Ukrainanıñ Qırımğa nisbeten bir siyaseti yoq – Valentina Samar

Ukrainanıñ Qırımğa nisbeten siyaseti ne şekilde olmalı? Yarımada ilhaq etilgeninden berli keçken dört yıl içinde qırımlı kollabortsionistlerge qarşı ne içün iç bir iş taqiq etilmedi? Qırımda yaş nesil içün nasıl küreşeler? Bu aqta Qırım.Aqiqat Radiosınıñ «Kündüz şousında»Jurnalistik taqiqatlar merkeziniñ baş muarriri Valentina Samarnen subetleşemiz.

– Ukrainanıñ Qırımğa nisbeten siyaseti ne şekilde olmalı? Zira işğal on yıllarnen devam etmek mümkün de?

– Siz bu meselede meni qandırıp olamazsıñız. Qırımda yaşağan ve işğalniñ başlanğanını körgen er angi birisi, andan kerçekke nisbeten uydurıq şeyler daa ziyade olğanını bile. Onıñ içün bu şey uzun vaqıt devam eter demege acet yoq. Biz özümizni qorquzğan bir çoq şeyniñ temeli yoq. Er şeyge real köznen baqmalı, şu cumleden Rusiye bizim topraqlarnı ayaqta tutmaq içün ne qadar masraf etkenini esaplamalı. Biz Rusiyege er kün bunı ucuzlatmağa yardım etemiz. Biz Ğarptan sanktsiyalarnı quvetlendirmege, Donbassta qarşılıq köstermege ziyade fursat bermege rica etemiz, lâkin ev vazifemizni yapmaymız.

2014 senesi biz bir şeyni añlamaq kerek edik: Rusiye içün bu artıq oyuncaq oynamaq sayılmay. Ancaq biz, olar bizge teklif etken gibrid oyunnı oynamağa devam ettik. Bizler eki adım atılacaq yerde bir dane atamız. Çünki aq bizim tarafta, halqra aq-uquq bizim

tarafta, BMT, AB, NATO bizim tarafta.

Qırımnen bağlı siyasetke kelgende. Onıñ olması şart, çünki al-azırda iç bir şey yoq. Daa doğrusı bar, amma biz istegen bir tarzda degil.

Qırımnen bağlı siyasetniñ açıq-aydın ve doğru şekli 2014 senesi şekillenip başladı. Vaqtınca işğal etilgen topraqlardsa yaşağan Ukraina vatandaşlarına aq-uquq garantiyalarınen bağlı keyfiyetli qanun bar edi. Onıñ içinden iqtisadiy munasebetlernen bağlı bölük alınıp taşlandı. Hata yapmamaq maqsadınen deputatlar Nazirler Şurasına vesiqanıñ işlenip çıqılması içün bir aylıq muddet bergen ediler. Ancaq teşebbüsni oligarhlar qapıp alaraq, anda öz biznesini saqlap qalmaq ve işğalcinen kollaboratsiya fursatına saip olmaq içün, özüne pek uyğun kelgen qanunnı qabul ettirdi. Bu arada Qırımdaki Ukraina vatandaşları rezident sayılmamağa devam ete, uquları sıñırlanğan alda – bu ise bütünley diskriminatsion norma sayıla.

Bundan da ğayrı, bu qanunnen biz, quvetlendirilmesini rica etken sanktsiyalarnıñ küçüni eksiltemiz. Afsus ki, insanlarnıñ ekseriyeti, işğal etilgen topraqlarğa nisbeten siyasetni kim şekillendirgeninden haberi yoq. Qırımnıñ azat etilmesi için saylâvcılar tolu malümatqa saip olmalı. Ukrainalı jurnalistler ise ükümetni tenqit etmege qorqa, çünki Putinni tenqit etmek kerek de.

– Pek çoq insan tenqit ete. Men jurnalist olmağan insanlar tarafından yapılğan populistik tenqitni közde tutam. Olarnıñ ekseriyeti işğal etilgen topraqlardan kelerek, devletke qarşı yapılğan faaliyetini mında da devam ettireler. Biz olarnı tanıymız.

– Elbette, biz olarnı tanıymız, amma ne içündir mahsus hızmetler olarnen bir iş keçirmey. Telükesizlik hızmetleri öz işini yapmadı – qabaatları ortağa çıqarılmadı, cinayetleri taqiq etilmedi, qabaatlav aktları mahkeme teslim etilmedi, mahkeme ise, bir qarar çıqarmadı. Soñki yıl devamında – sıñırcılardan SBUğace, prokutraturadan ve saire gece - telükesizlik hızmetlerini toqtatacaq siyasiy unsur olmağanını kördik. Er afta bir de- birisi yaqalana: bilmem de bir nazir, de bir nazir muavini... Olar özlerini ğayet raat is ete ediler.

– Ya gemiler meselesi?

– Köçip kelgen Yaltalı BlackSeaNews ve Çetel işler maydanı dört yıldan berli monitoring yapmağa devam ete. Er kün qaç dane gemi kirip çıqqanı, ne yüklegeni aqqında ikâye eteler. Dört yıl içinde oldı olacağı 5 dane gemi yaqalandı. Demek ki, al-azırda çalışqan sistema tekmil degil dep añlamaq kerek.

İşğalçiler, şimdiki vaqıtta eñ muim vazifesi – yaş nesilni elde tutmaq kerek olğanını añlay. Olar bunı büyük ustalıqnen yapalar: balalar bağçası qura, programmalar teşkil eteler. İşte, Ukraina içün eñ muim mesele bu olmalı. Bizler, bizlerni öldürmege ve bizlerden nefret etmege ögretilgen balalarnı qurtarmaq kerekmiz.

(Metinni Yekaterina Kovalenko azırladı)