Bir yıl evelsi, fevral 11-de, Rusiye uquq qoruyıcıları Qırımda bir sıra tintüv keçirip, insanlarnı yaqalağan edi. O kün politsiya bölüklerine on dört kişi alıp ketirildi, olardan dörtü apiske alındı. Olarnı Rusiyede yasaq etilgen «Hizb ut-Tahrir» teşkilâtında iştirak etmesi ile qabaatladılar. «Qırım musulmanlarınıñ işi» nasıl başlağan ve ilerilegenini ve ne sebepten FSBniñ esas nişanı siyasiy islâm tarafdarları olğanını hatırlatamız.
2016 senesi fevral 11-de Rusiyeniñ silâlı uquq qoruyıcıları on dört musulman ailesiniñ evine kirdi. Tintüvler Bağçasaray rayonı ve Büyük Yaltadaki mesken yerlerde keçirildi. FSB hadimleri olardan onunı sorğuğa çekip yiberdi, dörtüni ise ertesi künü «Hizb ut-Tahrirde» iştirak etmesinde şeklep apiske aldı. Olardan eñ meşurı yaltalı Emir-Üsein Kuku – Qırım insan aqları bağ gruppasınıñ azası ve qırımtatar milliy areketiniñ veteranı Kemal Kukunıñ oğlu – ola. Aluştalı qurucı Müslim Aliyev, Qızıltaş sakini Enver Bekirov ve satıcı Vadim Siruk da apis altında qaldılar. Matbuat vastaları olarnıñ işine «yaltalı «Hizb ut-Tahrir» davası» adını berdi.
Aprel 18-de davanıñ eki yañı mabusı peyda oldı. Yaltanıñ Qızıltaş qasabasında Refat Alimov ve Arsen Cepparov yaqalandı. Altı kişi bugünge qadar nezaret altında qala.
64 bala babasız
Qırımdaki FSB idaresi toqtamadı, mayıs 12-de Bağçasaray rayonında aynı şeyler oldı. OMON hadimleri musulmanlarnıñ evlerine kirip tintüv keçirdi. Neticede «Hizb ut-Tahrirde» iştirak etmesinde şeklengen daa dört kişi SİZOğa qapatıldı: Zevri Abseitov, Remzi Mametov, Rustem Abeltarov ve Enver Mamutov.
Oktâbr 12-de aynı şeyler Aqmescitte de tekrarlandı. Politsiya memurları FSB yardımınen qırımtatarlar toplu yaşağan Bavurçı (Kamenka) ve Mamaq (Stroganovka) qasabalarında beş musulman qorantanıñ evinde tintüv keçirdi. Ağa-qardaş Üzeir ve Timur Abdullayevler, Emil Cemadenov, Rustem İsmailov ve Ayder Saledinov apiske alındı.
2015 senesi Aqyar civarındaki Baydar (Orlinov) köyünde de aynı adiseler olıp keçken edi. Dört yerli sakin yaqalanğan edi: Ruslan Zeytullayev, Ferat Sayfullayev, Rustem Vaitov ve Nuri Primov.
Al-azırda «Hizb ut-Tahrirde» iştirak etmesi ile qabaatlanğan ya da şeklengen on doquz qırımlı apiste yata
Al-azırda «Hizb ut-Tahrirde» iştirak etmesi ile qabaatlanğan ya da şeklengen on doquz qırımlı apiste yata. Bu işniñ bütün mabusları – dindar musulmanlardır. Aman-aman er biriniñ qorantası çoq balalıdır. Olar apiste yata, balalarına ise cemaat yardım ete. Yarımadada «Bizim balalar» areketi meydanğa ketirildi. O, siyasiy sebeplerden apiske alınğan qırımtatar ve musulmanlarnıñ oğul ve qızlarına yardım ete. Cemaat faalleriniñ esaplağanına köre, al-azırda böyle qız ve oğlançıqlarnıñ sayısı 64 nefer ola. «Bizim balalarnı» qurmağa teklif etken jurnalist Lilâ Bucurovanıñ evine 2016 senesi mayıs 30-da politsiya hadimleri kelip tintüv keçirdi. Bunıñ sebebi faalniñ balalarğa yardım etme çağıruvı oldı.
Şimdilik davanıñ yalıñız dört Aqyarlı mabusına üküm çıqarıldı. Ferat Sayfullayev, Rustem Vaitov ve Nuri Primov 5 yıl apis cezasını aldı. Ruslan Zeytullayev 7 yılğa qadar apiske alındı, amma apellâtsion mahkeme bu qararnı lâğu etti. Aqyarlınıñ imayesi iş ğayrıdan baqılğan soñ onıñ apis müddeti arttırıla bile, dep qorqa.
