«Qırım baari» qışta başlandı. Zemaneviy Qırımdaki Rusiye tarafdarı olğan faallerniñ: «Sen 26-ncı fevralde Yuqarı Şura ögünde bar ediñmi?», degen sevimli suali bar. Bu vaqialar başlanmadan evel Kreml, Rusiye tarafdları olğan Qırım Yuqarı şurasınıñ yöneticileri yani hususan onıñ liderinen körüşüvler keçire eken.
Eger birisi «Qırım baarindeki» esas rolni Sergey Aksönov oynadı dep bellese, bu yanlış olur. Aksönovnıñ bu esnasqa celp etilüvi, er şey çezilgenden soñ oldu. Belli olğanı kibi, bir qaç qırımlı siyasetçige bu rol teklif etilmesine rağmen, kimse razı olmağan. Putin aytqanına köre, o Aksönov aqqında bir şey eşitmegen eken ve o, bir nevi mında mayalanğan Che Guevara olaraq tanıtılğan. Aksönovnıñ tek yararlığı, onıñ qolay-qolay yıqılmaması oldı. Bu onıñ eñ sıcaq devirde muvaqqat missiyası olur dep tüşüngenler, yañlıştı. Aksönov öz rolüni ustalıqnen becerip, Konstantinovnen Qırımnıñ daimiy rusı olğan Tsekovnı kölgede qaldırararaq, yarımadanıñ eñ büyük küçüne çevirildi.
Lâkin «Qırım baari» proyektiniñ ömürge keçirilmesinde Qırım parlamentiniñ yolbaşçısı Vladimir Konstantinov oynadı. «Regionallarnıñ» qaparcılıq akimiyeti üküm sürgen yıllar devamında o, Yanukoviçniñ «damı» vaziyetten qurtuılmasına yardımcı olur degen ümütnen, ukrain banklarına bir milliard grivnadan ziyade para borçlanıp, qurucılıq saaasında büyük bir biznes-struktura meydanğa ketire. Amma mında işler ters ketip başlay. Yanukoviçniñ özü oturğan taht sallanıp başlay ve baş «regionalnıñ» sayuvlı künleri qalğanı belli ola. Demek ki – Qırım spikeriniñ alı da fenalaşacağı açıq-aydın ortada. İşte, bu aralarda o telâşqa qapılıp, sıq-sıq Kremlge qatnap başlay.
Konstantinov em Kreml, em de Qırımnıñ üst idaresinen yapılğan körüşüvlerde pek faal qatnaşa
O künlerni pek yahşı hatırlayım. Konstantinovnıñ qatnavları Qırım demokratik cemaatcılığını bayağı raaatsızlap başlay. Spiker Moskvağa ne sebepten qatnağanı belli olğan edi. O, Soçideki olimpiada ayranlığınen meşğul olğan Kremlniñ üst idaresini «Qırımnı tuvğan limanına qaytarmağa» ikna etmeknen oğraşqan olmasından, men bellesem, emin olmaq mümkün. Eñ azından, Kremlniñ baş temsilcisi olğan – Vladimir Putinni – tez ikna etkendir. İşte, bu meselede de eñ soñ qararnı o bergen olıp çıqa. Çeşit menbalardan alınğan malümatqa köre, Rusiye prezidenti etrafında buña qarşı çıqqanlar az olmağan.
Er kes qomşu devlet içün anıq olmağan bir devirde Qırım kibi bir balıqnı qolaylıqnen tutma eyforiyasına qapılmağan edi. Putinniñ etrafında bunıñ telükeli olğanını añlağan şahıslar yoq degil edi. Lâkin Rusiye prezidenti, itimal tarihqa, «rus topraqlarnı toplağan» birisi olaraq kirmege istegenge oşay. Ancaq şimdi Kreml ögünde – qalğan topraqlarımıznı da coymasaq oldı degen, ciddiy bir problema bar.
Konstantinovnıñ özü de em Kreml, em Qırımnıñ üst idaresinen yapılğan körüşüvlerde pek faal qatnaşa. Qırımnıñ baş naziri Anatoliy Mogilöv, çökmege başlağan Yanukoviçniñ rejiminden tesirlengeni sebebinden olmalıdır ki, vaziyetni teşkermeyip, öz başına taşlap qoya. Qırım spikeri de tamam kelişken işte, bu maalnene faydalana. O, özünen «Qırım baari» proyekti etrafına Qırım Yuqarı Şurasınıñ deputlarından tizilgen bir gruppa toplay.
Qırımtatar halqınıñ lideri Mustafa Cemilev bu vaziyetni körip, Qırım spikeriniñ separatist areketleriniñ artı kesilmesine çağıra.Ancaq oña kimse qulaq asmay.
Ondan soñ – artıq ne yapmalı...
Al-azırda Vladimir Konstantinov ictimaiy esasta..., Qırım parlamentiniñ spikeri olaraq devam ete. Artıq oña, akimiyetni elde tutmaqnen bir arada, büyük biznesini idare etmege keder etken kimse yoq. O, yüksek vazifelerge öz adamalrını tayin ete, sportnen oğrşamaqnı taşlamay – onıñ çoq sayılı «ğalebeleri» aqqında efsaneler yazıla. Umumen alğanda, o zevq-sefa sürmekte.
İleride neler olacağını – artıq zaman kösterir...
Zarema Seitablayeva, qırımlı, bloger (telüke sebebinden muellifniñ adı ve soyadı deñiştirilgendir)
«Bloglar» rubrikasında bildirilgen fikir-tüşünceler müelliflerniñ noqtaiy nazarını aks ettirip, muarririyetniñ baqışlarınen bir olmaması mümkün.