Qırımdaki vaziyet aqqında tanışlarımnen pek sıq subetleşem. Qırımtatarlarnıñ ekseriyeti bu meselede status-kvo tiklenecegine ümüt besley. Faqat bazıları, dünya cemaatçılığıbu qıyın meseleni al etip olacağından şubelene. Lâkin çoqsı epbir adalet yeñip cıqacağından ümüt kesmey.
İşbu ğayet ağır ve murekkep meselede halqara qanun çerçivesiniñ tışına çıqmamalı. Ebet, bu pek çoq vaqıt alır, ebet, bu qolay olmaz, lâkin bu barışıqlıq ve qanuniy yolnen çezmekniñ yekâne bir yoludır.
Qırım meselesi boyunca iç olmağanda Halqara cinayet mahkemesi çalışa, qabaatlı olğanlar cinayetçi olaraq tanılacağına bir esas bar. Rusiye siyasetine tesir etecek küçke saip diger halqara teşkilâtlar da bar. Eger birisi bu mesele boyunca tesirli bir adımlar atılmay dep tüşünse, bu soñ derece yañlış bir fikir. Putin “Qırım meselesi qapatıldı” degen ola bile, bir qaç yıl evelsi o rusiyelilerniñ pensiya yaşı köterilmeycek degeni de alâ daa aqlımızda.
Afsus ki, Qırım mahkemeleri halqara uquq normalarından pek uzaq. Adliyeciler, Qırımda çalışqan mahkemecilerniñ ekseriyeti qarar qabul etkeninde halqara norma ve standartlarğa esaslanmağanlarını qayd ete. Aslında bu devlet mecburiyetleriniñ bir qısmı sayıla, şu cumleden mahkemeler de. Adliyecilerniñ malümatına köre, memurlarnıñ mahkemecilerge bergen gizli kösterişleri – Qırım mahkemecileri mustaqil olmağanını tasdıqlay.
Al-azırda Rusiye halqara uquqnıñ (iştirakçi-devletlerniñ riyayet etmege mecburiy olğan mahkeme organlarınıñ muqavele ve qaralarını) qattı normalarını boza. Sanktsiyalar ve diger tedbirler qanunnı bozğan ve qattı uquq normalarına riayet etmegen cinayetçilerge tesir etüv usullarından biridir. İşte, şimdi Rusiyege qarşı buılar yapılğanını köremiz.
Pek çoq şey Qırım sakinleri, uquqimayeci ve faallerge bağlı. Şimdi Qırımda insan aqları saasında degerlikler inflâtsiyası köz etilmekte. Ve bu esnas Qırımdan ğayrı qomşu Rusiyeniñ diger regionlrında da devam ete. Ealiniñ vatandaşlıq ve siyasiy aqları ictimaiy-iqtisadiy ceetten de fenalaşıp barayata.Artıq bunı er kes vazgeçilmez bir yamanlıq dep qabul ete. Amma bu yanlış.
Cemaatçılıq şimdiki vaziyette bile öz aqları qorçalaybile, yeter ki, sebat ve istek olsun
Boksta: “Er kes oña raqibi ruhset etkeni qadar bokslaşır” degen atalar sözü bar. Cemiyetimizdeki yaşayış da aynıdır. Demek, Qırımda uquqiy aqsızlıq yapmağa özümiz izn beremiz. Bu sebepen cemiyet içinde insan aqlarına olğan işançnı ğayrıdan canlandırmaq kerek. Özlerimiz faalleşip, insan aqlarını qorçalavda halqara mehanizmlerni işletmek kerekmiz. Bunıñ çaresi de bar. Bu yerde KHV, bloger, adliyeci, uquqimayeci ve cemaat erbaplar pek büyük rol oynay - devletni insan aqlarına riayet etmege hususan olar mecbur etmeli.
İyün ayında Qarasuvbazar rayonı Yañı Burulça (Tsvetoçnoye) köyünde qırımtatar sınıfını qapatmağa istegenlerinde ana-babalar susıp oturmadı. Uquimayecilerge muracaat etip, öz aqlarını qorçalamağa başladı – eninde-soñunda sınıfnı saqlap qaldılar. Bu yazda olıp keçken diger bir misal. Qarasuvbazarda 4-nci mektepniñ mudiri eki dane qırımtatar sınıfını birleştirecek ola. Ana-babalar kene buña qarşı çıqa, cemaat faallerini, uquqçılarnı celp eteler ki – mektep mudiri keri çekilmege mecbur qala. Yani şimdiki vaziyette bile cemaatçılıq öz aqlarını qorçalaybile, yeter ki, sebat ve istek olsun.
Zarema Seitablayeva, Qırım sakini, bloger (telükesizlik maqsadı ile muellifniñ adı ve soyadı deñiştirildi)
«Bloglar» rubrikasında ifade etilgen fikirler muelliflerniñ öz noqtai-nazarlarını aks etip, muarririyetniñ noqtai-nazarını aks etmesi şart degil