«Krımnaş» – tikenli telnen sarılğan getto

Mahus Qırım.Aqiqat içün

Rusiye akimiyeti, Qırımğa qıtaiy Ukrainadan kelecek bütün insanlarnı ciddiy esapqa almağa teklif etti. Formal sebep olaraq Ukraina tarafından «terroristik telüke» olğanı bildirildi. Asılında ise, Rusiye mahsus hızmetleri öz imkânlarını arttırıp, yarımadada siyasiy nufuzını küçletdirmege istey. Kremlniñ strategiyasında – ukrain vatandaşlarnıñ yerine qıtaiy Rusiyeden insanlar ketirilmek kerek. Moskva içün eñ yahşı vaziyet – Qırımda ukrain pasportlarını ve vesiqalarını özünde saqlağan iç bir kimse çalmaması.

Federaysiya Şurasınıñ seminar-muşaveresinde Rusiye Milletler işleri boyunca Federal agentliginiñ (FADN) monitoring, talil ve tahmin idaresiniñ yolbaşçı muavini Andrey Komissarov, migratsion rejimi teşkil etilecek vaqıtta federal akimiyet Qırımnıñ strategik emiyetini ve Ukraina ile davalı munasebetlerni köz ögüne alınmaq kerek olğanını qayd etti.

«Olğanı kibi, dekabr 13 künü FSB yolbaşçısı Qırımda ukrain diversion taqımlarnıñ telükesi artqanını beyan etti. Bu munasebetnen, Qırımğa Ukrainadan kelecek insanlarnı mümkün olğanı qadar ciddiy şekilde esapqa almaq ve yarımadada bulunğanlarını taqip etmek içün tedbirler alınmaq kerek», – dedi Komissarov.

«Agentlik, devlet içinde köçüvler arta bilecegini tahmilep, çetelden işçi köçmenlerniñ sayısını eksiltmek içün alınacaq tedbirler azırlanmağ kerek olğanını tüşüne», – dedi FADN idaresiniñ yolbaşçı muavini. Soñki delil – eñ külkünçli. Rusiye akimiyeti «inkişaf etken putinizm» vaqıtında, rusiyeliler içün iş yerleri açılmaq, Orta Asiyadan daa az işçiler qabul etilmek kerek olğanı aqqında çoq kere seslene edi. Amelde er şey tam tersine yapıla edi. Memurlar ve silâlı quvetler, qanunsız kelgen çetel işkilerniñ aqımında bayağı para qazana ediler.

Komissarovnıñ tilge ketirgeni «devlet içindeki köçüvleri» ise – daa meraqlı mesele. Memur, Kremlniñ asıl niyetlerine ima etip, ukrain vanadaşı olğan (atta 2014 senesi baarde «referendumğa» barıp kelgenlernlern birlekte) bütün yerli sakinlerniñ yerine qıtaiy Rusiyeden insanlar ketirilecegini bildirdi. Federal akimiyet içün eñ yahşı vaziyet – bir-qaç yıldan soñ yarımadada ukrain vesiqalarınen iç bir kimse qalmasın. Böyle taqdirde, yarımadanıñ statusı aqqında istegeniñ qadar «tekrar rey berüvler» keçirmege mümkün olacaq. Keçenleri Rusiye prezidentiniñ Cenübiy federal ogrugındaki temsilci bürosında bildirdiler ki, silâlı quvetler tarafından Rostov vilâyetinde ve Qırımda bir-qaç terroristik ücümniñ ögüni alındı. Keçken ay Aqmescitte öyle bir öşek yaydılar ki, sanki ticaret merkezlerinden birinde özüni patlatmağa niyetlengen eki qadın yaqalanğan edi.

FADN – Rusiye mahsus hızmetlerine doğrudan doğru bağlı olğan bir müessisedir. Onıñ yolbaşçısı – İgor Barinov. Barinov bir zamanları desant ordularında ve FSB mahsus bölüklerinde hızmet etken edi. Soñki eda etken vazifesi – «Alfa» gruppasınıñ regional bölük komandanı. Defalarca Çeçenistanda olğan arbiy areketlerde iştirak ete edi. 2004 senesinden berli üç kere «Yedinaya Rossiya» fırqasından Devlet Dumasına saylanıla edi.

