65 tintüv, 173 tevqif, 186 sorğu. Apiske alınğanlarnıñ umumiy sayısı 217. Qırımtatar Resurs Merkezi işğal etilgen Qırımda 2023 senesi insan aqlarınıñ bozulması talilini taqdim etti. Talil maruzasında adaletli mahkeme aqqı ve sağlıq aqqı bozulğanınıñ sayısı aqqında malümat qayd etile.
Rusiye quvetçileri qırımlılarnı ne içün taqip ete? Rusiye akimiyeti narazılıqnıñ ne telükesini köre? Ve bu malümat yarımada sakinleriniñ tirenüv seviyesi aqqında ne ayta bile? Bu aqta Qırım.Aqiqat Radiosınıñ efirinde alıp barıcı Sergey Mokruşin Qırımtatar Resurs Merkeziniñ idare yolbaşçısı Eskender Bariyev ve "Jovta strichka" qarşılıq areketiniñ koordinatorı İvan ile laf etti.
Rusiye quvetçileriniñ qırımlılarnı taqip etüv aletleri ve usulları 2022 senesinde olğanı kibi, tendentsiyalar saqlanıla, dep tarif ete Qırımtatar Resurs Merkeziniñ idare yolbaşçısı Eskender Bariyev. İnsanlarnı ekstremizm, terrorizm ve Rusiye silâlı quvetleriniñ itibarını tüşürüvde qabaatlap, tutıp alalar, cezalaylar ve apishanelerge yollaylar. Soñki madde Rusiye qanunlarında Rusiyeniñ Ukrayinağa istilâsından soñ peyda oldı.
QRM qayd etkenine köre, yaqalanğan ve apiske alınğanlarnıñ ekseriyeti qırımtatarlardır. Böylece, uquq qoruyıcılar qayd etken 173 apis cezasınıñ 119-ı tamır halqnıñ vekillerine nisbeten oldı. 2023 senesi Rusiyede terror teşkilâtı olaraq tanılğan Noman Çelebicihan batalyonında iştirak etüv ile bağlı qabaatlavlar daa çoq oldı. 2023 senesi, dep qayd ete QRM reberi, Rusiye quvetçileriniñ areketleri daa sert oldı.
''Tutuluvlar daa sert edi. Evelleri vesiqalarnı alıp, bölükke alıp ketken ediler, 2023 senesinde ise birden ellerini qapatıp, "voronkalarğa" ya da avtobuslarğa atıp, bölükke alıp ketkenler. Bazı vaqıtları erkeklerge askerlikke çağıruvlarnı bereler. Demek ki, bu yerde daa sert yanaşuvlarnı köremiz. Bundan da ğayrı, qayd etmek isteyim ki, olar tutulğanlarnıñ çoqusına qarşı memuriy davalar açtılar ve para cezaları şeklinde ya da 10-15 künlik memuriy apis cezası şeklinde memuriy cezalar berildi", - dep ayta Eskender Bariyev.
2023 senesi Rusiye quvetçileri RF silâlı quvetlerini itibardan tüşürüv içün mesüliyetke çeküv sxemasını "mükemmelleştirdiler". Bunıñ içün olar bloger ve faaller dep adlandırılğanlarnı celp eteler, dep ayta Eskender Bariyev. Olar, "bozuluv faktını" tapıp, onı açıq ete ve uquq qoruyıcılarğa haber ete.
''Misal olaraq, bir restoranda ya da bir odada ukrayin muzıkası yañğıradı, ya da içtimaiy ağlarda Qırım sakinleri Ukrayinağa qol tutqanı ya da er şeyni öz adınen adlağanı aqqında malümat peyda oldı, misal olaraq, ''SVO''ğa cenk dediler. Bundan soñ "SMERSH" işke tüşürile, bu insanğa barıp, işkencege oğratalar, soñra bu insannı qorquzmağa tırışalar ve içtimaiy ağlarda Rusiye Federatsiyasından afu soramağa mecbur olğanını aytalar, ve Rusiye gimnini ya da başqa bir şeyni yırlamağa mecbur eteler. İnsanlarnıñ red etkenleri bar ve olarğa cinaiy davalar açqanları bar. Razı olğanlar olarğa qarşı memuriy davalar açalar'', - dep bildire Eskender Bariyev.
''Yaqında Talipovnıñ Qırımnıñ ekstremizm ile küreş politsiyasınıñ bölügi Rusiyede tutulğanlar arasında birinci yerde olğanını bildirgen maruzasını kördik. Bu vatanperverlik duyğularınıñ quvetleşkeninen bağlı, muqavemet areketiniñ quvetleşkeninen bağlıdır. Birinciden, Moskvadan bunı toqtatmaq emirleri bar, çünki bu olarğa keder ete", - dep añlata rusiye tarafdarı blogerlerniñ faalligini "Jovta strichka" qarşılıq areketiniñ koordinatorı İvan.
