Mahsus Qırım.Aqiqat içün
İlhaq etilgen yarımadada qırımtatar ve ukrain tilleri ile milliy simvolları yasaq etildi. Faqat bu, regional ükümetke olarnı «Rusiyege ait» Qırımnıñ piarı ve populârizatsiyası maqsadınen qullanmağa keder etmey.
Yarımadadaki Rusiye ükümeti nevbetteki kere qırımtatarlarnı ve tamır halqınıñ Milliy bayraq kününi Qırımnıñ ilhaqını piar etmek içün qullanmağa tırıştı. Devlet dumasınıñ deputatı Ruslan Belbek, semetdeşlerine bayramnı hayırlap, Keriç köprü üstünde avto yürüş yapmaq planları aqqında bildirdi. Bunıñ teşebbüsçileri, sanki, yarımadadaki qırımtatarlarnıñ «milli-medeniy muhtariyeti» adınen belli olğan teşkilât ile Rusiyeniñ Krasnodar diyarındaki qırımtatarlarnıñ birleşmeleri ola. Balbek: «Er bir halqnıñ, köküste taşıla bilecek, baş üstünde köterile bilecek timsali olmaq kerek. Bu regaliya – sadece bir yol kösterici yıldız degil, bu, keten üstünde toqulğan halqnıñ tarihıdır. Bayrağımız – keçmişimiz ve kelecegimizdir. Qırımtatar bayraqı künü hayırlı olsun, semetdeşlerim», – dep qayd etti.
Bir qaç saattan soñ o, avto yürüşniñ videosını derc etti. Milliy simvollar ve bayraqlar ile bir qaç yengil maşina Keriç köprü üstünde arekete ete edi. Ruslan Balbek, videosınıñ altına, tedbirniñ iştirakçileri öz areketleri ile sanki Qırım – Rusiye territoriyası olğanını añlatmaq isteyler, degen yazını ilâve etti. Balbek: «Keriç köprüniñ kemeri ile Qara deñiz arasında, bizim öz toprağımızda qaviy turğanımıznıñ ve bu topraq – Rusiyege ait olğanınıñ bir simvolı olaraq qırımtatar bayrağı yelpirey!», – dep bildirdi.
Bayram qısmı bunıñle soñuna yetti. Ondan soñ «çıplaq» siyaset başlandı. Qırımtatarlarnıñ «milliy-medeniy muhtariyet»iniñ rehberi Eyvaz Umerov, qırımtatarlarğa bayramnı hayırlağan Ukraina prezidenti Petro Poroşenkonı sert bir şekilde tenqit etti. Devlet rehberi qırımtatar bayrağına «azatlıq ve öz evimizde, öz toprağımızda, Ukrainağa ait Qırımda barışıq içinde yaşamaq aqqı oğrunda küreşimizniñ simvolı» dedi. Eyvaz Umerov, sanki, Petro Poroşenko bayraq mevzusında «spekulâtsiya yapa», dep beyan etti. Umerov: «Qırımtatarlar, Ukraina prezidenti Poroşenkoda qırımtatar bayrağını tariflemege ve bu mevzuda spekulâtsiyalar yapmağa ahlâqiy aqqı yoq, dep sayalar. Qırımtatar bayrağı – qırımtatarlarnıñ Rusiyege ait Qırımda azatlığı ve yaratıcı emeginiñ simvolıdır», – dep qayd etti. Oña bütün qırımtatarlarnıñ adından beyan etmege kim vekâlet berdi, Umerov efendi añlatmadı.
Qırımda maşinalarda qırımtatar simvolları ile yürmege yalıñız ükümetke sadıq teşkilâtlarnıñ azalarına izin berile
Ruslan Balbek ve onıñ eski safdaşı Eyvaz Umerovğa Qırımtatar bayrağınıñ künü ne kerek oldı? Eñ evelâ, teşkilâtçılarnıñ avto yürüş ğayesini, Kreml tarafından kontrol etilmegen qırımtatar faaliyetçilerinden «çalğanını» qayd etmeli. İlhaqnıñ eñ başından Rusiye telükesizlik hadimleri böyle tedbirlerniñ keçirilmesine er türlü yollarnen keder ete ediler. «Ruhsetsiz» avto yürüşlerniñ iştirakçilerini yaqalay, olarğa qarşı memuriy işler aça ediler. Qırımda maşinalarda qırımtatar simvolları ile yürmege yalıñız ükümetke sadıq teşkilâtlarnıñ azalarına izin berile.