«Qırım musulmanları işiniñ» qalğan mabusları şimdilik Aqmescit SİZOsında yata, mahkemeden aldın taqiqat ne vaqıt bitecek – belli degil. Bir şey belli, olarnıñ mahkeme esnasları terrorizm ile bağlı davalarnen oğraşqan Rostov-na-Donu şeerindeki Şimal-Kavkaz bölge arbiy mahkemesinde baqılacaqtır.
İşniñ on doquz mabusından iç biri qabaatını tanımadı. Yaltalı işniñ altı iştirakçisini dekabr ayında SİZOdan psihiatrik hastahanege avuştırıp, mecburiy psihiatrik ekspertizadan keçirgenler. İmayeleri bunı qanunğa uymağan bir areket olaraq tanıp, narazılıq bildirgenini ilân etti.
Aşhanedeki laflar içün apishane
19 qırımlını «Hizb ut-Tahrirde» iştirak etmesi ile qabaatlaycaq olalar, bu teşkilât halqara islâm siyasiy teşkilâtı ola. Onıñ liderleri dünyadaki musulman memleketleriniñ islâm hilâfetinde birleştirmesini vazife olaraq köre. Olar maqsadlarına irişmek içün terrorist usullarınıñ qullanmasını red ete. Rusiyeniñ Yuqarı mahkemesi 2003 senesi «Hizb ut-Tahrir» teşkilâtını 15 terrorist birleşmesiniñ cedveline kirsetip yasaq etti. Uquq qorçalayıcılar işbu mahkeme qararı delilsiz olğanını ayta, çünki teşkilâtnıñ bir de bir terrorist faaliyetine alâqası olğanını kimse isbatlamadı.
«Qırım uquq qorçalayıcı areketi» teşkilâtınıñ reisi Enver Kadırovnıñ fikirince, FSB «Hizb ut-Tahrirni» kelişken bir nişan ve «qorquzma aleti» olaraq körip, Qırım musulmanlarını bu teşkilâtta iştirak etmesi ile qabaatlap apiske ala.
Olar böyle aytmağa isteyler: olarnı qapatmasaq, ayatıñız telükede olurEnver Kadırov
«Yerli ealige maneviy basqı yapmaq içün «Hizb ut-Tahrir» meselesini qullanalar. Terrorizm er kesni qorquza. Olar böyle aytmağa isteyler: olarnı qapatmasaq, ayatıñız telükede olur, bizler ise ne qadar yahşımız, bu qadar ekstremist ve terroristni tapamız. Rusiye akimiyeti bunı qullanmağa tırışa», – dep tüşüne faal.
Onıñ zanınca, Qırım musulmanlarınıñ işinde müim rollerden biri Qırımdaki FSB idaresiniñ yolbaşçısı Viktor Palaginge ait – o, «Hizb ut-Tahrir» ile küreşte Rusiyeniñ esas «mütehassıslarından» biridir.
«O, Başkurtistandan keldi, anda da aynısını yapqan edi. Başkurtistan cemaatı indemeyip oturğan soñ «Hizb ut-Tahrirde» iştirak etmesi ile qabaatlanıp büyük apis cezalarını alğanlar çoq oldı, bir çoq insannı qorquzıp oldı», – dep ayttı Enver Kadırov.
Ukrain uquq qorçalayıcısı Mariya Tomaknıñ fikirince, Rusiye uquq qoruyıcıları «Qırım musulmanları işiniñ» bütün mabuslarınıñ aqlarını sert bir şekilde boza. Onıñ aytqanına köre, «Hizb ut-Tahrir» tanılmasına dair mahkeme qararınıñ mündericesinen beraber qırımlılar qabaatlanğan Rusiye Ceza kodeksiniñ 205.5 maddesi de pek şübeli.
İnsanlar aşhanedeki laflar içün apishanege oğrayMariya Tomak
«İnsan bir de bir zorbalıq areketlerini yapmasa ya da olarnı planlaştırmasa da, bu madde onı terrorizm ile qabaatlamağa imkân bere. İnsanlar aşhanedeki laflar içün apishanege oğray, Rostovda dört kişi bu sebepten endi mahküm etildi», – dep ayttı uquq qorçalayıcı.
Onıñ bildirgenine köre, Qırımdaki «Hizb ut-Tahrir davası» mabuslarınıñ aqları bozula – olarğa SİZOda dayanılmaz şaraitler yaratıla, olarnı psihiatrik hastahanelerge mecburiy sürette qapatalar.
Mariya Tomak qayd ete ki, Rusiye Qırım musulmanlarını taqip etip ve işğal altındaki topraqnıñ sakinlerini onıñ tışına alıp ketip, halqara uquqnıñ daa bir qaidesini boşça. Jeneva konventsiyasına köre, bu arbiy cinayet sayıla.
Al-azırda davanıñ dört mabusı Qırımdan Rusiyege alıp ketirildi. Bu yıl yaltalı «Hizb ut-Tahrir davasınıñ» altı mabusını da Rostov SİZOsına yollay bileler.
