«Men ömürlik ğayıp olurım dep ayttılar»: Cemilevniñ aydavcısı FSB tarafından qıynalğanı aqqında ikâye etti

Qırımtatar halqınıñ lideri Mustafa Cemilev ailesiniñ aydavcısı onı Rusiyesi FSBsi qıynağanı aqqında ayttı. O, iyün ayınıñ soñunda Bağçasarayda tutulğan edi. Mustafayevniñ sözlerine köre onı, başına çuval kiyseterek alıp ketken ve mağazğa köteklegen, başını sıqtırıp skotçnen sarğan ve tizleri üstünde turmağa mecbur eterek, işkence yapqanlar. Aydavcı iddia etkenine köre, ondan Qırım müftisi Emirali Avlayevniñ evi yaqılğanı hususında şaatlıq yapqanını istegenler.

FSB hadimleri Ahtem Mustafayevniñ evini tintmek içün iyünniñ 28-nde saba kelgenler. Opergruppanıñ bir qısmı evge kirgen, diger qısmı soqaqnı sarıp alğan. Bir qaç saat devamında telükesizlik hadimleri evde bulunğan eşyalarnı tintken ve eninde-soñunda hard disk ve noutbooklarnı, çalışmağan eski cep telefonlarını, usb afıza cihazlarını, elektron kitap ve eki dane planşetni alğanlar. Tintüv başlanğanıp, eki saat keçkeninden soñ, oyerge adliyeci Edem Semedlâyev yetip kelgen, lâkin onı etraftaki qamaçavdan keçirmegenler.

Bu maalde Ahtem Mustafayevniñ özü yoq eken. Onıñ aqrabaları o Mustafa Cemilevniñ evi yanında tutulğanı aqqında haber etken ediler. Meger, Ahtem FSBniñ Qırım idaresinde eken, andan onı aqşam keç maalde qoyıp yibergenler. Kün devamında Mustafayevge ne yapılğanı aqqında malümat yoq edi. Onıñ özü jurnalistlernen bağlanmağan, soy-sopı ise, iç bir şeyden haberleri olmağanını aytqanlar.

Ancaq bir afta keçken soñ, iyülniñ 6-nda, qırımlı uquqimayeci Abdureşit Cepparov, Ahtem Mustafayev tutulğan maalde işkencelerge oğratılğanı sebebinden Qırımnı terk etip, Ukrainanıñ qıta qısmına ketmege mecbur qalpğanı aqqında aytqan edi.

«Cevabımnı begenmeseler ura ediler»

Tutulıp alınuvınen bağlı incelikleri aqqında Mustafayev iyülniñ 10-nda Kyivde keçken matbuat konferentsiyasında ikâye etip berdi. Aydavcı aytqanına köre, onı Cemilevlerniñ evi ögünden bir yerge ketmege istegen arada tutup alğanlar.

«Men üstüne arbiy urbası kirgen, faqat iç bir işareti olmağan insanlarnı kördim. Maşna qapusını açmaq istegenlerinde, men avtomatik olaraq qapularnı kilitledim. Maña silâ, pıştav doğurultıp başladılar. Maşnadan çıqmağa mecbur qaldım. Olar qollarımnı qayırıp aldı, qırçmalar taqıp, «Mersedes Sprinter» maşnası içine atıp, başıma çuval kiysettiler», – dey Mustafayev.

Onıñ sözlerine köre, qararnen yarım saattan soñ onı añlaşılmağan bir yerge, ğaliba mağazğaalıp kelgenler. Aydavcı aytqanına binaen, ondan soñ onı oturğıç üstüne otuırtıp, başından çuvalnı çıqarıp alğanlar. Ahtem, işbu oda içinde üç kişini körgeni, yüzlerinde maskalar olğanı aqqında ayta. Birisi qarşısına keçip oturğan, diger ekisi ise – noutbook ve belgisiz bir cihaz turğan masa başına oturğanlar. Daa soñra belli olğanına köre, bu poligrag (yalan detektorı) eken. Olar onı sorğulap başlağan: olar Mustafayev Ukrainanıñ qıta qısmına ne qadar sıq barğanı ve kimlernen körüşkeninen meraqlanğanlar.

