Qırımda «Hizb ut-Tahrir davası» boyunca mahküm etilgen birinci insanlar Rustem Vaitov ve Nuri Primov apis müddetleri bitkeninen azatlıqqa çıqtı. 2016 senesi sentâbr ayında olar beş yıl umumiy rejim koloniyasında qalmalarına üküm etilgen edi. Azat etilgen Vaitov ve Primov sekiz yıl devamında memuriy nezaret altında qalacaqlar.
Aqyardaki «Hizb ut-Tahrir davası» adını alğan bu davanıñ diger mabüsleri – Ferat Sayfullayev ve Ruslan Zeytullayev – apis cezasını çekmege devam eteler. Bu mahkeme esnasından soñ Qırımdaki Rusiye FSBsi yarımadada daa altı aynı davanı açıp, insanlarnı apiske aldı. Mahküm etilgen ya da tahqiqat altında bulunğanlarnıñ sayısı 63 insan oldı. Azat etilgen birinci insanlar ve diger «Hizb ut-Tahrir davalarınıñ» kelecegi aqqında Qırım.Aqiqat Radiosınıñ yayınında aytıldı.
Qırımlı aq qorçalayıcı Lutfiye Zudiyeva, azat etilgen qırımlılar nasıl qarşılanğanını Qırım.Aqiqatqa tarif etti.
Bir taraftan, büyük quvanç, diger taraftan, insanlarnıñ bir şey yapmayıp, beş yıl apishanede yatqanlarını añlaysıñLutfiye Zudiyeva
– Nuri ve Rustemni qarşılamaq içün faaller ve advokatlar gruppası çıqtı: yanvarniñ 22-nde Rusiyemni Kurganda, Nurini Mariy Elde qarşıladılar. Ne yazıq ki, memuriyet koloniyadan çıqqanlarını videoğa çıqarmağa izin bermedi. Mariy Elde politsiya ve FSB hadimleri, atta «Rossiya» telekanalınıñ vekilleri bar edi, olarnıñ propaganda levhasını çıqarğanı belli. Rustem hastahanege alıp ketirildi, çünki küçlü baş ağrılarından şikâyetçi. Tünevin MRT yapıldı, neticelerini bekleymiz. Nuri bir qarar, ciddiy şikâyetleri şimdilik yoq. Şimdi körüştiler ve bugün Qırım saatınen 15:55-te yarımadada olmaq kerekler. Halqnıñ qarışıq duyğuları bar: bir taraftan, bu ciddiy dava boyunca azat etilgen birinci insanlar içün büyük quvanç, diger taraftan, insanlarnıñ bir şey yapmayıp, beş yıl apishanede yatqanlarını añlaysıñ.
Nuri Primov azat etilgen soñ qırımlılarğa qoltutqanları içün teşekkürler bildirdi:
«Bu müddet içinde qabaatlı olğanımnı öyle de tanımadım. Adaletsiz bir şekilde mahküm etilgenimni tüşünem. Özüni yahşı is etem. Bizni dualarında unutmağan er kes sağ olsun – bunı is ettik, bunı bile edik. Tuvğanlarımnı körmege pek isteyim, pek sağındım olarnı. Bu sınav bitti, digeri başladı. Er keske sebatlı ve sabırlı olmalarını tileyim – Allah sabır etkenlerni seve – güzel sabır olsun».
Lutfiye Zudiyevanıñ qayd etkenine köre, Nuri Primov ve Rustem Vaitovdan daa ciddiy apis cezalarını alğan çoq qırımlı musulman Rusiye apishanelerinde qala.
Şimdi balası pek ağır alda olğan Vaitovlar qorantasına qoltutmaq kerekLutfiye Zudiyeva
– İnsanlar «zilden zilge» apiste yatıp çıqa, bu davalarda bir ilerilev yoq. Ne yazıq ki, bir qaç yıl içinde birisi oturıp çıqqanı aqqında laf etmek degil, bu apis cezalarına nasıl mania olmaq mümkün, «Hizb ut-Tahrir» vekillerinden qorqmağa kerekmi, olarnı böyle apis cezalarına üküm etmege kerekmi degen sualler muzakere etilecek cemaat munaqaşası seviyesine kelmedik… Şimdi balası pek ağır alda olğan Vaitovlar qorantasına qoltutmaq kerek: qızçıq neyrohirurgiya bölüginde yata ve ciddiy ameliyatqa azırlana. Aman-aman beş yıl devamında Rustemniñ ömür arqadaşı hastahanede edi. İnsanlar bu ailege yardım etmege istese ve imkânları olsa, bunı yapmaq kerek, dep tüşünem. Nuri ve Rusiye aqqında umumen aytsaq, olar içün ilk prioritet – beş yıl insanlardan uzaqta olğan soñ içtimaiy alışuvdır.
Qırımlı advokat Lilâ Gemeci, azat etilgen qırımlılarnıñ sekiz yıllıq memuriy nezareti ne demek olğanını añlata.