Keçken sene baarden berli Milletler işleri boyunca agentlikte reberlik yapa. Barinov, bese-belli, «hızmetten yollanılğan» müdir ola. Yani FADN agentligini FSB adından idare ete. Rusiyede alıp barılağan «milletler siyaseti» aqqında bilmek içün bu yeterlidir. Milletlerara dialog yerine, milliy medeniyetlerniñ inkişaf ettirilmesi yerine, rus olmağan rusiyeliler Lubânkanıñ qalpaqı astında oturmaq kerekler.

Bizim adisemizde başqa şey emiyetlidir. Andrey Komissarovnıñ seslendirgen teşebbüsi mahsus hızmetlerden çıqadır. Qıtaiy Ukrainadan yarımadağa kelecek er kesni «ciddiy esapqa» almaq qararı – FSB müdiri Aleksandr Bortnikovnıñ yaqında yapqan beyanatınen bağlı ikâyeniñ mantıqiy devamıdır. Hatırlatayıq, keçenleri o dedi ki, sanki ukrain akimiyeti ve «radikal teşkilâtlar» endi «faal surette» Qırımda terroristik ücümlarnı azırlap başlaylar.

Resmiy Kiyev içün yarımadadaki öz vatandaşlarına qarşı qorqutuv aktsiyalarını yapmaq iç te kerekli olmağanı endi defalarca beyan etile edi. Aksine, rusiye «akimiyeti» esaretteki ealini qorquta: faallerni, haber vastalarınıñ hadimlerini ya da sadece uymağan şahıslarnı yaqalap, «ekstremizm» ve «terrorizm» boyunca cinaiy işler uydura.

FSB-ge bu nege kerek? Cevap açıq-aşkârdır: «milliy havfsızlıqnı» qorumaq içün qoşma sermiyalar ve prezidentke nisbetten siyasiy tesir. Silâlı quvetler Krlemldeki yolbaşçı Vladimir Putinni, Washington ve Kyivniñ niyetlerine dair çeşit qorqularnen «aşata». Qırımnıñ işğal etilmesinden, Donbasstaki cenkten ve Suriyedeki qanlı maceradan esas kâr ve qazançnı – arbiyler ve olarnen bağlı olğan Arbiy sanayı kompleksi elde ete. Telükesizlik hızmetçileri, çekistler «terrorizmge qarşı» ve saire uydurulğan telükelerge qarşı küreş içün ayırılacaq sermiyalarnen ceblerini toldurmağa ister ediler.

Endi defalarca söylenilgeni kibi, Rusiye Qırımnı arbiy bazağa çevirdi. Strategik noqta-i nazardan böyle areketniñ neqadar doğru olğanı aqqında tartışmaq iç te kerek degil. Qıta ile bağlı olmağan yarımada, arqadan yeterli qadar destek almağan soñ, er zaman zayıf qalacaqtır. Keriç köpüri? Bu yerde keñiş darqalğan ibareni qullanmağa mümkün: «İnanğanlar ne çastlı». Şimdiki şaraitlerde Kreml Qırımnı, sapsız çanta şekilinde, tartmaq mecbur ola.

Bir de «muqaddes» yarımadanı tikenli telnen sarıp almağa ve er bir ukrain vatandaşını diqqatnen teşkirmege qaldı. İşğalci memuriyet yerli sakinlerni ve kelgenlerni qorqutmağa tırışa; er angi insannı, «diversant» adlandırıp, yaqalamaq mümkünler. Sözde «ciddiy esap» Qırımnı tosat-tosat ziyaret etken insanlarnı bir cedvelge kirsetip, «ukrain istihbarat agentleriniñ» yañı cedvellerini tertiplemege, olarnı esir etmege ve yañı işler açmağa imkân berecek. Kelmeşek çekistler içün bu kibi cinaiy işler – karyera basamaqlarından köterilmek içün mükemmel bir alettir.

Sergey Stelmah, siyasiy közetici

«Fikir» rubrikasında bildirilgen fikir-tüşünceler müelliflerniñ noqtaiy-nazarını aydınlatıp, muarririyetniñ baqışları ile aynı olmaması mümkün