Aqmescitteki “Strelkovaya” “narazılıq meydanı”nda vaziyet kerginleşti. Avgustnıñ 2-nde “Krımskaya roza” mikrorayonınıñ qurucıları “narazılıq meydanı”na kelgen yerli sakinlerniñ yolunı qapatmaq maqsadınen o yerni qoralap aldı. Avgustnıñ 3-nde faal Vatan Karabaş Aqmescitniñ merkezinde özüni yaqacaq oldı. Üzerüne yanıcı şingenlik tökip, özüni yaqtı, ancaq etrafındakiler ateşni söndürip yetiştirdiler. Özüni yaqmazdan evel bu kişi qurucılıqqa qol tutqan memurlarnıñ aqsızlığına qarşı narazılıq köstergenini ayttı.
Qırımtatar faali Nariman Celâl, “narazılıq meydanı”nda yapılğan qurucılıqnen, yerli sakinlerniñ aqları ilk defa aqsımlanmağanını qayd ete:
«Beñzer vaqialar Aqmescit etrafında yerleşken “Jigulina roşça” mesken yeriniñ sakinleri de başından keçirdi. Anda insanlar qurğan binalar, cami de yıqılğan edi, endi ise, mantar kibi çoqqatlı evler qurula. Em de mında qurulğan çoq kvartiralı evler yerli sakinlerge degil de, yarımadağa akimiyet tarafından faal sürette ketirilgen ve eñ büyük bir qısmını teşkil etken rusiyeli arbiyler, memurlar ve telükesizlik organlarınıñ hadimlerine yaşamaq içün ya da kirağa berile”.
“Strelkovaya” “narazılıq meydanı”nıñ faali Zamir Anarbayev aytqanına köre, qurucılıq yapacaq şirket ve politsiya yerli sakinlerniñ evlerine kirişni zorlaştırğanı aqqında ayta.
Ealiniñ menfaatlarını qorçalamaq kerek olğan telükesizlik organları qurucınıñ tarafını tutar dep bellemegen edikZamir Anarbayev
– Telikesizlik organlarınıñ hadimleri bizni andan çetleştirip taşlağan soñ, qurucılıq tehnikası o yerni qoralap başladı. Sabağa qarşı olar biz yaşağan evlerniñ etrafını bütünley qoralap aldı. Anda 15 danege yaqın ev bar, 5 danesinde insanlar yaşay, 10 danesi ise, qısmen azır. Olar etrafına qaravul qoyıp, tertipni ve daa bilmem neni saqlaycaq olalar. Ealiniñ menfaatını qorçalamaq kerek olğan telükesizlik organları qurucınıñ tarafını tutar dep bellemegen edik. Ayatımıznı zorlaştırdılar: Kiyevskaya soqağı tarafından bir kiriş qaldırıp, qaravul oturacaq vagonçıq qoydılar. Bizlerge kiriş içün iç bir kağıt berilmedi, lâkin anda tek eki ay devamında kirip olacağımıznı ayttılar. Olar er yerni qaviyleştire, pek çoq maşna kirip çıqa. Biz ümüdimizni kestik, faqat şimdi memurlarnıñ noqta-i nazarını eşitmek isteymiz.
Zamir Anarbayev, mahkeme vastasınen üç aileniñ evi yıqılacaq noqtağa ketirldi, mahkeme icracıları ise, ep cöreme yaza dep qayd ete.
Bizge külünçli bir tazminat berseler bile, biz ne yerde yaşaycaqmız - mağazdamı?Zamir Anarbayev
– İnsanlar pek açuvlı – yarın ne olacağı belli degil. Şeer memuriyeti kira añlaşması imzalap, çetke çekildi. Telefonda hususan “Monolit” şirketiniñ özü laf etmege tırışa ve mahkemelerniñ faydası yoq, artıq büyük bir mikrorayon qurulacağına qarar berildi, bizler qalacağımızğa bağlı variant asla diqqatqa alınmağanı aqqında ayta. Öz degerlendirmesi yolunen bir tazminat almağa teklif eteler. Amma bizler 12 yıl azap çektik, ev qurmaq – er kün çetke bir şey ayırıp qoymaq, bir şeyler yapmaq demektir. Şimdi ise, olar bizge külünçli bir tazminat berseler bile, biz ne yerde yaşaycaqmız – mağazdamı? Öz ailelerimizni yerleştirp olacağımızğa közüm batmay. Tazminat miqdarı evlerniñ azır olğan seviyesine bağlı. Menim evim 106 metr kare – maña 1,7 million ruble berecek olalar. Bu parağa tek topraq damartısı alıp olursıñ deyler.
