İyün 21-de qırımtatar şairi, terciman, edebiyat tenqitçisi, edebiyatşınas ve publitsist Eşref Şemi-zadeniñ doğğanına 100 yıl tola.
O, birinci icadiy adımlarını daa ösmürlik çağında attı. Eşrefniñ şiirleri birden edebiyat ustazları – edebiyatşınas Abdulla Lâtif-zade ve şarqşınas Agatangel Krımskiy tarafından taqdirlendiler.
21 yaşında Şemi-zade SSCBde eñ elit fakultetleriniñ biri olğan Moskvadaki VGİKte edebiyat ve stsenariy fakultetine oqumağa kire. Eşref olğanı-olacağı 23 yaşını toldurğanda Büyük sovet entsiklopediyasında adı añıla.
Qırımğa Eşref Şemi-zade 1944 senesi mayıs 17-de – qırımtatarlarnıñ zornen sürgün etilmesine bir kün qalğanda qayta
1937 senesinde Aqmescitte Şemi-zadeni burjuva milletçiliginde qabaatlaylar. Onı İrkutskke sürgün eteler, lâkin anda yibereler – tahqiqatta, qabaatını tasdiqlamaq içün deliller yetmedi. Qırımğa o, 1944 senesi mayıs 17-de – qırımtatarlarnıñ zornen sürgün etilmesine bir kün qalğanda qayta.
Özbekistanda Eşrefniñ taqdirindeki keskin burulışlar ğayıp olmay: oña, meşur insanğa, başta büyük vazife bereler, soñundan ise kene tevqif eteler. Şemi-zade koloniyada 25 yılğa mahküm etile, lâkin artıq 1954-te onı, diger aqlanğanlar ile beraber azat eteler. Azat etilgen soñ Eşref daa 24 yıl ömürde qalacaq, ve bu yıllar semereli edebiy iş ile tolu olacaqlar.
Şairniñ icadındaki eñ yüksek noqta – «Közyaş divar» poemasıdır. O, «bütün küçlerni halqınıñ milliy ruhunıñ ğayrıdan doğmasına bemege» davet ete. Bu sözler, özüni qırımtatar halqına adağan Şemi-zadeniñ bütün ayatı içün şiar oldı.
Qırım hanlığı tarıhı ve Qırım tarihınıñ meraqlı saifeleri – Qırım.Aqiqatnıñ yañı leyhası olğan Qırım tarihçısı Gülnara Abdullanıñ «Tuğra» video bloglarında.
Tuğra – han müüri, qırımtatar devletçiliginiñ simvolı, Qırımdaki mevcüt problemalarnı añlamaq içün hususiy bir anahtardır.
Metinniñ müellifi ve alıp barıcı – Gülnara Abdulla, rejissör – Fatima Osmanova, operator ve montaj rejissörı – Eldar Halilov, gayeniñ müellifi ve prodüser – Emine Ceppar.