«Qırım yığını» («krımskaya samooborona») erkânındaki dörtünci rota yolbaşçısı, daa çoq «Samvel» kibi tanılğan Armen Martoyan, yaqalanıp Ukrainağa teslim etilmesi içün halqara qıdıruvğa ilân etilgen, dep haber etti Ukraina Milliy politsiyasınıñ Qırım idaresi. Evel Aqmescitte iş adamı olğan bu kişi, 2014 senesi mart ayında soqaqlardan adamlarnı esir etip, adamlarnı köteklegeninen «meşur» oldı. Bundan soñ o Donbasstaki arbiy ücümlarda iştirak etken. Öz faaliyetiniñ angi levhaları içün «Samvel» İnterpol cedveline oğrağan ve bunıñ aqıbetinde ne olmaq mümkün – bunı Qırım.Aqiqat ögrendi.
Qısqadan hatırlatacaq olsaq, 49 yaşındaki Armen Martoyan özüni «Samvel» dep tanıtqan – o Ermenistan SSC-de doğğan, Rusiyeniñ Volgograd vilâyetinde Kamışınsk şeerinde Arbiy-idare oquv yurtını bitirgen, ve çoq yıl devamında Qırımda yaşay. Yarımada Rusiye tarafından işğal etilgeninden evel Martoyan, iş adamı olaraq, şahsiy kiçik biznesini alıp barğan.
Rus arbiyleri 2014 senesi martta yarımadanı işğal etkende Martoyan «Qırım yığını» («krımskaya samooborona») erkânında dörtünci rotanıñ yolbaşçısı oldı. O 2014-te mart ayında «Simferopol» avalimanında Ukraina halq vekili Oleg Lâşkonı tosmenge tutqan soñ, odesalı deputat Oleksiy Gonçarenkonı ve biznesmen Gennadiy Balaşovnı urğan soñ nam qazandı. Bütün bu adiseler vaqıtında «Samvel» öz yüzüni saqlamay edi.
Qırımnı Rusiye işğal etken soñ Martoyan, «Yedinaya Rosiya» («Yekâne Rusiye») fırqasına kirip, Kremlniñ nezaretindeki Qırım parlamentine keçmege tırışqan edi, amma mandat qazanmadı, ve Ukrainanıñ şarqına ketip, Rusiye tarafını tutqan cenkâverlerge qoşulğan.
Şimdiki vaqıtta Armen Martoyan «Qırım halq milis quvetleriniñ birleştirilgen polk veteranlar birligi» cemaat teşkilâtınıñ reisi ola.
«İnterpol tasdiqlağan»
Oktâbrniñ 3-nde Ukraina Milliy politsiyasınıñ Qırım idaresi, halqara politsiya işbirlik bölüginiñ vesiqasını derc etti. Vesiqadan añlaşıla ki, Martoyan Armen Gamletoviçniñ qıdıruv statusını «bulunğan yerini tapmaq» yerine «teslim etmek içün tutmaq» statusına deñiştirmek muracaatı İnterpolnıñ Baş kâtibiyetine kelgen. Bu vesiqa – bir yañılıq oldı, çünki bundan evel «qırımlı yığıncı» halqara qıdıruvğa ilân etilgeni malüm degil edi.
Ukraina Milliy politsiyasınıñ Qırım idare yolbaşçısı Sergey Panteleyev dey ki, müessise hadimleri, Armen Martoyannıñ halqara qıdıruvı mümkün olğanı qadar tezce başlansın dep, elinden kelgenini yapqanlar.
O Qırım.Aqiqatqa: «Bu vatandaşqa qarşı açılğan cinaiy işniñ bütün delilleri toplanılğan soñ, tömet ilân etildi. Soñra bu vatandaşnı devlet qıdıruvına ilân etmek içün, bizler bütün malümatnı azırladıq. Buña dair delil alğan soñ, Armen Martoyannı halqara qıdıruvğa ilân etmek içün, vesiqalarnı İnterpolğa yolladıq. Avgust ayında bu adam İnterpol kanallarında qıdıruvğa ilân etilgeni tasdıqlandı, ve bundan soñ bizler, oña nisbeten «Ukrainğa teslim etmek içün tutmaq» işareti qullanılsın dep, areket etip başladıq. Ve oktâbrniñ 2-nde bizler İnterpoldan resmiy cevap aldıq, bu da tertip etilgen», – dep ayttı.
