1994 senesi avgustnıñ 9-ndan başlap bütün dünyada tamır halqlarnıñ Künü qayd etile. Aslında, bu mesele OON vesiqalarında alâ daa tayinlenmegen. Esasen, başqa halqlar tarafından işğal etilip alınğan territoriyalar ve öz taqdirini tayinlemesine imkân berilmegen etnik gruppalar tamır halqlar dep esaplana. Çoq asırlıq tarihı boyunca Qırım yarımadası öz territoriyasında qırımtatarları, qırımçaq, karaim, urum ve saire kibi bir qaç tamır halqnı toplağan edi. 2014 senesinden itibaren Qırımda yaşağan qırımtatarlarınıñ sayısı 232 biñni teşkil etmekte. Karaimler 500-den biraz ziyade, qırımçaqlar ise – oldu olacağı 228 kişini teşkil etmekte.
Qırımnıñ tamır halqlarına yardım ve tedqiq Fondı reisiniñ yardımcısı Vyaçeslav Lombrozo Rusiye ve Ukrainanıñ qırımçaqlarğa nisbeten yapqan areketlerden memnün degil.
Eger Yuqarı Şura qırımtatarlarını tamır halq dep ilân etken olsa da, karaim ve qırımçaqlar böyle bir statustan marum qaldı. Bir ihtimal bu - media yardımınıñ eksikligi sebebindendir.
Vyaçeslav Lombrozo
– Rusiye Qırımda özüni kerçek bir istilâcı kibi alıp barğanına baqmadan, qırımçaqlar bu devlette resmiy şekilde kiçik tamır halq olaraq tanılmaqta. Ukraina ise bizni bu şekilde tanımağanı añlaşılmay ve canımız ağırta. Eger Yuqarı Şura qırımtatarlarını Qırımnıñ tamır halqı dep ilân etken olsa da, parlamentke böyle bir teklif bergenmizge baqmadan, karaim ve qırımçaqlar böyle bişr statustan marum qaldı. Rey berecek deputat sayısı yoq edi. Bir ihtimal bizim, qırımtatarlarında olğan media yardımımız olmaması sebebindendir. Aynı zamanda gençlerimiz Qırımnı terk ete, Aqmescit ve diger şeerlerdeki diniy ocaqlarımız kommunal mülkiyetke çekip alındı ve kimseniñ keri qaytarmağa niyeti yoq, dünyada yekâne olğan qırımçaqlar muzeyi işğal sebebinden inkişaf etip olamay.
Melitopol karaim cemiyetiniñ azası Yelena Arabacı da Ukraina karaim halqınıñ kimligini saqlap qalmasına yardımca olacağına işana.
Bizler devlet tarafından berilecek informatsion ve tasil yardımına muhtacmız. Karaim ve qırımçaqlar Ukraina sıñırları içinde ancaq bu şekilde sağlanıp qalması mümkün.
Yelena Arabacı
– Karaimler XVIII asırdan soñ bütün Ukrainğa dağılğanlar ve Melitopol cemiyeti de bügünki künde eñ büyük ve eñ faal soyu dep sayıla. Bizler Ukraina karaimler cemiyetleriniñ Assotsiatsiyası teşkil etilmesini teşebbüsçisi oldıq ve elbette ki, halqımıznıñ iç olmağanda Qırımnıñ tamır halqı statusına malik olması içün bir qanun leyhası qabul etilmesine areket etemiz. Bizlerdevlet tarafından berilecek informatsion ve tasil yardımına muhtacmız. Karaim ve qırımçaqlar Ukraina sıñırları içinde ancaq bu şekilde, yani diqqatıñıznı çekem ki, Ukraina vatandaşları olaraq saqlanıp qalması mümkün.
Qırımtatar faalci ve uquq qoruyıcısı Sinaver KadırovRusiye tarafından qırımtatarlarına nisbeten yapılğan repressiyalar, halqımız yarımadada ileride azat etilmesi oğrunda eñ muim bir halq olğanınıköstermekte.
Qırımtatarları işğalciler tararından eñ çoq basqı ve zulum körgen halqtır. Olar yarımadanıñ muvafaqiyetnen zapt etilüvinde tamır etnosnıñ ne derece muim olğanını pek yahşı añlaylâr.
Sinaver Kadırov
– Qırımtatarları işğalciler tarafından eñ çoq basqı ve zulum körgen halqtır. Olar yarımadanıñ muvafaqiyetnen zapt etilüvinde tamır etnosnıñ ne derece muim olğanını pek yahşı añlaylâr. 2014 senesi bizlerni Rusiye tarafına çekip olamağanları içün, bizler bügün şaatı olğan represssiyalar başlandı.Ondan da ğayrı, 200 biñden ziyade qırımtatarları, meselâ urumlar kibi, diger tamır halqlar basamağına keçirildi. Olarnıñ sayısı az, lâkin Olga Kovitidi, tamır halqnıñ temsilcisi sıfatında işğal etilgen yarımadanıñ rusiyeli senatorı oldı. Onıñ içün qırımtatarlarını tek Ukrainada degil de, bütün dünyada tamır halq dep tanımaları muimdir.
(Matirialnıñ metin şeklini Vladislav Lentsev azırladı)