Rusiye akimiyeti qırımlılarnıñ tirenüvine qarşı küreşte qorqutuv usulını qullana, dep ayta "Jovta strichkanıñ" vekili.
''Olar er angi qarşılıqnı şeytanlaştırıp, insanlarnı qorqutmaq içün oña natsizm deyler. Olar bunı terroristik faaliyet, öz telükesizligi içün telüke dep adlandıralar", - dey İvan.
Ekinci usul - malümat olaraq, tirenüvniñ neticelerini ve miqyasını eksiltmek, dep qoşa İvan.
''Bu iş faydasız, kereksiz, olar içün pek müim olmağanını, vatanperverlik duyğusına tesir etmey, dep köstere. Umumen bunıñ kibi bir şey yoq. Bu sebepten olar bu faaliyetniñ masqarası olalar", - dep añlattı İvan.
Diger taraftan, aksine, Rusiye akimiyeti Ukrayina tarafını tutqan er angi areket içün kütleviy apis cezalarını köstermege tırışa.
''Ukrayina gimnini çalsañ, ya da sarı futbolka ve mavı şortnı assañ, birden seni FSB ya da politsiya hadimleri bekley. Qapılarını qırıp, ellerini qırıp, ukrayin timsallerini tarqatqanıñ içün qabaatlaylar... Sarı-mavı manikür içün bile yaqalanacaqsıñ, sarı-mavı saç rezinki içün yaqalanacaqsıñ", - dep tarif etti İvan.
Bu usullar işley, dep tüşüne İvan. Çoqusı insanlar Ukrayina tarafdarı olğanlarını köstermege qorqalar, daa çoq gizli qalalar. Amma bu vatanperver insanlarnıñ sayısını eksiltmey, dep emin Ivan.
''Statistikadan körgenimiz kibi, er kün Qırımdan yañı faaller qoşula. Misal olaraq, yañı gemiler ya da Qırımdaki rusiyelilerniñ ştabı ya da silâ anbarı patlasa, daa çoq adam qoşulacaq. Daa çoq insan bizge mektüp yazacaq, foto, video yollaycaq ya da Ukrayina mudafaa quvetlerine pek müim malümat berecek", - dep ayttı "Sarı şeriti" koordinatorı.
QRM esabatında Herson ve Zaporojjâ vilâyetlerinde olıp keçken vaqialar da qayd etile. Hususan, vaqtınca işğal etilgen topraqlarda 478 vatandaş öldürildi. Teşkilâtta qayd eteler ki, bu soñki raqam degil, tam malümat ukraнin topraqları işğalden azat etilgen soñ belli olacaq. QRM Ukrayina cenübiniñ işğal etilgen topraqlarında Ukrayina vatandaşlarınıñ taqip etilüvi aqqında malümatnı toplağanını, anda qırımtatar halqınıñ temsilcileri toplu yaşağanı ile añlatalar. Amma olarnıñ statistikasına Rusiye quvetçileri tarafından tutulğan ve Qırım SİZO-larına ketirilgenler de kire. Merkezniñ malümatına köre, şimdi azatlıqtan marum etüv yerlerinde 186 siyasiy mabüs buluna, olardan 125 - Ukrayinanıñ tamır halqınıñ vekilleri.
MALÜMAT: Ukrayinağa qarşı Rusiye silâlı ücümi 2022 senesi fevralniñ 24-nden sabadan berli devam ete. Rusiye ordusı arbiy ve vatandaş infrastrukturasınıñ esas obyektlerine avadan darbe endire, uçaq alanları, arbiy bölük, cermay bazaları, yaqıt stantsiyaları, kilse, mektep ve hastahanelerni viran ete.
Rusiye ordusı çekilgen soñ azat etilgen köy ve şeerlerde kütleviy öldürüv adiseleri aqqında belli oldı. Bazı ğarbiy liderler Rusiyeni cenk cinayetlerinde qabaatladı. Rusiye akimiyeti arbiyleriniñ öldürüvlerge alâqası bar olğanını inkâr etip, olarnı «uyduruv» dep adlandıra.
Rusiye Ukrayinağa qarşı basqıncılıq cenk alıp barğanını inkâr ete ve bunı maqsadı «askeriysizleştirüv ve denatsifikatsiya» olğan «mahsus operatsiya» dep adlandıra.
Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnı küzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün: https://krymrcriywdcchs.azureedge.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.
