Qırım.Aqiqat içün mahsus
Qırım ilhaqınıñ aman-aman er biri tarafdarı, yarımadanı Ukrainağa 1954 senesi sovetlerniñ baş kâtibi Nikita Hruşçov «bağışlağanından» emin. Siyasiy ceetten bilgili olğan seyirciler, qarar sovet qanınlarına istinaden SSCB Yuqarı Şurası ve onıñ terkibindeki cumhuriyet akimiyetleri seviyesinde qabul etilgenini bileler. Şimdi ise, rusiyeli bazı siyasetçiler Qırımnıñ teslim etilmesinen bağlı aktlarnıñ «lağu etilmesini» teklif eterek, Ukrainanıñ yarımada saibi olma iddiasını bu yolnen çezmek mümkün olur, dep belleyler.
Özüniñ Ukrainağa qarşı yapqın çıqışlarınen belli olğan Rusiye Devlet Dumasınıñ deputatı Konstantin Zatulin, Rusiye Qırımnıñ Ukrainağa berilmesinen bağlı aktlarnı lâğu etmek kerek eken, dep ayta.
«Sovetler Birliginiñ devamcısı olğan devletniñ qanun çıqarğan organı, 1954 senesine ait aktalarnıñ lâğu etilmesinen bağlı qarar qabul etmek kerek, çünki bizler 2014 senesi birisiniñ toprağını çekip aldıq, birisiniñ deñizini çekip aldıq degen laflarnı eşitmekten bezdik», – dey Zatulin «Qırım dostlarınıñ forumı» toplaşuvında.
Qırımnıñ birinden birine keçirilmesi o zamanki sovet qanunlarınıñ şartları uyğun olaraq yapılğan edi
Söz, SSCB Yuqarı Şurası Prezidiumınıñ 1954 senesi fevralniñ 19-nda, vilâyet statusında olğan Qırımnı RSFSC terkibinde Ukraina SSC terkibine keçirilmesinen bağlı qarar aqqında kete. Şu yıl aprel ayında Birlikniñ parlamenti mütenasip qanun qabul ete. O zamanlarda yarımadanıñ keçirilüvinen bağlı qarar ve qanunnı parlament Prezidiumınıñ yolbaşçısı Kliment Voroşilov imzalay. Yani Qırımnıñ birinden birine keçirilmesi o zamanki sovet qanunlarınıñ şartlarına uyğun olaraq yapıla.
Buña baqmadan, deputat Zatulinniñ teklifine onıñ bazı safdaşları qol tuttı. İşğal altındaki Qırımnı temsil etken senator Sergey Tsekov, Ukraina SSCB yıqılğan soñ «qanunsız şekilde» yarımadanı zapt etken edi, dep ayta. «Men, 1992 senesi Rusiye Yuqarı Şurası 1954 senesiniñ aktına menfiy qıymet kesip, onı qanunsız dep tanığan edi ve 1993 senesi ise, Aqyar umumen Ukraina terkibine keçirilmegeni aqqında hatırlatmaq isteyim. Bundan da ğarı, 1991 senesi, SSCB qanunına binaen Sovetler Birligi dağılğan ya da bir de-bir cumhuriyet onıñ terkibinden çıqmağa istegen taqdirde, o cumhuriyetler erkânındaki muhtar cumhuriuyetleröz taqdirini referendum vastasınen çezmek kerek edi. Qırımğa böyle bir fursat berilmedi. Yani Ukrainanıñ yarımadanen olğan munasebeti bütünley qanunsız edi», – dep tüşüne Sergey Tsekov.
Zatulin efendi çoq yıllar devamında Ukrainada Kreml menfaatlarını teşviq eterek, Qırımda ve devletniñ başqa regionlarında «rusiyeli soydaşlarını» paranen temilnlep, teşkilâtlandırmaqnen oğraşa. Portaqal inqilâbından soñ Zatulin persona non grata ilân etile. 2009 senesi qışta o, Qırımnıñ Ukrainağa
«ait olması qanunsızdır», lâkin Moskva onı zorbalıqnen çekip almaq neyetinde degil, dep aytqan edi. O, yarımadadaki Rusiye siyasetiniñ manasını rus tilinde laf etken sakinlerni qorçalamaqtan ibaret, dep bile edi. Bu şekildeki beyanatlar, daa bir qaç yıl evelsi Kreml siyasetçileri Qırımnıñ işğal etilecegi ve Ukrainağa qarşı cenk başlatılacağını, aqlına bile ketirmegenleriniñ isbatıdır.
Bir qaç yıldan soñ, yarımadada «halq isyanı» qılıfı altında «rus baari» denilgen arbiy işğal başlana. Konstantin Zatulin Qırımnıñ Ukrainadan ayırılması ve Donbassta «halq cumhuriyetleriniñ» qurulmasında faal iştirak ete. Keçken sene yaz aylarında Ukraina prokuraturası Konstantin Zatulinniñ Rusiye prezidentiniñ mesleatçısı Sergey Glazyevnen yapqan telefon qonuşmasını derc etken edi. Zatulin, ilhaq yaplığan künlerde Qırımda bulunaraq, onen yarımadanıñ işğal etilmesinen beraber, Donbassta yapılacaq provokatsiyalarnıñ finansirlenüvi ve «Novorossiyanıñ» quruluşını muzakere ete.
