Link açıqlığı

Saatnıñ esas haberi

Aşı olmasa da, buldozerleri bar: Qırım kontrsanktsiyalar altında nasıl etip kün köre


Yaz başında Rusiye prezidenti Vladimir Putin rusiye kontrsanktsiyalarnıñ uzatılmasınen bağlı fermanını imzaladı. İşbu sıñırlav tedbirlerini o Ğarpnıñ Qırım istilâsı ve Donbassta ötkerilgen arbiy tecavuz qarşılığında cezalav olaraq kirsetken sanktsiayalarını bir cevap olaraq kirsetti.

Ta 2014 senesi Rusiyede embargo altına Avropa birligi devletleri, ABD, Avstraliya, Canada ve Norvigiyada işlep çıqarılğan mallar tüşken edi. Yasaq etilgen mallar cedveline et ve sütten yapılğan mallar, balıq, meyve ve sebze, ceviz çeşitleri ve urluqlarnıñ ayrı bir soyları qoşulğan edi. Çoqqa barmay yasaq etilgen ital etilgen zarif mallarnı Rusiyeniñ internet tükânları satıp başlay. Keçken üç yıl devamında embargonı atlanıp ketirilgen onlarnen biñ tonna aşayt malları Rosselhoznadzor emirine binaen yoq etildi.

Rusiyede yasaq altındaki zarif mallar yoq etilgen vaqıtta, işğal etilgen Qırım özüni aşayt mallarınen teminlep olamay. Bu aqta 2017 senesi mart ayında Rusiye havfsızlıq Şurasınıñ kâtibi Nikolay Patruşev söz yürsetir eken: «Cenubiy federal okrugınıñ ealisi özüni mallarnen teminlevi musaviy degil. Adıgeya, Qalmıq, Qırım ve Aqyar şeeri özüni aşayt mallarınen kerek derecede teminlep olamağanı raaatsızlıq bermekte», - degen edi.

İqtisadiyat ilimleri doktorı, Ukrainanıñ sabıq halq deputatı Aleksey Plotnikov, rusiyeli akimiyet kontrsanktsion siyaseti tesiri altında Qırım sakinleri bile-bile azap çekmege mecbur etile dep esaplay.

Kremlniñ noqtai nazarına binaen, akimiyet özüniñ küçsüz olğanını kösterecegi yerine, Qırımnıñ azap çekmesi daa da uyğundır dep tanıy

Aleksey Plotnikov

– Qırımda aşayt malları yetmegenine baqmadan, Rusiye esas Ukrainadan mal kelişine tosmen yapmağa devam etecek. Olar fiyatlarnen bağlı vaziyetni yımşatmaları mümkün edi, lâkin Kremlniñ noqtai nazarına binaen, akimiyet özüniñ küçsüz olğanını kösterecegi yerine, işğal etilgen territoriyanıñ azap çekmesi daa da uyğundır dep tanıy. Aşayt mallarınıñ yoq etilüviniñ basa-basa kösterilmesi de – aynı zıncırnıñ alqası, çünki rusiyeliler Qırımda mal eksikligi bar olğanını tanısa da, sanktsiyalar altındaki qaşqaval ve saire mallarnı buldozerlernen ezip yoq etmekni toqtatmay. Tabiydir ki, bu al etli ve sütlü mallar satqan Ukrainağa da tesir etmey keçmedi. Rusiyeniñ kontrsanktsiyalarınıñ tesiri alâ daa duyula, lâkin rusiye ve Qırım ealisi bunı daa ziyade is ete.

Rusiyeli siyasetşınas, Sankt-Peterburgdaki Avropa universiteti siyasiy fenler ve sotsiologiya fakultetiniñ professorı Vladimir Gelman, aşayt mallarınen bağlı kontrsanktsiyalarnıñ taqdiri yalıñız siyasetçilerni degil de, iş adamlarını da telaşlandırmaqta, dep qayd ete.

Kontrsanktsiyalarnıñ esas qurbanı rusiyeliler oldı – olar alışqan aşayt malları içün daa ziyade para tölemege mecbur qaldılar

Vladimir Gelman

–Kontrsanktsiyalarnıñ esas qurbanı rusiyeliler oldı – olar alışqan malları içün daa ziyade para tölemege mecbur qaldılar. Bazarda mal ketirgenlerniñ sayısı azaldı, reqabet öz küçüni coymaqta. Bu vaziyet büyük istisalcılarğa daa ziyade kelişti. Resmiy statistikağa köre, sanayınıñ bu dalındaki istisal seviyesi 11% yükseldi. Bazı lobbist gruppaları kontrsanktsiyalarnıñ uzatılmasını talap eterek, ital mal kelmemesi içün subsidiya almağa tırışalar. Bu vaziyet, ğalebe qazanğan kiçik bir gruppa muvafaqiyetnen, yeñilgen büyük kütlege qarşı turğanınıñ açıq-aydın bir misalidir. Halqnıñ toydurılması mesele degil, amma paalı bir fiyatqa keyfiyetsiz mal satmaq başqa meseledir.

Ukrainalı iqtisadiyatçı Mihail Kuhar, Rusiye yasaq etilgen mallar yerine özü mal istisal etüv işini epbir kerek derecede eda etip olamağanına diqqat çekmekte.

Rusiye bir sıra aşayt mallar gruppası boyunca çekilgen qıtlıqnıñ yoq etüv işini becerip olamadı

Mihail Kuhar

– Ziraattaki 11% artış köstergiçi, elbette, kerçek olıp körüne, ancaq makroiqtisadiyatta bütün raqamlarnıñ bir şeynen qıyaslanması pek muim. Rusiye Federatsiyası ilk başta ögüne ital etilgen aşayt mallarını bütünley deñiştirecek degen maqsat qoyğan edi. Bu iş sanayıda ileri ketken devletleniñ bile on yıllarını alması şubesiz. Rusiyeniñ ayrı bir regionları ital etilgen aşayt mallarına 50-80% bağlı ediler. Kontrsanktsiyalar kirsetilgen soñ çekine inflâtsiya üç yıl zarfında30% teşkil etti. Onıñ içün ziraatta 11% artış pek yüksek olıp körünmemekte. Rusiye bir sıra aşayt mallar gruppası boyunca çekilgen qıtlıqnıñ yoq etüv işini becerip olamadı.

(Matirialnıñ metin şeklini Vladislav Lentsev azırladı)

XS
SM
MD
LG