«Qırım birdemligi» birleşmesiniñ faali, bloger Nariman Memedeminov ekspertiza ötkermek içün psihiatrik hastahanege yerleştirildi. Üç ay evel o internette terrorizm propagandası yapqan videoroligi içün tevqif etilgen edi. Faalniñ imayecisi yarımadada sovet devrindeki kibi «cezalandırıcı psihiatriya» devam ettirilgeni aqqında ayta.
Üç ay evel Bağçasaray rayonı Zalanköy köyüniñ (Holmovka) sakini Nariman Memedeminov «açıq şekilde terrorizmge çağıruv» yapqanında qabaatlanıp tevqif etilgen edi. FSB Memedeminovnıñ 2013-2015 seneleri arasında Youtubede yürsetken videoblogınıñ mundericesini böyle hasiyetlegen edi. O, eki dane rolikte Ukrainada açıq areket etken, lâkin Rusiye terroristik dep tanılğan «Hizb ut-Tahrir» islâm teşkilâtınıñ tedbirleri aqqında ikâye ete. Bu sebepten faal üç ay Aqmescitniñ SİZOsında tutuldı. İyünniñ 29-nda FSB taqiqatçısı «teşkermek maqsdınen» onıñ psihiatrik hastahanege keçirilmesine qarar bere. O, anda eñ az 20 kün qalacaq.
Qırım.Aqiqatqa onıñ adliyeci Edem Semedlâyev haber etkenine köre, Memedeminov psihiatrik ekspertizanıñ ambulatoriyada ötkerilmesini red etken, şunıñ içün o zorbalıqnen hastahanege yerleştirilgen.
«Rusiye Cinaiy-protsesual kodeksine binaen mecburiy psihiatrik ekspertiza, insan psihiatr ya da narkolog cedvelinde qaydlı ise, ayrıca bazı cinaiy maddelerge istinaden ötkerile. Bu kategoriyağa kirgen işler boyunca ekspertiza keçirilmesi mecburiy degil, lâkin FSB taqiqatçıları qırımtatarlarnıñ epsini bu tipteki ekspertizadan ötkere, çünki olarnı adekvat degildir, ya da er ihtimalge qarşı özlerini qorumaq içün yapa bunı. Bu yigitlerni aqaretley, onıñ içün olar red eteler. Bu sebepten taqiqatçınıñ qararına binaen olarnı delihanege yerleştirip, gece-kündüz olar: palatada nasıl davranğanını, aşama-içmege, duşqa ve sairege yerlerge nasıl qatnağanını taqip eteler. Ekspertizanı red eteken Nariman Memedeminovqa da aynı şey yapıldı», – dep ikâye etti adliyeci.
Adliyeciler Memedeminovnen daa körüşmediler, şunıñ içün onıñ alından ve ekspertiza nasıl keçkeninden haberleri yoq. Olar onı bu afta ziyaret etecek olalar. FSB bu vaziyetke halqqa açıq izaat bermey.
«Sağlam insannı kerçek hastalar arasına yerleştireler»
Keçken sene statsionar psihiatrik ekspertizadan Qırımtatar Milliy Meclis reisiniñ muavini İlmi Umerov de keçken edi. FSB taqiqatçıları bayağı yaşta olğanı ve sağlıq vaziyeti ağır olğanına baqmadan onı anda «separatizmge açıq çağıruvlar» boyunca açılğan cinaiy iş çerçivesinde yerleştirgen ediler.
Daa soñra Umerov delihanede mecburiy olaraq qalmaq, kerçek bir iskence kibi dep aytqan edi, çünki: «Normal insan psihiatrik hastahanege kerçek manada hasta insanlar arasına yerleştirile. Turmuş şaraitleri pek fena. Olarnı anda pek oñaytsız şaraitler bekley, çünki adiy, normal ve sağ insan bulardan büyük qıyınlıqnen keçe. Amma olarnıñ ayatını telükege soqacaq iç bir şey yoq».
Meclis yolbaşçısınıñ muavini ayrıca bu areketlerni sovet devrine ait «cezalandıruv tibbiyetine» qaytuv dep ayttı.