Ukraina Baş prokuraturası yanında ğayırdan qurulğan Qırım Muhtar Cumhuriyeti prokuraturası da bu malümatnı tasdiqlay.
«Armen Martoyan kerçekten halqara qıdıruvğa ilân etilgen. Bunı İnterpol tasdiqladı. Bunıñ episi QMC prokuraturası ve politsiyanıñ beraberlikte yapqan areketleri sayesinde oldı. Tömetli şahıs çetelde yaqalansa, Halqara cinayet politsiyası idaresiniñ azaları bu şahısnı cinaiy mesuliyetlikke celp etmek içün Ukrainağa teslim etmek kerek olğanlarına dair sual muzakere etilecek», – dep añlatıldı prokuraturanıñ matbuat hızmetinde.
Eki müessiseniñ bergen malümatına köre, işbu «qırımlı yığıncı» Ukraina Cinaiy Kodeksiniñ eki maddesine binayen qabaatlanıp qıdırılmaqta – 146 mad. 2 qısımı (qanunsız surette azatlıqtan marum etüv) ve 296 mad. 4 qısımı (bedeniy zarar berüv ile huliganlıq). O sekiz yılğa qadar azatlıqtan marum etilmek mümkün.
«Samvelniñ» Qırımdaki «qaramanlıqları»
Qırım.Aqiqatqa malüm olğanı kibi, mesele – Aqmescitte kyievli iş adamı Gennadiy Balaşovnıñ tutılması ve Odesa vilâyet şurasınıñ deputatı, şimdi ise Ukraina millet vekili olğan Oleksiy Gonçarenkonıñ köteklüvinen bağlı.
Bu vaqialar Qırımda aman-aman aynı vaqıtta – 2014 senesi mart ayınıñ başında yüz bergen edi. Balaşov ve Gonçarenko, Qırımnı rus arbiyleri istilâ etkenede yarımadağa kelip, «Samvelnıñ» ve onıñ reberligindeki «Qırım yığını» dörtünci rotasınıñ ücümine oğrağan edi.
Yayınlanğan video-levhalarda Martoyan, Aqmescitniñ Merkeziy bazarı yanında yerli uquq qoruyıcılarnen davalaşıp başlağan Gonçarenkonı ütep urğanı körünmekte.
Gennadiy Balaşov ise Martoyanğa bir-qaç kere rast kelgen edi. Başta «yığıncı» bu iş adamını «Simferopol» ava limanında halq ögünde aqaretley edi, soñra Lenin meydanında onı döggen.
Bundan da ğayrı, Balaşovnıñ sözlerine köre, onıñ Aqmescitte esir etilgenine de «Samvel» reberlik yapqan. Biznesmenniñ aytqanına köre, o sekiz saat devamında esirlikte qalğan edi.
«Samvel» meni arbiylerniñ ellerine itedi. Birisi qaburğalarım tübüne pıştav soqtı, ekisi ellerimi artqa burıp aldı ve meni açıq renkte yengil maşnağa attıGennadiy Balaşov
«Men aman militsiyadan alıp ketildim. Men militsiyadan çıqqanımnen, bu «Samvel» öz taqımınen beraber yanıma kelgen. «Samvel» meni arbiylerniñ ellerine itedi. Birisi qaburğalarım tübüne pıştav soqtı, ekisi ellerimi artqa burıp aldı ve meni açıq renkte yengil maşnağa attı. Başıma çuval kiydirip, iç bir şey körmeyim dep, skotç ile sardı ve alıp kettiler», – tarif ete edi o Kyivge qaytqan soñ.
Biznesmen dey ki, sanki o Aqyar tarafına alıp ketilgen edi, amma olar yol boyu toqtap, qurulıp bitirilmegen bir binağa onı kirsetip anda qıynağanlar.