Ahtem Mustafayev

«Olar daa kimlernen körüşkenim aqqında soramağa devam ettiler. Men aqlımda yoq degenimnen, aman köksüme urdılar, ayrıca eñseme de. Qollarınen ura ediler. Sorğulama ep devam etti, tekrar Ukrainağa barğanım ve bağlarım aqqında soradılar. Eger menim cevabımnı begenmeseler, şu arada hususan eñseme urıp başlay ediler», – dey Mustafayev.

Onıñ sözlerine köre,oña berilgen sualler, Qırım müftisi Emirali Ablayevniñ yaqılğan evi, Mustafa Cemilevniñ yardımcısı Erol Veliyev aqqında ve Aluştada patlatılğan eletkrik direklerinen bağlı edi.

«Meni qorquza, andan çıqıp olamam ve ömürlik ğayıp olıp keterim dey ediler», – dep ayta aydavcı.

Mustafayev aytqanına köre ondan soñ, onıñ sorğulanuvı polifrag vastasınen tekrarlanğan. Aydavcınıñ sözlerine binaen, onı smartfon parollerini aytmağa mecbur etkenler, böyleliknen olar Ahtemniñ ictimaiy ağlardaki saifelerine kirmege fursat tapqan.

Mustafayev iddia etkenine köre, ondan soñ onıñ başını sıqıp skotçnen sarğan, tizleri üstüni çökip, ellerini başınıñ artında tutsın degenler. Ahtemniñ sözlerine köre, o bir saat bu vaziyette qalğan.

Bu areketlerden soñ, Mustafayevge işbirlik yapmaqnı teklif etkenler. Onıñ sözlerine köre, o yazğan ve olar rica etken er şeyni kamera qarşısında aytqan. Şu cumleden oña qarşı küç qullanılmağanını da qoşqan.

Ondan soñ aydavcını başına kiysetilgen çuvalnen beraber avtorusqa mindirip, FSBniñ Qırımdaki baş idaresine alıp ketkenler. Anda o taqiqatçınıñ hususan, Erol Veliyevnen alâqalı bir qaç sualine cevap bergen, bundan soñ onı qoyıp yibergenler.

Kelecekte taqiplerden qurtulmaq maqsadınen aydavcı Qırımnı terk etmege qarar bergen. Herson vilâyetiniñ memuriy sıñırını kesip keçken arada rusiyeli sıñır hızmetiniñ hadimleri oña qarşılıq köstermegenler.

Eki ay evel, ağır hastalıqtan soñ onıñ ömür arqadaşı faniy dünyanı terk etken. Onıñ Bağçasarayda, artıq qartana-qartbabasınıñ vasiyligi altında qalğan13 yaşında bir balası bar.

Ne sebepen tutuldı?

Mustafayevniñ evi tintilecegine dair qararda o Erol Veliyevnen alâqalı cinaiy işte şaat olaraq keçkenine işaret etilmekte. Adı keçken soñki şahıs Rusiye FSBsi tarafından Qırım müftisi Emirali Avlayevniñ eviniñ yaqıluvını teşkil etüvde qabaatlana.

Bu iş bayağı qarışıq olıp körüne.

Mayısnıñ 21-nde FSB saifesin «ekstremistik gruppa tapılğanı» aqqında haber ders etilgen edi. Anda bu teşkilâtnı – Ukraina halq deputatı Mustafa Cemilevniñ yardımcısı Erol Veliyev teşkil etkeni aqqında aytılğan edi.