Memuriy nezaret, aslında, Nuri ve Rustem içün ekinci ceza olaLilâ Gemeci
– Aslında, Nuri ve Rustem içün ekinci ceza bu. Onıñ belli sıñırları bar, ekisiniñ de belli yerde, qayd olğan yerde ya da yaşağan yerde bulunmasınen bağlı, belli areket yapmaları sıñırlana. Aqmescit rayonını, Qırımnı terk etmek, açıq tedbirlerni ziyaret etmek yasağı bar. Yani politsiyanıñ haberi olmasa, insan bir yerge barıp olamay. Bu Nuri ve Rustemniñ yaşayışına pek tesir etecek. Rustemniñ qızı balalıqtan saqat, onı er vaqıt tibbiy klinikalarğa alıp ketmek kerek. Olar Aqmescit rayonınıñ tışında bar. Çaresiz bir vaziyet: bala yaramadı, onı hastahanege alıp ketmek kerek, amma başta İç işler nazirliginiñ hadimlerinden izin alacaqsıñ. Şimdi tek yaşağan ve qayd olğan yerini deñiştirmek içün muracaat bere bilemiz.
Lilâ Gemeci, neticede Rusiye «Hizb ut-Tahrir» qanunlarını yımşatmağa imkân olur, dep ümüt ete.
Rusiye ombudsmeniniñ ofisi «Hizb ut-Tahrir» ile bağlı bir sıra dava, hususan Qırım davalarınıñ ükümlerini istedi, amma esnas pek yavaş keteLilâ Gemeci
– Şimdi Rusiyede bu büyük apis cezalarınen bağlı çañ çalğan ve vaziyetni kelecekke köre baqqan aq qorçalayıcılar gruppası tapıldı. Bu gruppa «Hizb ut-Tahrirniñ» terror teşkilâtı olmağanını aytqan bir sıra talil yaptı. Soñki talil Yuriy Konstanovğa aittir, o, Rusiye Yuqarı mahkemesiniñ 2003 senesi teşkilâtnı terror teşkilâtı olaraq tanımaq qararına uquq ceetinden qıymet kese. Rusiye ombudsmeniniñ ofisi «Hizb ut-Tahrir» ile bağlı bir sıra dava, hususan Qırım davalarınıñ ükümlerini istedi, amma esnas pek yavaş kete. Rusiyeniñ terrorizm qanunı bar, anda terror teşkilâtınıñ areketleri añlatıla, ve «Hizb ut-Tahrir» bu qanunğa uymay. Mahküm etilgenlerniñ böyle areketlerine bir ima yoq.
«Memorial» aq qorçalayıcı merkeziniñ siyasiy mabüslerge qoltutuv programmasınıñ hadimi Darya Kostromina, «Hizb ut-Tahrirde» iştirak etkeni içün mahküm etilgenler boyunca statistikanı kösterip, cezalar daa sert olğanını qayd ete.
Şimdilik yımşatuv olacağına bir ümüt yoq, eñ qısqa apis müddetleri bile eki manalı olaDarya Kostromina
– İşdeşlerimiznen içtimaiy ağlarda, kütleviy haber vastalarında peyda olğan malümatqa köre cedvel yapamız. O, tolu degil, çünki er vaqıt yañı-yañı adlar peyda ola. Amma şimdi, bizim esaplarımızğa köre, Rusiyede ve işğal etilgen Qırımda 283 insan apiste buluna, 189-ı mahküm ettildi. Raqam yıl-yıldan arta, ve bu siyasiy sebeplerden taqip etilgen eñ büyük gruppa ola. «İyegova şaatları» yetişe: 200-den çoq insan apiste buluna. Eskiden terror teşkilâtında iştirak etüv içün ceza 5-10 yıl olğan olsa, 2016 senesiniñ ortasında 10-12 yılğa arttırıldı. Bundan soñ mahküm etilgen er kes eñ az 10 yıl apis cezasını ala, çünki mahkeme bu madde boyunca eñ küçük cezadan az berip olamay. Teşkilâtçılar 15-ten ve daa çoq apis cezalarını ala, şimdiki rekord – 24 yıl. Şimdilik yımşatuv olacağına bir ümüt yoq, eñ qısqa apis müddetleri bile eki manalı ola.
«Hizb ut-Tahrir işi» boyunca apiske alınğan ve mahküm etilgenlerniñ imayecileri olarnıñ taqip etilmesi diniy sebeplernen bağlı olğanını tüşüne. Advokatlar qayd etkenine köre, Rusiye uquq qoruyıcı organları tarafından bu dava boyunca taqip etilgenler – ekseriyeti qırımtatarlar ve ukrain, rus, tacik, azeri ve islâm dinini kütken diger millet vekilleri. Halqara uquq işğal etilgen topraqlarda işğalci devlet qanunlarını kirsetmege yasaqlay.
«Hizb ut-Tahrir» halqara islâm siyasiy teşkilâtı, bütün musulman devletleriniñ islâm halifeligine birleştirilmesini öz maqsadı olğanını ayta, amma olar, bu maqsatqa irişmek içün terroristik usullarnı red ete ve Rusiyede adaletsiz taqip etilgenini ayta. Rusiye Yuqarı mahkemesi 2003 senesi «Hizb ut-Tahrir» teşkilâtını 15 «terrorist» birleşme cedveline kirsetip, onı yasaq etti.
