Qırımtatarlarnı yarımadadan sıqıp çıqaralar – Zair Smedlâyev

Bu afta içinde yarımadada qırımtatarlarğa qarşı yapılğan repressiyalar bir daa quvetleşti. Mayısnıñ 21-nde FSB Qırımda «ekstremistik gruppa» bulunğanı aqqında bildirdi. Rusiye mahsus hızmetleriniñ versiyasına köre, işbu gruppasınıñ azaları Qırım müftisi Emirali Ablayevniñ evine «Molotov kokteylleri» atqan ekenler. FSB bunıñ teşkilâtlandırıluvında Ukraina halq deputatı Mustafa Cemilevniñ yardımcısı Erol Veliyev ve Qırımtatar Milliy Meclisiniñ reisi Refat Çubarov qabaatlanmaqta. Çubarov, FSBniñ beyanatına, halqara cemaatçılıq ögünde Meclisni yamanlamaq içün yaptı dep qıymet kesti.

Bu künü Bağçasarayda Edem Smailov ve «Qırım birdemligi»niñ faali Server Mustafayev tutulıp alındı. Adliyeci Ayder Azamatov nıñsözlerine köre, olarnıñ işleri 2017 senesi Bağçasaraylı «Hizb ut-Tahrir işi» çerçevesinde tevqif etilgen altı kişiniñ işi ile birleştirilgen.

Qırımtatar faali Zair Smedlâyev: bu işlerniñ epsi yahşı etip planlaştırılğan uzun müddetli bir strategiya olğanından ve onıñ sözlerine köre, qırımtatarlarnı «terrorist-halq» olaraq kösterip, tam bir manada yarımadadan «sıqıştırıp» çıqarmaq istegenlerinden emin.

«Üç yöneliş boyunca repressiyalarnıñ yañı ceryanı başlaycağını men artıq tahmin etken edim. Birinci nevbette, elbette, «Hizb ut-Tahrir»de iştirak etkeinde qabaatlarlar, ekinciden – Meclis mevzusına qaytmaq maqsadınen qırımlı siyasiy faallerge ücüm etilir, üçünciden ise – qırımtatar iş adamaları üzerine iqtisadiy ceetten basqı yapılır.

Şimdi körgenimiz kibi, rusiyeli telükesizlik organları sıralanğan bütün yönelişler boyunca faallik köstermekteler. Eger ilk başta Meclis ekstremistik teşkilât olaraq tanılğan olsa, nevbetteki adımda o terrorizmde qabaatlanır. Ve, elbette, rusiyeli telükesizlik organ hadimleriniñ şahsiy menfaatları aqqında da unutmamalı, çünki tapılğan er bir «terrorist» ya da «ekstremist» içün olar yañı rutbe alacaqlar, – dep fikir yürsete Zair Smedlâyev Qırım.Aqiqatqa bergen intervyusında.

Faalniñ şube doğurmağan menbalardan alğan malümatına köre, Qırımnıñ rusiyeli akimiyeti arasında, daa iç olmağanda 50 qırımtatarı tevqif etilse, halq «din, siyaset, atta milliy mensubiyeti» aqqında unutacaq eken.

«Şimdi olar bu «buyruqnı» eda etmege başlağanlarına oşay. Tünevinki tevqifler ve Erol Veliyevniñ qıdıruvğa ilân etilüvi, yaqın zamanda Meclisniñ diger azalarına qarşı repressiyalarnıñ yañı ceryanı başlaycağını köstere ve «terrorist-halqnıñ» turğun obrazı şekillendirilmege başlar. Bu qabaatlavlardan soñ, Meclis azaları ve tarafdarlarınıñ tevqifi başlar dep belleyim», – dep saqına o.

Zair Smedlâyev Qırımtatar Milliy Meclisiniñ reisi Refat Çubarovnıñ, rusiyeli sıñırcılar tarafından tutulıp alınğan ve FSB «meydanğa çıqarılğan ekstremistik gruppanıñ» bir azası dep sayğan harkivli Oleksandr Steşenko ile bağlı yapqan beyanatına diqqat çeke. Öz şaatlıqlarında Steşenko Erol Veliyev oña ve Oleksandr Tretyakovqa Qırım müftisiniñ evini ateşke berüv vazifesi avale etkenini iddia etmekte. Onıñ sözlerine köre, Cemilevniñ yardımcısı «Molotov kokteylleri» atılacaq evni köstergen eken. Öz nevbetinde Refat Çubarov, Erol Veliyev 2017 senesi mart ayından berli Qırımğa barmağanını, şunıñ içün böyle bir operatsiyalarğa başlıq etmesi atta olarnı amelge keçirmesi mumkün olmaycağını ayta.

