Qırğızistan prezidenti qırğız tili rus kiril urufatında esaslanğan şimdiki elifbeden latin elifbesine keçip olacağından şubelene.
Onıñ sözlerine köre, böyle deñişüv türkiy tillerde qonuşqanlarnı birleştirmez, aksine böler, çünki bir sıra türkiy halqlar şimdi Rusiyede yaşap, rus kiril urufatını qullanmaqta.
Bundan ğayrı, Atambayev dedi ki, elifbeniñ deñişmesi nesiller arasındaki bağnıñ üzülmesine sebep olmaq mümkün, çünki qırğız yazıcılarınıñ çoqusı öz eserlerini kiril urufatında yazğan.
Qırığızistanda elifbenin deñiştirilmesine dair resmiy planlar qabul etilmegen, amma qomşu Qazahistannıñ prezidenti Nursultan Nazarbayev aprel ayında qazah tili 2025 senesine qadar kiril urufatından latin elifbesine keçmek kerek olğanını ilân etken soñ, bu mesele Qırığızistanda da muzakere etilip başlandı. Qazahistan tilşınasları endi bu yılnıñ soñuna qadar yañı elifbeni tasdiqlamaq kerek.
Türkiy tillerniñ çoqusı yazı usullarınıñ deñişmesinden keçken edi, teñqitçiler o zaman da nesiller arasındaki üzülüv ve evelki edebiyatnıñ coyulması aqqında söz yürsete edi.
Bu tiller öz vaqıtında arap urufatını qullanğan edi. Türkiy tillerni qullanğanlar, islâm dinini qabul etip, urufatlarını da deñiştirgen edi. Türkiy tillerden eñ keñiş darqalğanı ̶ türk tili 1920-ci yıllarda latin urufatına keçken edi. 1920-ci yıllarnıñ soñunda, o zaman SSCB topraqlarında qullanılğan türkiy tiller latin elifbesiniñ esasında tertip etilgen, er kes içün umumiy olğan, lâkin er bir tilniñ hususiyetini közge alğan̶«yanalif» elifbesine keçirilgen edi. 1940-ci yıllarnıñ başında bu tiller kene de mecburiy surette uyğunlaştırılğan rus kiril urufatına keçirilgen edi.
SSCB dağılğan soñ turkiy tillerde qonuşqan Azerbaycan ve Türkmenistan birden latin urufatına avuşqan edi. Özbekistanda şimdige qadar aynı zamanda em latin elifbesi, em de «sovet» kiril urufatı qullanılmaqta. Qırığızistan ve Qazahistan ep kiril urufatını saqlay.
Rusiye qanunlarınıñ talaplarına binaen, Rusiyede yaşağan halqlar, olarnıñ sırasında türkiy halqlar da ̶ kiril urufatını qullanmaq mecburlar.
Evelki SSCB devletlerden haric, türkiy tiller şimdi ekseri allarda uyğunlaştırılğan latin urufatını ya da arap yazısını qullana, bazı yerlerde, evel Rusiye çarlığınıñ tesiri olğanı sebebinden, kiril urufatı da qullanılmaqta.
