2014 senesi mart 16 künü Qırım ve Aqyarda yarımadanıñ statusınen bağlı sözde «referendum» ötkerilgen edi. Dünyada tanımağan bu rey berüv neticesinde Qırım işğal olundı ve «resmiy» olaraq Rusiyege qoşuldı.
Rey bergenlerniñ aman-aman episi «Qırımnıñ Rusiye Federatsiyasınıñ parçası olaraq Rusiyege qoşulmasına» rey berdiler. Albu ki, «referendum» netiçeleri ve kelgenlerniñ sayısı sahte olğanı tanıla.
Rey berüvde resmiy halqara nezaretçiler yoq edi, ondan da ğayrı, «referendumnıñ» ketişatını «nezaketli adamlar» nezaret ete edi.
Bu Rusiyeden ve Qara deñiz flotından ketirilgen arbiyler edi. Olar Qırım yarımadasını daa 2014 senesi fevral ayınıñ soñunda zapt etken ediler. Fevral 27 gecesinde silâlı adamlar taqımı (soñra Vladimir Putin olarğa «nezaketli adamlar» dedi) Qırım Yuqarı Şurası ve Nazirler Şurasını zapt ettiler. Silâ altında deputatlar Cumhuriyetiniñ yañı yolbaşçısı olaraq – «Rus birligiñ» yetekçisi Sergey Aksönovnı sayladılar.
Soñra Amursk vilâyetiniñ Belogorsk şeerinde ve Qırımnıñ Bağçasaray şeerlerinde «nezaketli adamlarğa» abide qoyuldı.
Mart 21 künü Rusiye prezidenti Vladimir Putin Qırım ve Aqyar Rusiyege qoşulğanı aqqında qanun imzaladı.
Ukraina Yuqarı Radası Rusiyeniñ vaqtınca Qırım işğaliniñ resmiy başlanğıçı olaraq 2014 senesi fevral 20 kününi ilân etti. 2015 senesi oktâbr 7-de Ukraina prezidenti Petro Poroşenko bunıñnen bağlı qanunnı imzaladı.
Halqara teşkilâtlar Qırımnıñ işğal ve ilhâq etilmesini qanunsız areket olaraq tanıdılar. Ğarp memleketleri bir sıra iqtisadiy sanktsiyalarnı kirsetti.
Rusiye, öz nevbetinde, yarımada işğalini inkâr etip, onı «tarihiy adaletniñ tiklenmesi» dep adlandıra.
Ukraina TİN başı Pavlo Klimkin, Qırım işğali ve Donbasstaki cenk aqibetinde Ukraina Rusiyeden $50 milliard zarar ödemesini talap etecegini beyan ete edi.
2016 senesi noyabr ayında Gaagada Halqara cinaiy mahkemesinde (HCM) prokuror, 2014 senesi baarde Rusiye Qırımnı işğal etkeni munasebetinen taqiq işini başlattı.
Prokurornıñ çıqarğan hulâsasında: «Qırım ve Aqyarda vaziyet – devam etken işğal vaziyetine teñ kele», – dep aytıla.
Bu sebepten HCM prokurorı nevbetteki cinayetlerni taqiq etmek niyetinde:
- qırımtatarlarğa qarşı basqı
Regionnıñ 19 biñ sakini köçmege mecbur oldı, qırımtataları ve musulman olğan diger Qırım sakinleri qorqutuv ve eziyetke oğradı.
- öldürüv ve esirlik
2014 senesi mart ayından Qırımda yüz bergen vaqialardan sebep eñ azından 10 adam ğayıp oldı. Çoqusu adiselerde qurbanlar Qırım işğaline qarşı çıqqanları belli edi, olarnıñ esir etilmesinde «Qırımdaki samooborona» silâlanğan zümreler iştirak ete edi.
