Mahsus Qırım.Aqiqat içün
Ukraina prezidenti Petro Poroşenko Milliy havfsızlıq ve mudafaa Şurasınıñ soñkı toplaşuvında tış işleri naziri Pavlo Klimkinge MDB koordinatsion organlarından Ukraina temsilcileriniñ keri çağırılmasınen bağlı teklif azırlamasını rica etti. Böyleliknen Ukraina – bazı bir iştirakçilerniñ fikrine köre, 27 yıl evel sabıq sovet cumhuriyetleriniñ medeniy yolnen ayrıluvını temin etmek kerek eken teşkilât, digerleri içün yañı imperialistik devletniñ ilk örnegi olmaq kerek olğan Mustaqil devletler Birliginen tamamile sağlıqlaşa.
Bugün de-bugün eminliknen MDBden eki tarafnıñ da közü qaytqanı aqqında aytmaq mumkün. Poroşenkonıñ, bütün areketler tecavuzcı-devlet tarafından koordinatsiya etilgen bir yerde Ukrainanıñ işi yoq degen sözleri – medeniy olmağan usullarnen yapılğan «medeniy yolnen ayrıluv» yekünlengeniniñ eñ doğru tasviri olsa kerek. O üküm sürgen yıllar zarfında MDB Dağlı Qarabah, Pridnestrovye, Abhaziya, Cenübiy Osetiya çatışmaları meselesini asla al etip olamadı. Bir de, MDB barışıqçıları Abhaziya ve Cenübiy Osetiyada doğrudan işğalcilerge çevirilgenleri içün, Gürcistannıñ Birlikten bütünley çıqıp ketmesine sebep oldı. Rusiye Ukrainağa ücüm etip, oña bağlı Qırımnı çekip alğan soñ, Birlik içinde, albu ise, halqara uquqtan ğayrı, MDB vesiqalarını bozğan Moskvanıñ areketlerini mahküm etecek bir siyasiy küç tapılmadı. İhtimal, prezident Poroşenko aqlıdır: Ukrainanıñ böyle bir teşkilât içinde işi yoq.
MDB ne ayrıluv, ne de integratsiya vastası olamadı. O bir boşluqqa çevrildi
Lâkin Kremlniñ de közü qaytqandır. Onıñ planlarından körüngeni kibi, özüniñ sabıq qomşularını aldatıp, Rusiye prezidenti yolbaşçılığı altında bir yañı devletler birligine çekip kirsetmekni becerip olamadı. Ortaqlar bu külünçli fikirni qabul etmesi içün, sabıq sovet sıñırları içinde etnik ve vatandaşlar çatışmalarına qol tutmağa mecbur qala. 27 yıl devamında Rusiye metropolden sabıq SSCB sıñırları içinde qarasızlıqnıñ esas menbası olıp qaldı. Ancaq qararsızlıq üzerinde imperiya qurulmaz.
Neticede MDB ne ayırıluv, ne de integratsiya vastası olamadı. O bir boşluqqa çevirildi. 1990-ncı yıllarnıñ soñunda teşkilâtları bozulğan prezidentlik klubı bile qarar almay: onıñ daimiy iştirakçileri semeresiz, aşalayıcı ükümetler tizilgenini kösterecek avtoritar ükümdarlarğa çevirildi. İslaat ve deñişmeler tarafına doğru adım atqan – MDBnden çığmağa alıp barğan adımğa aylâna. Gürcistan aynı şeyden keçti, Ukraina da keçeyata, Ermenistan da keçmesi mumkün – atta başqaları da çette qalmay bile.
Soñsuzlıqqace istiqbalsizlik ve bozluqta qalınmaz.
«Fikir» rubrikasında ifadelengen fikir-tüşünceler müelliflerniñ noqtai nazarını aks ettirip, muarririyetniñ baqışlarınen bir olmaması mumkün