Han sarayı etrafındaki vaziyetni cemaatnıñ kontroli atında tutmaq kerek – aq-uquq qorçalayıcısı

Rusiye akimiyeti tarafından Bağçasarayda başlanğan Han sarayınıñ restavratsiyası em cemaat, em de Ukraina akimiyetinde kettikçe daa büyük bir endişe doğura.

Qırımnıñ Rusiyege tabi akimiyeti tarafından teşkil etilgen Bağçasaraydaki Han sarayınıñ «restavratsiya»sı Ukrainanıñ medeniy mirası içün vastasız şekilde telüke doğura. Bunı dekabrniñ 27-nde Ukrainanıñ vaqtınca işğal etilgen territoriyaları ve devlet içinde mecburen köçken şahıslarnıñ işleri boyunca nazirligi beyan etti.

Bildirüvde: «Nazirlikte olğan malümatqa köre, Rusiye tarafından işlerniñ yapılması içün tayin etilgen podrâdçılar munasip tecribege malik olmayıp, amelde restavratsiya işleri yerine tamir işlerini yapalar… Bu işlerniñ yapılması neticesinde 2017 senesinde Büyük Han Camisiniñ divar yazıları zararlandı, binanıñ divarlarında ise çatlaqlar peyda oldı. Közyaş çeşmesi de buña beñzer zararlarnı kördi», – denile.

İnsan aqları boyunca Qırım alâqa grubunıñ koordinatorı Abdureşit Cepparov Qırım.Aqiqatqa: «Han sarayınıñ «restavratsiya»sı boyunca türlü manalı malümatlar peyda olğan soñ İnsan aqları boyunca Qırım alâqa grubu Qırımnıñ Rusiyege tabi medeniyet nazirligine vaziyetni añlatmaq ricasınen muracaat etti. Bizge er şey yahşı olğanını, er şey ilimge muvafıq olaraq yapılğanını bildirdiler», – dep ikâye etti.

Qırımnıñ Kremlge tabi medeniyet nazirligi Qırım aq-uquq qorçalayıcılarınıñ muracaatına cevaben: «Han sarayı» medeniy miras obyektiniñ saqlanması boyunca işlerni, işler becerisi sıfatında OOO «Korporatsiya ATTA Grupp» (Moskva) şirketi yapa. Mezkür işlerniñ yapılması boyunca leyha qararları, Qırım Cumhuriyetiniñ Medeniy mirasnı qorçalav boyunca Devlet komiteti yanındaki İlmiy-üslübiy şurasında baqılıp, uyğunlaştırıldılar. Ondan ğayrı, «Han sarayı (XIV-XIX): Han camisi (1740-1743 seneleri)» federal emiyetke malik obyektiniñ saqlanması boyunca leyha vesiqalarınıñ devlet tarihiy-medeniy ekspertizası boyunca da musbet hulâsa alındı», – dep bildirdi.

Aq-uquq qorçalayıcısı Qırım.Aqiqatqa: «Daa tolu malümat almaq içün biz Qırımnıñ Rusiyege tabi medeniy mirasnı qorçalav boyunca Devlet komitetine de mektüp ile muracaat ettik. Muessiseniñ mektübinden añlaşılğanına köre, restavratsiya ceryanı uzun sürecek», – dep bildirdi.

Aq-uquq qorçalayıcılarınıñ mektübindeki sualge cevaben Rusiyeniñ muessisesinde şöyle bildirdiler: «Han Camisi» ve Han Sarayınıñ «Baş binası»ndaki işler, «Qırım Cumhuriyeti ve Aqyar şeeriniñ 2020 senesine qadar içtimaiy-siyasiy inkişafı» federal maqsatlı programınıñ amelge keçirilmesi çerçivesinde, işlep çıqılğan ve ekspertizadan keçken ilmiy leyha vesiqalarına muvafıq olaraq yapılalar. «Han sarayı» kompleksinde ilmiy-teşkerüv, tamir ve restovratsiya işleriniñ devam ettirilmesi içün tehnikiy-iqtisadiy esaslandırma azırlandı. Oña dair FAU «Glavgosekspertiza Rossiyi»niñ («Rusiyeniñ Baş devlet ekspertizası» Federal muhtar muessisesiniñ – QA) musbet hulâsası bar. İşlep çıqılğan vesiqalar, «Han Camisi» ve «Baş bina»da restavratsiyanıñ ve, ondan ğayrı, kompleks içindeki bütün diger obyektlerni saqlav boyunca işlerniñ devam ettirilmesini közde tutalar. Medeniy miras obyektini saqlav boyunca işlerniñ yapılması, 2020 senesine qadar planlaştırılğan».

Cepparov: « Biz yerli akimiyetke cemaat ile beraber Han sarayındaki işlerniñ monitoringi boyunca ortaq grupnı teşkil etmekni teklif ettik, lâkin buña qarşı, kontrol endi yapıla, şeklinde cevap aldıq», – dedi.

Qırımnıñ Rusiyege tabi Medeniyet nazirligi tarafından berilgen cevapta: «Han sarayınıñ territoriyasındaki işler, Medeniy mirasnı qorçalav boyunca Devlet komiteti tarafından işlerniñ yapılmasına dair berilgen ruhsetniñ esasında ve nezaretniñ iştiraki ile yapılalar. Podrâdçı teşkilât tarafından işlerniñ yapılması er künlük esasta qullanıcı (Qırım Cumhuriyetiniñ Devlet büdjet muessisesi «Bağçasaray tarihiy-medeniy ve arheologik muzey-qoruğı») tarafından ve er aftalıq esasta Qırım Cumhuriyetiniñ Medeniyet nazirligi tarafından konrtol etile», – dep bildirile.

Abdureşit Cepparovnıñ malümatına köre, Qırım alâqa grubu, Han sarayınıñ «restavratsiya»sı ceryanını cemaatqa açıq yapmaq içün çareler körmege devam etecek.

Aq-uquq qorçalayıcı: «Biz bu mesele boyunca em Rusiyeniñ muessiselerine, em de cemaatqa muraccat etmege devam etecekmiz», – dedi.