel olğan yerge''.

"Men sağ qalacağımnı tüşünmegen edim bile"

Qırım Rusiye tarafından işğal etilgen soñ, yarımadada qorantanıñ bir qısmı yaşamağa qaldı ve Edem Bekirov olarnı bir qaç kere ziyaret etti.

''Büyük qızımız Qırımda yaşay edi, qaynanam da Qırımda yaşay edi. Olarnı ve torunımnı körmemek iç mümkün degil edi. Bir gecege anda bara edim, men er vaqıt gecelik kete edim. Anda bir şeyden qorqqanım içün degil, Rusiye bayrağına baqıp olamadım, olarnıñ hususiyetlerine, olarnıñ yüzlerine baqıp olamadım. Baqıp olamadım, menim içün pek yaramay edi. Ana-babam Canköyde defin etilgen, dua oqumaq içün mezarlıqqa bile barıp olamay edim. Men böyle gecelemek içün kele edim: 2-3 saat qızımda edim, soñra anasıma sabağa qadar barıp, saba erte taksicinen kete edim'' - dep hatırlay o.

2018 senesi Edem Bekirovnıñ yüregine stent ve şuntlar qoyuldı, nevbetteki müim ameliyatından evel o, Qırımğa tuvğanlarına barmağa qarar berdi. Amma dekabrniñ 12-nde memuriy sıñırda onı FSB tuttı.

Rusiye akimiyeti Edem Bekirovnı patlayıcı maddeler saqlağanında qabaatladı. Halqara teşkilâtlar onı siyasiy mabüs olaraq tanıdı. Onıñ azat etilmesi içün halqara seviyede de küreştiler. Rusiye Edem Bekirovnı büyük deñişim çerçivesinde azat etti, 2019 senesi sentâbrniñ 7-nde o evge qayttı.

Edem Bekirovnıñ sağlığı Aqmescitteki izolâtorda fenalaştı. Evge qaytqan soñ ve büyük cenk başlanğanına qadar bir sıra ameliyat keçirdi, infarkt oldı. 2022 senesi fevral ayında Kıyiv hastahanesinde edi.

''2022 senesi fevralniñ 24-nde Kıyivde yanıq merkezinde ameliyat masasında yatta edim. Artıq sepsis hastalığı bütün vucudıma yayıldı. Bizni 25 kün devamında bombadan saqlanğan yerniñ azbarına tüşürdiler. Donatılğan olsa da, amma bütün hastalar anda buluna. Olar nasıl bir müitte bulunğanını tasavur etiñiz. Sağlığı daa beter oldı. Endi er şey bitti, sağ qalacağımnı bile tüşünmegen edim", - dep hatırlay Edem Bekirov.

Gülnara işğalden qurtulıp, aqayına Kıyivge kelip oldı.

''Menim vazifem, bu vaziyette sağ qalması içün, ekimlerimizge yardım etmek içün elimden kelgenini yapmaq edi. Kelgende, şokqa oğradım. Onı endi ameliyathanege ketirgenler. Ve biz daa üç afta küreştik, oña bir şey yapmağa tırıştıq. Sirenalar, er kes aşağı ine, amma biz aqayımnen qala edik. Men yapamam: o, yataqta, biz onı endi bu yerge alıp barmaymız, men aytam: "Men onıñnen olacam". Onı bağlay edmi, özüm de yavaşça tizlerime otura edi, ve işte böyle bekley edik bombalav keçkende, sirenler keçkende. O vaqıt ne yapacağımnı bilmey edim", - dep ayta Gülnara.

Edemniñ ayatını qurtarmaq içün Meclis, Ukrayina sağlıq nazirligi, Ukrayina prezidenti ofisi, Ukrayinadaki Türkiye elçiligi ve bir çoq adamnıñ umumiy ğayretinen onı Türkiyege tahliye etmege imkân oldı. Gülnara Bekirova dey ki: Edemniñ qurtarılmasında iştirak etken insanlarnıñ cedvelini yazmaq içün defter bile yetmez. 2022 senesi aprelniñ 17-nde Qırımtatar Milliy Meclisiniñ reisi Refat Çubarov Edem Bekirovnıñ Türkiyege tahliye etilmesi aqqında haber etti.