«Meni qurulıp bitirilmegen bir binağa ketirip, ellerimi telnen skemlege bağlap başlağan ediler. Telleri qoptı, olar meni öbür odağa çıqarıp, kemerlernen bağladı. Bundan soñra başımı ve arqamı dompuzlap başladılar. Olar baqmayıp ura edi. Meni kim yolladı, kelgenim içün kim para töledi, sorap, doğrusını aytqanımı talap ete edi. Olar ortodoks hristianlıq ve yekâne slavân tili aqqında söz yürsete edi. Amma bunıñ episi bu «din erbaplarına» meni abramap yibermege keder etmedi. Telefonımı, kredit kartamı ve «Mercedesniñ» anahtarınen beraber bütün paralarımı tutıp alğanlar. Bundan soñra olar başıma pıştav tayandırıp, tıqayıcını çekip, eger de, meni kim yollağanını aytmasam, meni öldürecekler dep, qorquttı. Soñra teneffüs yaptılar, soñra kene qaytıp meni ura ediler. Üstüme benzip töküp yaqacaqlar, dep vade ettiler. Neticede – meni andan çıqardılar, yol çetinde tizlerime tursatıp, kettiler», – dedi o.
Soñra malüm oldı ki, Balaşov Bağçasaray civarında qaldırılağan. O yerden o ende Kyivge qaytqan.
Daa bir levha
Bu eki levhadan ğayrı Armen Martoyannıñ soyadı başqa «ikâyelerde» de añıla. Böyle ikâyelerden birine 2014 senesi mayısta qırımlı jurnalist Osman Paşayev oğrağan edi. O, qırımtatar halqınıñ sürgün kününde Lenin meydanına keçmege tırışqanda, çekim taqımınen beraber, «qırımlı yığınnıñ» esaretine tüşken edi. 2014 senesi Rusiyege tabi olğan Qırım akimiyeti ilk kere qırımtatarlarğa Aqmescitniñ merkezinde matem mitingini keçirmege yasaq etken edi.
Paşayevniñ sözlerine köre, onıñ esir etilmesi ağa-qardaş Armen ve Manvel Martoyanlarnıñ reberliginde yapılğan edi, bu sebepten olarnıñ ekisi de halqara qıdıruvğa ilân etilmek kerek
Jurnalist tarif ete ki, onı ve çekim taqımınıñ azalarını, bir-qaç silâlı adam sarıp alğan ve zorbalıqnen evelki Ukraina Kompartiyasınıñ (Lenin meydanınıñ qarşısındaki) ofisine kirsetken ve anda bir-qaç saat devamında horlap, köteklegen ekenler, em de tehnika ve telefonlarnı tutıp alğanlar. Paşayevniñ sözlerine köre, onıñ esir etilmesi ağa-qardaş Armen ve Manvel Martoyanlarnıñ reberliginde yapılğan edi. Bu sebepten, onıñ fikirine köre, olarnıñ ekisi de halqara qıdıruvğa ilân etilmek kerek.
«Bellesem, artıq Armen Martoyan Qırım ve Rusiyeden tış çıqaanda daa mıqayt olur ve yaqalana bilecek memleketlerge kelmeycektir. Bu sebepten onıñ tutılması, o ancaq bir-de-bir yerde hata yapsa mümkündir. Onnen «qonuşqmaq» tecribeme dair ayta bilem ki, menim tutulğanımda Martoyan ağa-qardaşları ekisi de reberlik yapa edi. Manvel Martoyannıñ areketleri Armen Martoyannıñ areketlerinden iç te farqlı degil edi. Bu sebepten o da halqara qıdıruvğa teslim etilmek kerek», – dep ayta Paşayev.
Milliy politsiyanıñ Qırım idaresi Qırım.Aqiqatqa bildirdi ki, Osman Paşayevniñ qanunsız esir etilmesine dair cinaiy iş daa soñuna qadar baqılmadı, ve kelecekte bu cinayetniñ işlenmesinde şeklengenlerniñ sayısı artmaq ta mümkün.
«Bütün delillerni toplağanımıznen, qanun bozuvına dair bütün ilâve delilleri taqdim etilecek ve ceryannıñ aqibetleri de olacaq», – dep qayd etti Sergey Panteleyev.
Qırım.Aqiqat Armen Martoyandan, onıñ halqara qıdıruvğa ilân etilmesine dair fikirini ögrenmege tırıştı, amma «Qırım yığını» matbuat hızmetinde bizim telefon bağımıznı kimse cevaplamadı.