FSBniñ versiyasına köre, o bu gruppanı Qırımtatar Milliy Meclisiniñ reisi Refat Çubarovnıñ buyruğına binaen teşkil etken. Hususiy hızmetler iddia etkenine köre, onıñ terkibine Harkivli eki sportçı-boksör – Aleksandr Steşenko ve Aleksandr Tretyakov kire ekenler.

FSB, işbu teşkilât azaları, rusiyeli akimiyetnen eyi munasebette olğan müfti Ablayevniñ evine yanğan maddeli şişeler atqan ekenler. Hususiy hızmetlerniñ versiyasına binaen, olar bunı «Rusiye tarafdarı olğan qırımtatarlarnı qorquzmaq ve Qırımda milletlerara kerginlik yaratmaq maqsadınen siayasiy duşmanlıq esasında yapqan ekenler».

Cemilevniñ yardımcısı Erol Veliyev Kyivde bulunaraq, oña nisbeten aytılğan qabaatlavlarnıñ episi – uydurma dep ayta. Onıñ sözlerine köre, o FSB onıñ şerikleri degen Steşenko ve Tretyakov soyadı taşığan şahıslarnı tanımay. Veliyev, 2018 senesi yanvar ayında evniñ yaqıluvında iştirak etmesi mumkün olmağanını iddia ete, çünki soñki sefer o Qırımğa 2017 senesi sentâbr ayında barğan.

Farz etilgen «ekstremistik gruppanıñ» azası denilgen Aleksandr Steşenko aprelniñ 11-nde yarımadağa kirmege istegeninde Qırım memuriy sıñırında tutulğan edi. Tutulğanından soñ, bayağı bir vaqıtqace onen bağlı malümat yoq edi ve uquqimayeciler o hırsızlanğandır degen ediler. Aprelniñ 24-nde ise, Steşenko Aqmescitniñ muvaqqat izolâtorlarından birinde tutulğanı belli ola. O anda,«politsiyanıñ qanuniy talabına boysunmağanı» sebebinden 12 künge tevqif etilgeni içün tutula emiş.

Muvaqqat izolâtorda tutulğan Aleksandr Steşenkonı adliyeci Edem Semedlâyev ziyaret ete. Onıñ sözlerine köre, harkivli adam körüşüv esnasında onı qıynap, kerekli şaatlıqlar yapmağa mecbur etkenlerini aytqan. Semedlâyev, Steşenkonı izolâtorğa uydurılğan işten dolayı oturtqanlarını ve kötek izleri tevqif muddeti içinde coyulıp ketkenini istegenleri aqqında aytqan edi.

Mayısnıñ 21-nde FSB, Mustafa Cemilevniñ yardımcısı «oña Qırım müftisiniñ evi yaqılmasınen bağlı vazife bergenini köstergen» harkivli şahısnıñ sorğulav videosını yerleştirgen edi. Steşenko aytqanına köre, o evni yaqmağa red etken, onıñ içün soñunda, «Molotov kokteyllerini» meger Erol Veliyev ve Aleksandr Tretyakov atqan ekenler.

Al-azırda Steşenko ne yerde olğanı belli degil. Onıñ anası Dina iyülniñ 10-nda Kyivde ötkerilecek Ahtem Mustafayev iştirak etecek matbuat konferentsiyasında çıqış yapmaq kerek edi. Ancaq, teşkilâtçılarnıñ sözlerine köre, bundan tamam bir kün evel onen bağ tamamile kesilgen.

Ukraina halq deputatı Mustafa Cemilev, onıñ yardımcısı Erol Veliyevke qarşı açılğan iş butünley uıydurma dep saya. Siyasetçi Qırım müftisiniñ evi asıl da yaqılğan ekenmi dep şubelene. Cemilev, rusiyeli akimiyet bu cinaiy işni Qırımtatar Milliy Meclisiniñ itibarını tüşürmek maqsadınen yapqandır dep saya.

FSB temsilcileri Ahtem Mustafayevniñ qıynalğanınen bağlı haberleri boyunca iç bir açıq beyanat yapmadı.