İstanbulda Edem Bekirovğa endi beş ameliyat yapıldı. Bütün bu vaqıt devamında Bekirovlar qorantası daima cemaat faaliyetinen oğraşa.

Siyasiy mabüslerge qoltutalar, Gülnara Türkiyede Ukrayinağa yardım etüv faaliyetinde iştirak ete.

''Tedaviylenemiz, Edem sağ, balalarnen qonuşa, men alâ daa iştirak etken tedbirlerde maña qoltutmağa imkân tapa. Elimizden kelgenini yapamız. Emşireni tapamız, Edemnen eki-üç saat oturır, men ise alâ daa faal çalışmağa devam etem. Çünki cenk olğanda, yüreklerimiz qırılğanda, susıp oturmaq mümkün degil, - dey Gülnara Bekirova.

Edem Bekirov Ukrayinanıñ ğalebesine ve Qırımnıñ azat etilmesine işana.

''Bugün Qırım içün küreşkenler çoq, pek çoq. Men bellesem, bu er alda muvafaqiyetli olacaq. Ve balalarımız, torunlarımız Qırımda yaşaycaq. Ve biz daa Qırımda, sevimli vatanımızda yaşaycaqmız. Çünki Qırım bizim içün er şey. Vatanımızdan daa güzel bir yer yoq. Ukrayina yetekçi devletlerden biri olacaqtır", - dep tüşüne o.

Gülnara Bekirova vatanı aqqında közyaşları ile ayta.

''Er bir qorantanıñ Ukrayinağa qaytmaq ümüdi olmasını pek ister edim. Qırımtatarlar ise öz vatanına ıntıla. Ana-babam o qadar zor bir yol keçti: babam yaşamaq ve qaytmaq istedi, ve qaytıp keldi. Amma sürgünlikniñ 50 yıllığını körmedi. Sürgünlik künü - mayısnıñ 18-i, o, 19-da, 50 yıllığında vefat etti. O dey edi: "Balalar, televizionda köstereler (bu 1994 senesi edi), baqıñız, halqımıznen nasıl laqırdı etkenlerini köstereler". Olar ise 50 yıl devamında bunı açıqtan aytıp olamadılar, amma balalar bu tarihnı unutmasın dep, bizler qırımtatarlar olğanımıznı, Vatanımız bar olğanını bilsinler dep, bunı bildirdiler", - dep hatırlay Gülnara.

İşğal sebebinden evini terk etip, Gülnara Bekirova yalıñız vesiqalarnı alıp ketti. Ve onıñ arqadaşı nağışlağan bir hatıralı bluza. O, onı intervyü içün kiydi.

''Onı kiygenimde, men evime mıtlaqa qaytacağımnı bilem'', - dep ayta Gülnara Bekirova.

MALÜMAT: Ukrayinağa qarşı Rusiye silâlı ücümi 2022 senesi fevralniñ 24-nden sabadan berli devam ete. Rusiye ordusı arbiy ve vatandaş infrastrukturasınıñ esas obyektlerine avadan darbe endire, uçaq alanları, arbiy bölük, cermay bazaları, yaqıt stantsiyaları, kilse, mektep ve hastahanelerni viran ete.

Rusiye ordusı çekilgen soñ azat etilgen köy ve şeerlerde kütleviy öldürüv adiseleri aqqında belli oldı. Bazı ğarbiy liderler Rusiyeni cenk cinayetlerinde qabaatladı. Rusiye akimiyeti arbiyleriniñ öldürüvlerge alâqası bar olğanını inkâr etip, olarnı «uyduruv» dep adlandıra.

Rusiye Ukrayinağa qarşı basqıncılıq cenk alıp barğanını inkâr ete ve bunı maqsadı «askeriysizleştirüv ve denatsifikatsiya» olğan «mahsus operatsiya» dep adlandıra.

Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnı küzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün: https://krymrcriywdcchs.azureedge.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.