Rusiye Devlet dumasına, Ukrainanıñ Donetsk ve Luhansk vilâtlerindeki vaqtınca işğal etilgen rayonlarnıñ sakinlerini işke kirsetüv aqqında qanun leyhası teslim etildi. Qırımdan saylanğan Rusiye senatorları Sergey Tsekov ile Olga Kovitidi ve bir sıra diger deputatlar onıñ muellifleri oldı. Qanun leyhası qabul etilse, «DNR» ve «LNR» adlarınen bilingen teşekküllerniñ pasportlarına malik olğanlar işke kirüv patentini almadan Qırımda ve qomşu Rusiyede işke kire bilecekler.
Asılında Ukrainanıñ Donetsk ve Luhansk vilâyetlerindeki ayrı rayonlarınıñ sakinlerini qaçaqlar ve muvaqqat sığınaq berilgen şahıslarğa musaviy etmege teklif eteler. Rusiyeniñ qanunlarına köre, ealiniñ bu kategoriyalarında sadeleştirilgen şekilde işke kirmege aqqı bar. Qanun leyhasınıñ muellifleri, bu yolnen ilhaq etilgen Qırımdaki sanatoriyler ve kurortlar saasındaki hadim yetişmemesi seviyesini eksiltmek ve qanunsız çalışqanlar problemasını çezmek mumkün olacaq, dep umüt eteler.
Rusiyeniñ sabıq emek ve ealini iş ile temin etüv naziriniñ muavini Pavel Kudükin, Devlet dumasınıñ bu qanunnı qabul eteceginden şübhelene.
– Tam bir statistika yoq, lâkin türlü KHVlerde Ukrainanıñ Donetsk ve Luhansk vilâylerinden kelgen bir buçuq million qaçaq aqqında malümat peyda ola edi. Olarnıñ vaziyeti türlü-türlü: bazılar ecnebiy vatandaşlar içün umumiy olğan qaideler esasında işke kirdi, bizde şimdi bu, qolaylaştırılğan tarzda yapıla. Bazılar, ihtimal ile, qanunsız çalışa. Qalğanlar ise içtimaiy qorçalav organlarınıñ nezareti altına kireler. Rusiye cemiyetinde ve Qırımda, Donetsk ve Luhansk vilâyetleriniñ ayrı rayonlarını sadece imaye altında tutmaq yerine, soñ olaraq qoşmaq kerek, degen noqtai-nazar bar. Lâkin men, işke kirüv aqqında bu qanun leyhasınıñ ukümet ile Prezident memuriyeti ve, buña munasip şekilde Devlet duması tarafından qol tutuv köreceginden ğayet şübhelenem.
Donetsk jurnalisti Sergey Garmaş, böyle teşebbüsler Rusiyede Donbassnıñ işğal etilgen territoriyasındaki eali aqqında qasevet çekkenlerini asla isbatlamay, dep saya.
Bu Donbassnıñ degil de, Donbassnı qullanıp, Rusiyeniñ qasevetini çeküvdirSergey Garmaş
– Ukrainanıñ kontroli altında olmağan Donbass territoriyalarda sanayı istisalı bayağı eksildi, ve, tabiiy ki, insanlar iş yerlerini başqa yerlerde qıdırmaq mecburlar. Esas olaraq Rusiyege keteler, çünki propaganda ya da 2014 senesi vaqialarında iştirak etkenleri içün pek çoq kişi Ukrainadan qorqa. Raqamlar aqqında aytmaq qıyın, lâkin insanlarnıñ çıqıp ketmesi – bir kerçektir. Keçken afta separatist kütleviy haber vastaları, «DNR» degenleri yerde yaşağanlardan 50%-iniñ o yerde yaşamaq istemegenini köstergen malümatnı derc ettiler. Aynı zamanda Rusiyede bu yerden olğan işçilerde ihtiyac bar: men, Sankt-Peterburgda maden sanayısı işçilerini celp etmek içün büyük paralar bereler, dep eşittim. Belki de, tamam bu sebepten böyle qanun leyhalarınıñ ğayeleri peyda ola. Lâkin bu Donbassnıñ degil de, Donbassnı qullanıp, Rusiyeniñ qasevetini çeküvdir. Bu sebepten men, Devlet duması musbet şekilde rey berecek, dep tüşünem.
Qırım siyasetşınası Lenora Dülber, Qırımnıñ yerli emek bazarında Donbass sakinleri, yarımadağa kelgen Rusiye sakinleri ile ketken sayın daa ziyade reqabet etmek mecbur olalar, dep qayd ete.
Reqabet qat-qat arttı, çünki Rusiye regionlarından işçiler kelp başladı. Qırım sakinleri özleri de şimdi mevsim qazançlarını qıdırmağa mecburlarLenora Dülber
– Qırımğa Şarqiy Ukrainadan çıqqanlarnıñ tsiklik şekilde kelip çoqlaşqanı ola. Birinci kere 2014 senesinde, arbiy areketlerniñ başlanması sebebinden kelip çoqlaştılar. Lâkin 2015 senesinde olarnıñ sayısı qat-qat eksildi. Şimdi Qırımda Donetsk ve Luhansk vilâyetlerinden kelgenlerniñ bulunması ile büyük problemalar bar. Eñ başında yerli ukümet olarğa qol tutqan, vesiqalar, iqamet izni bergen olsa, soñundan bunı toqtattı. Neticede yalıñız 2014-2015 senelerinde iqamet izni almağa yetiştirgenler qaldı. Daa soñra vesiqalar, ve şu cümleden emek patentleriniñ berilmesini toqtattılar. Emek migrantları yarımadada eñ çoq yazda peyda ola – adet üzre bu, qanunsız çalışqanlar. Reqabet qat-qat arttı, çünki Tatarstan, Samara vilâyeti ve diger Rusiye regionlarından işçiler kelp başladı. Qırım sakinleri özleri de şimdi mevsim qazançlarını qıdırmağa mecburlar.
(Metinni Vladislav Lentsev azırladı)