Milliy Meclis azası, qırımtatar halqınıñ aqqını qorçalav komitetiniñ reisi Eskender Bariyev Rusiye devlet dumasınıñ deputatı Ruslan Balbekniñ öz-özüni yaquv teşebbüsi “bir kösteriş areketi” degen versiyasına cevap bere.
– Rusiyeniñ işğalci KHVnde, bu areket qorquzmaq madsadınenmahsus yapıldı ve saire degen şeylerni kördik. Aytmaq istegenim şudir ki, Vatan Karabaş cengâver bir aileniñ evlâdı ola. Onıñ ana-babası Mumine ve Rustem ağa Karabaşlar, 1968 senesinden başlap vatanğa qaytmağa areket etkenleri sebebinden, defalarca Qırımdan zorbalıqnen köçürilgen ediler. Vatan 1970 senesi doğdı ve Vatan adınıñ qırımtatarca manası belli.
DİQQAT! Videoda şok etecek kadrlar bar.
Öz-özüni yaquv meselesine keleyik: eger bizler qırımtatar halqınıñ barışıq küreş yolu ve esnasını közden keçirecek olsaq, beñzer aktsiya 1978 senesi de olğanını hatırlarmız ki, o zaman Musa Mamut bir qaç sefer öz köyündeki evinden zorbalıqnen köçürilip çıqarılğan edi. O, üztüne benzin tökip özüni yaqmağance, onıñ ailesi raat bıraqılmadı. Afsus ki, Musa Mamut elâk oldı, atta “Canlı meşale” degen poema bile bar.
Eskender Bariyev qırımtatarlar, olarğa topraq damartısı berilmegeni sebebinden üstüne benzin tökip, özlerini yaqacaqlarınen tehdit etkenleri aqqında hatırlata. Milliy Meclis azasınıñ sözlerine köre, böyle areketler meseleniñ musbet çezilmesine tesir ete eken.
Bugünki künde repressiya, basqı, sıqıştırıp çıqaruv ve topraq alma aqqını bozğan areketler devam eteEskender Bariyev
– Şunıñ içün Vatan tarafından yapılğan bu areket ruhtan tüşken insannıñ ümütsizlik adımı edi. “Strelkovaya” “narazılıq meydanı”nıñ topraqı Aqmescitniñ kommunal mülkiyeti ola, atta bu topraq o insanlarğa berilecegine dair ara qararlar da qabul etilgen edi. Lâkin bugün de-bugün, işğalci memuriyetniñ özü bile bazı normativ vesiqalar qabul etkenine baqmadan,bizim semetdeşlerimizge qarşı repressiyalar devam ettire.Epbir basqı, sıqıştırıp çıqaruv ve topraq alma aqqını bozğan areketler devam ete. Qırım zapt etilmesinden evel bir qaç dane “narazılıq meydanı” bar edi. İşğalci mındaki insanlar pek birlik olğanını añlap, liderlernen oyun qurıp başladı ve başqa topraq ayırılacaq deyerek, öz ihtiyarınen topraq damartılarından vazgeçirmege başladı. Aynı şey “Strelkovaya” da yapıldı.
Eskender Bariyev, Qırımnıñ rusiyeli memurları qırımtatar halqınıñ meselelerini çezmeyip, aksine, onıñ tarihiy vatanında yaşamaması içün elinden kelgen zorluqlarnı çıqaracaq dep yekün çeke.
Oleksandr Golubov
(Metinni Vladislav Lentsev azırladı)
