Mahsus Qırım.Aqiqat içün
1783 senesi Qırımnıñ Rusiye qoşulğanı sebebinden Federatsiya Şurası tarafından yañı bayramnıñ tesis etilüvi – özüne ve 2014 senesi Qırımnıñ ilhaq etilüviniñ aqlanmasına işanmamaqnıñ bir alâmetidir. Endi ilhaq kününi daa da uzaq bir künlerge, Yekaterina devrine keçirmege qarar berdiler. Böyleliknen o zamanki eski ilhaqnıñ mundericesine diqqat çekildi em de yañı Putin ilhaqınıñ manasına da.
Aslında, Qırımnıñ ilhaq meselesinde imperatriçe Yekaterina “çar” Vladimirden pek farqlı degil edi. 1768-1774 senelerindeki rus-türk cenki devrinde Qırım hanlığı Osmanlığa bağlı edi, şimdiki tabirnen, muhtarlıq – amma derebeylik edi. Küçük-Qaynarca añlaşması Qırımnıñ mustaqilligini pekitti. Lâkin bu mustaqillik Rusiyege yalıñız 1783 senesi yarımadanı ilhaq etmek içün – böyleliknen Osmanlı imperatorlığınen yañı müşkülleşme yaşamamaq içün kerek edi.
2014 senesi de aman-aman aynı şeyler oldı – faqat daa büyük tezliknen. Rusiye ordusı tarafından zapt etilgen Qırım parlamentiniñ deputatları 1774 senesi qaytaraq (keçken asırlar devamında yarımadadan quvulğan tamır milleti olmadan), ilk başta Qırımnıñ mustaqilligini ilân etti, ondan soñ, şu arada yañı “devletni” Rusiye qoşıp almağa “rica” eterek, Moskvağa muracaat etti.
Em 1783 senesi, em de 2014 senesi devletniñ yüksek seviyelerinde açıq-aydın dolandırıcılıq yapılğan edi. İç bir keresinde de Qırım sakinleriniñ iradesi esapqa alınmadı. 1783 senesi Rusiye qanaatı altında ilân etilgen Qırım mustaqilligi bir sıra isyan, istiqrarsızlıq ve repressilarağa alıp bardı. 2014 senesi “referendum” taqlidi yapılğan Qırım, Rusiyege nisbeten bile hususiyuquqzonasına aylânıp qaldı.
“Qırım er zaman ruslarğa ait edi” degen sözler – saçma. O sadece işğal ve ilhaq etilgen, iftirağa bulanğan, ealisiniñ büyük bir qısmından marum etilgen bir devlet edi
Ve er sefer Rusiye dünyanı ilhaqnı tanımağa, işğalni qabul etmege mecbur etecek ola edi. “Hersones çariçesi” Yekaterina devrinde bunı yapmaq pek qolay edi: nevbetteki cenkten soñ, Türkiye 1791 senesi Qırımnı Rusiyege bağlı olğanını tanıdı. Ancaq medeniy dünyağa şimdi küçlüniñ aqqını qabul ettirmek ziyade mürekkep. Hususan bundan dolayı Rusiye deputatları meseleni 2014 senesinden 1783 senesi keçirmege isteyler, çünki o zamanlarda işğal halqara uquqnıñ“norması” esaplana edi. İşte, bu sebepten Rusiyede, BMT havfsılıq Şurası olmağan ve er şey cenk ve genotsid vastasınen çezilgen ve uzaq keçmişke doğru kelgen künler daa ziyade qayd etile.
Amma eninde-soñunda Moskva sade ve açıq bir kerçekni yani: “Qırım er zaman ruslarğa ait edi” degen sözlerniñ, eñ azından saçma olğanını özü de qabul etti. Qırım, ruslar milliy azınlıq olğan bir mustaqil devlet edi, anda iç bir “rus dünyası” ve saire imperialistik sıfatlar yoq edi. O sadece işğal ve ilhaqetilgen, iftirağa bulanğan, ealisiniñ büyük bir qısmından marum etilgen bir devler edi.
Şimdi ise bu bir bayram kibi nişanlnacaq.
«Fikir» rubrikasında ifadelengen fikir-tüşünceler müelliflerniñ noqta-i nazarını aks ettirip, muarririyetniñ baqışlarınen bir olmaması mumkün