Nadiya Datsük
Aqmescit – «Rusiyeli» Qırımda Rusiye Federatsiyasınıñ pasportlarını dağıtıp başladılar. Rusiyeniñ Federal migratsion hızmeti bildirgenine köre, Qırımnıñ endi 2,5 biñden ziyade sakini pasport saibi oldı. Daa 29 biñ ariza qabul etildi. Amma, yerli ealiniñ ekseriyeti ukrain pasportınen sağlıqlaşmağa aşıqmaylar.Nefaqa, stipendiya ve diger içtimaiy tölevlerniñ kelecegi, ukrain pasportını qaldırmaq mümkünligi, Rusiye pasportını alğan soñ, kendi vatanında «gastarbayder» olmamaq içün ne yapmalı, yaş balalar nasıl vatandaşlıqnı qabul etecekleri – bu kibi meseleler ile qanun boyunca yaşamağa istegen er qırımlı rast kele. Tüşünmek içün qırımlılarğa 3 ay berdiler, ukrain grajdanlığından vazgeçmeycek soylarına – bir ay.
Qırım adliyecisi, «Ukrainanıñ mustaqil media professional birleşmesi»-niñ azası Oleksandr Tarasovnıñ qayd etkenine köre, Rusiye pasportını alğanda, ukrain pasportını red etmek şart degil. «Rusiyede çift grajdanlıqqa ruhset berilgeni içün ukrain pasportını qaldırmaq mümkün, bu vaziyette siz Ukrain grajdanı sayılasıñız», – dedi o.
Ukraina qanunları boyunca diger devletniñ grajdanı olğan sakin ukrain vatandaşlığını coya. Qanundan uzaq turğan mezkür alda çift standartlar çalışa.
«Qanun maddelerinde – diger devlet vatandaşlığını göñülli olaraq qabul etilüvi aqqında söz yürütile. Şimdiki vaziyettte, qırımlılar Rusiye grajdanlığını iş, yaşayış, vesiqalarnıñ resmiyleştirilüvinen bağlı repressiyalarğa oğramamaq içün qabul eteler. Bu sebepten Qırım sakinlerine Ukraina territoriyasında sanktsiyalar kirsetilmemek kerek», – dep, añlattı Tarasov.
Rusiye grajdanlığı qabul etilmegen alda…
Qırımnıñ yerli sakinleri ve kelmeşekleriniñ ekseriyeti: ukrain pasportını qaldırıp, Rusiye grajdanlığı alınmasa ne olur, kibi sualni bereler.
«Oturma izinini almaq kerek, muntazam sürette alınğan aylıq, diger devlet vatandaşını işke almaq içün şorbacınıñ ruhseti da lâzim, böyleliknen, yabancı olaraq yaşaycaqsıñız, – dedi adliyeci. – Bunen beraber, Rusiyede Qırım territoriyasında grajdanlıqnı qabul etüv sistemasını nezaret etken iç bir qanun yoq. Şimdi ise, Qırımda resmen qayd etilmegen Ukraina grajdanları yarımadanı tekr etmeleri kerek olğanlarını ilân ettiler. Bunı Rusiye migratsion hızmeti bildirdi. İnsanlar bunı yapmağan vaziyette mesülietlikke çağırılacaqlar».
İçtimaiy tölevler
Mütehassısnıñ sözlerine binaen, nefaqa ve diger içtimaiy tölevlernen bağlı sual şimdilik açıq qalmaqta. Çünki adliye cietinden Qırım Ukrainanıñ territoriyası sayıla (Anayasa boyunca), Rusiye ise, yarımadanı bir qısımı olaraq tanıy.
«Bu mesele mahsus belgilengen qanun esasında çeziledejktir. Şimdilik o yoq. Ne Ukraina, ne de Rusiye mezkür suallerge cevap berip olamaz, çünki vaziyet qanundan tış bulunmaqta. Amma, Rusiye Anayasasına baqsaq, devlet özüniñ vatandaşlarını içtimaiy tölevlernen teminlemek mecbur. Biz qanuniy añlaşmamazlıqnen rast keldik, dep, aytmaq mümkün: bu kibi adiseler ne 1945 senesi, ne de 1991 senesinden soñ yüz bermedi», – ötmeçayet Tarasov.
Yuqarıda aytılğanını köz ögüne alaraq, adliyeciler ukrain grjdanlığından vazgeçmemege tevsiye etile: «İleride daa ne olacağı Belli degil, amma başqa çare olmasa, ya oturma izinini almaq kerek olacaq».