Bu arada Zair Smedlâyev Qırım müftisi Emirali Ablayevniñ şahsiyetine diqqat çeke.

«Onıñ «26 fevral iştirakçileri» Ali Asanov ve Mustafa Degermencini Ahtem Çiygozğa qarşı yalan şaatlıq yapmağa çağırğanını bilemiz. Belli olğanı kibi, hususan onıñ çaqımcılığı esasında bazı bir qırımtatarlarnıñ evlerinde tintüv keçirilip, tevqifler yapılğan edi. Böyle bir insannıñ sözlerine inanamaq mumkünmi? Pek kösterişli tarafıda şu ki, müftiy iddia etkenine köre, evini ateşke berüv teşebbüsi yanvar ayında yapığan eken. Öyle ise, ne içün o bu aqta mayıs ayında haber ete eken, aceba? Onıñ evini ateşke berüv teşebbüsine dair beyanatı – onıñ akimyetnen faal şekilde «işbirlik» yapqanınıñ köstergiçlerinden biri olabile. İşbu müftiniñ yardımcısı, Meclis özüniñ tarihı boyunca provokatsiyalar teşkil etmeknen ve musulman mezarlıqlarını yıqmaqnen oğraşqanı aqqında ayta. Bu sözlerge nasıl bir izaat berecegime de aqlım yetmey», – dep ilâve ete Smedlâyev.

«Dersiñ bozuq mahsularlar saqlağanı içün aprelniñ 26-nda tevqif etilgen iş adamı Resul Velilâyevniñ işi aqqında da unutmamalı. Faqat men böyle bir qabaatlav boyunca er angi birisi, Velilâyevke yapılğanı kibi, bu madde boyunca tutulıp alınğan soñ,«Lefortovağa» yollanılğanını hatırlamayım. Qısqası, diniy, siyasiy ve iqtisadiy ceetten üç yönelişte basqı yapılğanı açıq-aydın körünip tura. Men bellesem, bularnıñ epsi – qorqızuv tedbirleri ve olarnıñ maqsadı – qırımtatarlarnı yarımadadan sıqıp çıqarmaq, yani maqsatlı olaraq Qırımnıñ etnik terkibine deñiştirme teşebbüsi. Añlaşılğanına köre, olar qırımtatarlarnı sındırıp olamaycaqlarını, ancaq olarnı iç olmağanda köçmege mecbur etmek mumkün olacağını añladı», – dep saya Zair Smedlâyev.

Onıñ sözlerine köre, bu taktika kerçekten de bazı faallerge nisbeten netice bergenini köstere.

«Tintüv, qorqızuv, tevqif ve köteklevden soñ insanlar köçip başlay. Böylece Qırımnı, daa evel hırsızlanıp zalımca qıynalğan Renat Paralamov terk etmege mecbur qalğan edi. Qorqızuv ve tintüvlerden soñ, Seytumer Seytumerov da köçip ketmege mecbur oldı. «Salaçıq» kafesiniñ saibi Marlen Asanov tevqif etilgen soñ, o bu kafeniñ idarecisi olıp qaldı. Bundan soñ oña, Qırımda qalıp, bu muessise saibiniñ taqdirini tekrarlar ve Renat Paralamovnıñ körgen şeylerni körer, yani işkenceden keçer, ya da bütünley «ğayıp olur» dep añlatqanlar», – dep ayta Zair Smedlâyev.

Buña baqmadan faal, qırımtatarlarnıñ ekseriyeti yarımadada qalmağa devam etkenini ve onı terk etmek niyetinde olmağanını qayd ete.

«Halqara cemaatçılıq işbu repressiyalarğa yañı sanktsiyalar vastasınen tesir eter dep ümit etemiz. İşte o zaman külgen, şimdi ise, biraz qayğılanğan «iskanderler» bütünley ağlamağa mecbur qalır», – dep istiza ete o.