Link açıqlığı

Saatnıñ esas haberi

Vitaliy Portnikov: Başqasınıñ altını, başqasınıñ Qırımı


Mahsus Qırım.Aqiqat içün

Amsterdamda «skit altınlarınıñ» qanuniy saibine qaytarılması aqqında mahkeme qararı – Ukraina, Rusiye ve Avropa haber vastalarında aynı şekilde aydınlatılğan az sayıdaki haberlerden biridir. İç şübesiz, birinci şok keçken soñ, rusiyeli propagandacılar bizge oğursız felemenkliler aqqında bir çoq masallar uydırar, resmiy şahıslar ise muzakere etip başlaycaqlar, sanki dava daa yekünlenmedi ve Rusiye mıtlaqqa oña ait olmağan hazinelerni elde etmek içün çare tapacaq.

Lâkin şimdilik aytılacaq tek bir şey qala: «skit altınları» Ukrainağa qaytarılmaq kerek. Sadece çünki o Ukrainadan Felemenkke yollanılğan edi. Bu muzey eksponatlarınıñ Rusiye ile iç bir alâqaları yoq. Topraqnı işğal etmege mümkün, andaki ealini öz vatandaşları olaraq ilân etmege mümkün, lâkin bu areketler uquqqa ve şahsiy mülkiyetke iç bir türlü tesir etmey. Böyle ökünçli vaziyetlerge 1917 senesinden soñra bolşevikler de rast kele edi. Şimdi ise olarnıñ zemaneviy mirasçıları – Putin, Şoygu, Aksönov ve saire leş qartalları, aynı şariatlerge oğrarmaq mecburlar.

Qırım ve yarımadadaki variyetke saiplik aqqına tayanğan iç bir halqara davada Kreml qazanıp olamay

Lâkin aynı zamanda Amsterdam mahkemesiniñ qararı bir adiy şeyni añlata, ve onnen Rusiye de esaplaşmaq kerek olacaq. Qırım ve yarımadadaki variyetke saiplik aqqına tayanğan iç bir halqara davada Kreml qazanıp olamay. Çünki halqara uquq nazarından er şey açıq-aydın: arbiy küç qullanıldı, işğal kerçekleşti, bundan soñ halqara uquqqa ve ukrain qanunlarına iç bir alâqası olmağan «referendum» keçirildi, ve soñra yerli akimiyetniñ qanunsız qararları qabul etildi. Soñra da, Rusiye Esas qanunına, Ukraina Esas qanunına ve Rusiye Federatsiyasınıñ halqara mecburiyetlerine zıt şekilde – başqasınıñ toprağı Rusiyege ait olğanı ilân etildi. Noqta. Mevcut olğan kontrol ise iç bir uquqiy üstünlik bermey.

Qırımnıñ «Rusiyege ait olğanını» ancaq halqara uquqqa qulaq asmağan biri qabul ete bile

Putin rejiminen Qırım aqqında «añlaşma» qurmağa tırışacaq er angi devlet bunı tüşünmek mecbur olacaq. Elbette ki, sanktsiyalarnı lâğu ete bileler, «qırımlılar özleri istegeleri» ve yarımada sakinleri işğaci-devletnen pek bağlı olğanları aqqında laf ete bileler. Lâkin uquqıy asılnı bu iç te red ettirmez. Qırım işğalinen razı olğan devlet – özü de işğalniñ iştirakçisi olur. Jurnalist ya da siyasetçilerniñ nazarında degil de, uquqıy noqta-i nazardan böyle olacaq. Ve Amsterdam mahkemesi bunı nevbetteki kere tasdiqladı.

Halqara uquq nazarında Qırım iç bi zaman zemaneviy Rusiye Federatsiyasınıñ qısımı olmadı da, olmaycaq. Bu sebepten Qırımnıñ «Rusiyege ait olğanını» ancaq halqara uquqqa qulaq asmağan biri qabul ete bile.

Lâkin böyle devletlerniñ sıayısı ket-kete azlaşa.

Vitaliy Portnikov, jurnalist ve siyasiy izaatçı, Radio Svoboda közeticisi

«Fikir» rubrikasında bildirilgen fikir-tüşünceler müelliflerniñ noqtaiy-nazarlarını aydınlatıp, muarririyetniñ baqışları ile aynı olmaması mümkün

XS
SM
MD
LG