Ruslan Balbek ve Eyvaz Umerovda qırımtatar bayrağı bayramına ve umumen milliy timsallerge münasebeti sırf pragmatiktir. Olar olarğa yarımadada etnik müsaviyliginiñ körünişini yaratmaq içün kerek. Bunıñ kibi «perfomans»larnıñ nişan auditoriyası – genç qırımtatarlar. Sürgünlikte bulunğan orta ve üyken nesilge ait insanlar Rusiye ükümetine, sovet rejiminiñ devamcısına kibi baqalar. Gençlerniñ tarihiy hatırası ise qısqa, olarğa, milliy timsallerni qullanıp, «Rusiye içindeki vatan» aqqında mifni qabul ettirmek daa qolay. Bu yerde, qırımtatar milliy timsallerini «Rusiye vatanperverligi» ile bir assotsiativ sırağa yerleştirmege tırışqanlarından ibaret olğan psihologik manipulâtsiya aqqında söz yürsetile. Gençlerniñ bir qısmı şu yalanğa aldanmaq mümkün: kollaboratsionistler milliy bayraqlarnı köterip sallaylar, demek ki, olar qırımtatarlarnıñ tarafını tuta. Yoq, bu böyle degil.
Kollaboratsionistler, milliy bayraqnı sallap, semetdeşlerini Rusiyeni sevmege davet eteler
Ükümethalqara toplulıqnı ve insan aqlarını qorçalağan teşkilâtlarnı şaşmalatmaq içün , sahte milliy tedbirlerni teşkil ete. Olarnı, qırımtatarlarda siyasiy aqlar bar, olar cemiyet içinde açıqtan tedbirler teşkil ete bile ve milliy simvollarını numayiş ete bileler, dep qandırmaq isteyler. Ve Qarasuvbazar rayonındaki Yañı Burulça (Tsvetoçnoye) köyünde qırımtatar mekteplileriniñ ana-babaları tam manada «uruşaraq» milliy sınıfnıñ açtırğanları aqqında yaqın vaqıttaki bildirüvler yanında bu, hususiy bir arsızlıq olaraq közge körüne. Oquv yurtunıñ müdiresi Yelena Menjeleyeva, şekliy bir sebep olğan – ocanıñ olmamasına sıltap, buña er türlü yollarnen keder etmege tırıştı. Ondan ğayrı o, milliy sınıf açılsa, işten boşaycağı aqqında ariza yazacağını iddia ete edi. Cumhuriyette qırımtatar ve ukrain tillerinde tasilniñ alınmasına gizli bir yasaq bar. Yelena Menjeleyeva, işten boşaycam dep qorquza edi, çünki rayon rehberleriniñ noqtai-nazarından qırımtatar sınıfınıñ meydanğa ketirilmesi ciddiy bir «ayıp»tır.
Ruslan Balbek, Rusiye Devlet dumasınıñ deputatı sıfatında, ve Eyvaz Umerov, «medeniy muhtariyet»niñ rehberi sıfatında, tuvğan tilde tasil meseleleri ile bir kere bile ciddiy şekilde meşğul olmadılar. Tamır halqınıñ siyasiy ve til saasındaki aqlarınıñ sıñırlanması – er yerde cayrağan ameliyattır. Aynı zamanda Rusiye memurları, ilhaqtan soñ qırımtatarlar, Ukraina ükümetiniñ yılları ile qiyas etilgende, medeniy inkişafları içün daa çoq imkânlarğa saip oldı, dep iddia eteler. Kollaboratsionistler, milliy bayraqnı sallap, semetdeşlerini, qırımtatar tili ve medeniyetini muntazam surette mahv etken Rusiyeni sevmege davet eteler.
Sergey Stelmah, Qırım siyasiy közeticisi (telükesizlik maqsadı ile muellifniñ adı ve soyadı deñiştirildi)
«Fikir» rubrikasında bildirilgen fikirler muelliflerniñ öz fikirlerini ifade ete ve muarririyetniñ noqtai-nazarını er vaqıt aks etmezler