Soñki eki yıl içinde mecburiy psihiatrik ekspertizadan ayrıca «Hizb ut-Tahrir işi»niñ iştirakçileri Rustem İsmailov, Ayder Saledinov, Muslim Aliyev, Refat Alimov, Refat Alimov, Arsen Cepparov, Vadim Siruk, Enver Mamutov, Seryran Saliyev, insan aqları boyunca kontakt gruppasınıñ azası Emir-Usein Kuku ve başqaları ötkerilgen edi.
Mahkemede Kukunı temsil etken «Agora» halqara uquimaye gruppasınıñ adliyecisi Aleksandr Popkovnıñ sözlerine köre, ekspertiza onıñ imayesi altındaki şahısnıñ aq-uquqlarınıñ bozuluvınen keçken.
«Oña kimse psihotrop maddeli ine sançmadı, olar yalıñız taqip etken edi. Ancaq içerdeki muit pek farqlı: sen daima taqip altındasıñ, atta taqipsiz ayaq yolğa da barıp olamaysıñ. Bu ise, serbestlik ile toqunmamazlıq aqqıñnı boza. Bundan da ğayrı Emir-Usein Kukunı maskalı ve silâlı mahsus hızmet hadimleri qaravullay edi. Onı ziyaret etmege kelgenimde işbu hadimnen aramızda tatsızlıq çıqtı – o odadan çıqmağa istemeyip, elinde avtomat tutaraq, eki metr uzaqta pencere içine yerleşip, qonuşmamıznı diñlep oturdı. Bu muessisede zaten er şey sıqı taqip altında eken, anda böyle beklegenler de bar edi. Muit nahoş ve pek kergin edi», – dep ikâye etti o Qırım.Aqiqatqa.
Yemek aşaması ve davranışlarını taqip etüv
Edem Semedlâyev, ekimler ekspertiza keçirgen vaqıtta iştirakçilerden olarnıñ cinaiy işlerinen alâqalı malümat almağa tırışqanları aqqında ayttı.
«Bazen ekimler insan ile qonuşqanda, esasen olarnıñ cinaiy işlerinen alâqalı: «Özüñizni qabaatlı dep sayasıñızmı, yoqmı?», «Gruppa («Hizb ut-Tahrir»ge – QA) azasısıñızmı?», «Qırım Mufitiyatı, Meclis, Rusiye, Ukrainağa nasıl baqasıñız?», degen sualler berip başlaylar. Zanımızca, böyle sualler bermek qanunğa zıt kele. Psihiatr ekimler cinaiy işlerge toqunmadan, insannen çeşit mevzular aqqında laf eterek, onıñ şuurlı ya da şuursız olğanını añlay bileler,– dep izaatlay o.
İç bir türlü ilâc içmemeli, ine sançılmasına razı olamamalıEdem Semedlâyev
Adliyeciler buña FSB hadimleri alâqadar olabilir dep tahmin eteler, çünki ekimler öz «hastalarınıñ» cinaiy işleriniñ incelikleri aqqında bilmege fursatı yoq.Şunıñ içün o, psihiatrik ekspertiza obyektine çevirilgen şahısqa, provokatsiyalarğa qulaq asmamağa, böyle suallerge cevap bermemege ve aşağan aşlarına diqqat etmege tevsiye ete. «İç bir türlü ilâc, ap, içmemege ve ine sançtırmamağa tevsiye ete. Ne aşağanıña diqqat etip, yemekten soñ ne is etkenine diqqat etmek kerek. Eger insan, aş aşağan soñ yaramasa ya da is-duyğuları küçleşse, bu aqta şu arada aytmaq kerek, kerek olsa, hastahane aşı ve suvını red etmke kerek», - dey o.
Adliyeci Aleksandr Popkov psihiatrik ekspertiza keçken er keske, öz is-duyğularını maksimal sürette kontrol etmege tevsiye ete.
Anda bütün insaniy areketlerni bastırmaq daa da uyğunAleksandr Popkov
«Er bir areket agressivlik ve psihiatrik muessisege zarar berecek em de psihik sapma olaraq qabul etilebile. Onıñ içün anda bütün insaniy reaktsiyalarnı bastırmaq daa doğru olur».
Adliyeciler er angi bir emotsional areketler ekspertizanıñ neticesine tesir etebilir dey. Faqat Qırımda açılğan siyasetnen bağlı cinaiy iş iştirakçileriniñ epsi şuurlı dep tanılğan edi.