Yarımada – Ukraina, ABD ve Avropa Birligi devamlı tola ilâve etip turğan sapsız bir cemidandır
Dersin ki, Zatulin ve onıñ fikirdeşleri hayal etken şey kerçek olıp çıqtı. Olar tüşüngeni kibi, Qırım Rusiye terkibine keri «qayttı». Amma olarnıñ bunen bağlı quvançı aylâr keçken sayın ep eksile, ancaq Ukraina ve Ğarp devletlerine qarşı aytılğan açuvlı beyanat ve iddialar – ep artıp barmaqta. Devlet Duması deputatınıñ al-azırdaki beyanatları, artıq Moskvanıñ yuqarıdaki kabinetlerinde Qırımnen bağlı açuv ep artqanını köstermekte. «Rus baariniñ» tütünidağılıp ketti, meger yarımada – Ukraina, ABD ve Avropa Birligi devamlı tola ilâve etip turğan sapsız bir cemidan eken. Zatulin efendi aytqanı kibi, Rusiyeniñ siyasiy erbapları, toqtamayıp sanktsiya ve siyasiy basqı altında bulunaraq, bu yükni omuzları üstünde taşımaqtan «bezgen» eken.
SSCB devrinde qabul etilgen qararlarnı «lâğu» ettirmek ise, uquqiy bir lâtifedir. Atta eger, Zatulin oturğan Devlet Duması Qırımnıñ birinde birine keçirilmesi aqqındaki aktlarnı «lâğu» etse bile, böyle bir adımnıñ iç bir türlü siyasiy neticesi olmaz. Çünki Ukraina ve Rusiye qanunları ceetinden 1997 senesi mayıs ayında imzalanğan ve daa muim olğan «Ukraina ve Rusiye Federatsiyası arasında dostluq, işbirlik ve partnörlıq añlaşması» bar. Artıq metin Ukraina ve Rusiye parlamentleri tarafından tasdıqlanıp, milliy qanunlarnıñ bir qısmı alıp qaldı. Eñ meraqlısı da şudır ki, 2 maddesinde «Yüksek Sözleşmeci Taraflar, Birleşken Milletler Teşkilâtınıñ ükümleri ve Avropa Telükesizlik ve İşbirligi Konferentsiyasınıñ Soñki aktı çerçevesindeki yükümliliklerge binaen biri birleriniñ topraq bütünligine sayğı duymaqta ve mevcut sıñırlarınıñ toqunılmamazlığını tasdıqlamaqtadır» denilmektedir. Kreml 1992 senesi Ukraina sıñırlarını tanığan edi. Qırımnı ilhaq etken soñ Rusiye parlamenti bu vesiqanı lâğu etmedi. Demk ki, Rusiye qanunlarına binaen yarımada Ukrainağa ait.
Tsekov ve Zatulin efendiler, sovet akltlarını lâğu etilmesine çağırğanda, bile-bile bu vesiqa aqqında söz yürsetmeyler. Olar ortağa çıqarğan siyasiy-uquqiy añlamsızlıqlarnıñ manası pek basit. Konstantin Zatulin, Sergey Tsekov ve bütün Rusiye syasetçileri, iç bir şey coymadan Qırım tuzağından nasıl etip qurtulacağını asla tasavvur etip olamaylar. Añlı derecede olar erte ya da keç olsa da, Kremlni Qırımdan sıqıp çıqartılacağını bileler. Moskva buña çare tapqanı qadar qarşılıq köstere, lâkin onıñ diplomatik ve iqtisadiy menbaları sıñırsız degil. Siyasiy rejim yalıñız tıştan sağlam olıp körüne. Akimiyetniñ özü bile, devamlı sıqıp oturğan ve ictimaiy ağlarda derc etilgenler içün vatandaşlarnı apiske atqan prezidentnen «Krımnaşağa» tanılğan 86% qol tutacağına inanmay. Qırımğa yapışıp alğan Rusiye elitası istiqbal aqqında tüşünmek istemey. Onıñ içün Konstantin Zatulin ve Sergey Tsekov keçmişke qarşı küreşip, Qırımnı dünyada olmağan Ukraina Sovey Sotsialist Cumhuriyetinden çekip almağa areket eteler.
Sergey Stelmah, qırımlı siyasiyşınaş (havfsızlıq maqsadınen muellifniñ adı ve soyadı deñiştirilgendir)
«Fikir» rubrikasında bildirilgen fikir-tüşünceler müelliflerniñ noqtaiy nazarını aks ettirip, muarririyetniñ baqışlarınen bir olmaması mümkün