Bu sene Qırımda fikir çeşitligini yoq etmek içün Kreml tarafından yañı areket tarzı uyğulanğanını köremiz. İlk evelâ bu qırımtatarlağa nisbeten yapıla, çünki olar öz ekseriyetinde yarımadanıñ yañı şaraitine boysunmağan.
Qırım Rusiye tarafından istilâ etilgeninden berli mında merametsiz tevqif etüvler, ağır qabaatlı mahkemeler, barbarca yapılğan tintüvler, faillerniñ esir etilmesi kerçekleşe edi. Lâkin bu sene vaziyet biraz deñişti.
Bese-belli, Rusiyeniñ silâlı hızmetleri añladı ki, qaba quvet ile qırımtatarlarnı boysundırmağa ve qorqutmağa mümkün degil. Aksine, ket-kete daa çoq adam faalleşe, ket-kete daa çoq vatandaşlar tintüvler yerine kele ve yarımadadaki silâlı hızmetlerniñ qanunsızlığı aqqında video levhalarnı yayınlay. Ğaliba, qaba quvetni qullanmaqnen Qırımdaki vaziyetni beterleştirmek – Kremlniñ planlarında yoq, eñ azından şimdilik öyledir. Silâlı hızmetler, yañı bir şeyler uydurmaq kerek olğanlarını añladı. Ve uydurdı.
Artıq Qırımdaki failler para ile cezalana – cöreme, cöreme, cöreme...
Artıq Qırımdaki failler para ile cezalana. İçtimaiy ağdaki yazı Kremlde isyan kibi körünecek olsa – cöreme (para cezası), silâlı hızmetlerniñ qanunsızlığı videoğa çekilse –cöreme, «izinsiz mitinglerde» iştirak etkenlerge – cöreme, cöreme, cöreme...
Em de para cezaları pek büyük ola. Meselâ, Bağçasarayda qırımtatarlarnıñ evinde ötkerilgen tintüvniñ şaatı olğan Emil Belalov yaqında Kremlge itaat etip çalışqan Bağçasaray mahkemesi tarafından 150 biñ rublelik para cezasını aldı. Adiy Qırım sakini içün bu qadar para – köterilmeycek bir yük ola. Ve Kremlniñ yañı taktikası böyledir – Qırımda boysunmağanlarnı qorqutmaq içün olarnı pek ağır cöremelernen ezmek, faillerniñ ailelerini maişetsiz qaldırmaq.
Faillerge qarşı Kremlniñ yañı qorqutuv taktikası muvafaqiyetsizlikke mahküm
İcviyeci Mihail Zadornov şaqa etkeni kibi, rus adamı, yañlış yerde yolnı keçecek olsa, ayatını ve sağlığını coya bileceginden qorqmaz, amma para cezasından qorqar. Faqat birisi para cezasından qorqsa da, qırımtatarlarnıñ milliy mefküresi başqa – bu sebepten faillerge qarşı Kremlniñ qorqutuv taktikası da muvafaqiyetsizlikke mahküm.
Qırımtatar halqını ne qaba quvetnen, ne de qararsız cöremelernen qorqutmaq mümkün degil. Em de «havuç ve sopa» taktikası da halqımızğa kelişmez. Bizler içün «Üriyet» sözü pek qıymetlidir, qırımtatar halqı azatlıq içün pek çoq küreşti, ve mustaqil Ukrainada yigirmi yıldan ziyade yaşap qırımtatarları üriyetke alışqan, bu sebepten şimdiki Qırımda da ondan vazgeçmek avesli degiller.
Bu arada, biñlernen qırımlı ukrain biyometrik pasportlarını aldı ve almaqta, aman-aman er kes içki ukrain pasportını özünde saqlay. Bu ne demektir? Demek ki, olarnıñ ekseriyeti yüreginde, yarın olmasa, yarından soñ Kreml rejimi keri çevirilecegine azırlana. Ve dünyada iç kimse Qırım Rusiyege ait olğanını qabul etmegeni ve etmege istemegeni kibi, Qırımğa dair dünya cemiyetiniñ talapları da yerine ketilemek kerek olacaqtır.
Zarema Seitablayeva, qırımlı, bloger (havfsızlıq maqsadınen muellifniñ adı ve soyadı deñiştirilgendir)
«Bloglar» rubrikasında bildirilgen fikir-tüşünceler müelliflerniñ noqtaiy nazarını aks ettirip, muarririyetniñ baqışlarınen bir olmaması mumkün.