Emirali Ablayevniñ soñki beyanatları talil etilse, Qırımdaki din memurları öz kürsülerinden tüşmemek içün er şeyge azır olğanları añlaşıla.
Qırım ve Aqyar musulmanlarınıñ diniy idaresiniñ müftisi Emirali Ablayev İstanbulda keçirilgen Avrasya İslam Şûrasında sekta tarafdarlarını keskin tenqid etti. Sektanlarnı adlandırmayıp, o olarnı milliy adet ve ananelerden, ana tilinden ve büyüklerge ürmetten vazgeçkenlerinde qabaatladı. Tamam bu qıymetlerni evelden Qırımtatar Milliy Meclisi qorçalay edi. Endi Meclis Rusiyede «ekstremistik teşkilât» olaraq yazaq etilgen. Rusiye mehkemesi bu qararnı alğanda, hacı Emirali susa edi. Añlaşıla neden, İstanbuladaki forumda derlikler aqqında qonuşmağa – rus prokuraturası ve FSB-ge qarşı tirenmekten daa qolay. Böylece birazdan özüne de ekslemistler sırasına oğramaq bir şey degil. Bu içün müftiniñ kitaphanesinde tintüv vqıtında Rusiyede yasaq etilgen kitaplardan biri tapılsa – yeterlidir. Bu cedvelde ise yüzlerce kitaplar kirsetilgen ve olarnıñ sayısı ep arta.
Apiske atılğanlar «Hizb ut-Tahrirge» ait olğanları aqqında FSB-nıñ seslendirgen beyanatları müftiyat idaresi tarafından sualsiz qabul etile, din adamlarına deliller kerek degil
Müftiniñ muavini Esadullah Bairov Qıqım sakinlerini evlerinde «Hizb ut-Tahrir» firqasınıñ malümatlarını tutmamağa çağırdı. Müftiyatnıñ sitesinde Qırımda daa beş musulmannıñ apiske alınmasınen bağlı onıñ beyanatı yerleştirildi. Rusiye qanunlarınıñ bozuvı ile apis etilgen dindaşlarnı qorçalamaq içün iç bir söz aytılmadı. Apiske atılğanlar «Hizb ut-Tahrirge» ait olğanları aqqında FSB-nıñ seslendirgen beyanatları müftiyat idaresi tarafından sualsiz qabul etile, din adamlarına deliller kerek degil. Apis etilgenleni red etmek içün FSB olarğa «terrorist» degeni yeterlidir.
Albu ise yaqalanğanlardan ekisi Qırım ve Aqyar diniy idaresiniñ kvotası ile Hacılıqqa barğan ediler. Bairovnıñ «Hizb ut-Tahrirge» nisbetten uyanıqlı olmaq çağıruvu, daa çoq diniy birleşmeniñ noqta-i nazarına degil de, mahsus hızmetler zabitiniñ beyanatına beñzey. Zaten, taaciplendirecek şey yoq: yaqınlarda muftiniñ diger muavini Ayder İsmailov Poloniyada keçirilgen halqara konferentsida Qırım musulmanlarında iç bir sıqıntı olmağananı tasdiqlay edi.
QMDİ çabikçe Rusiye şaraitlerine «alışqan» vaqıtında deñişme noqtası – «Grozny fetvası» olğan edi. Bu vesiqanı avgust ayında Grozny şeerinde keçirilgen konferentsiya neticesinde Rusiyede bazı diniy milliy birleşmelerniñ yetekçileri qabul etken ediler. Vesiqanıñ manası – musulmanlar rus akimiyetiniñ er angi talabını eda etmege azır olğanlarını köstermek edi. Konferentsiyanıñ teşebbüsçileri – Ramzan Kadırov ve Çeçenistan müftisi Salah Mejiyev oldılar. Olarnıñ maqsadı – Groznyni rusiyedeki İslâmniñ merkezine çevirmek, sufiylikni ise – bütün Rusiye musulmanlarınıñ resmiy mezhebi olaraq tasdiqlamaq. Mejiyevniñ esas raqibi – Rusiyeniñ Avropa qısımı musulmanlarınıñ diniy idaresi ve Rusiye müftiler şurasınıñ reisi Ravil Gaynutdin ola.
Qırım işğalinden soñ tamam Daynutdinniñ reberliginde RAQMDİ özcesine Qırım müftiligine ağalıq yapqan edi. Kremlimde, kimni, QMDİ ya da «Tavriya muftiyatını», desteklemek suali baqılğan künlerde Gaynutdin Ablayevke qol tutqan edi. RAQMDİ yolbaşçısı Rusiyede yañuvlatıcı sayıla, bazı ekspertler ise onı zemaneniviy muceddid (19-cı asırda qıqırmtatar mütefikkiri İsmail Gasprinskiy tarafından tesis etilgen İslâmdaki aqımnıñ) tarafdarı olaraq tanıta. Gaynutdin – «Grozny fetvasını» imzalamağan din memurlarından biri edi. O qayd etti ki, bu kibi fetvalar alınmazdan ögüne din alimleri onı muzakere etmek kerek olğanlarını ayttı ve Groznyde alınğan qararnıñ sağlamlığında şübelengenini bildirdi.
Emirali Ablayev, Kadırovnıñ fetvasını imzalar eken, açıqtan belirtti – o, Kremlin kimniñ arqasından tursa, onıñ tarafını tuta
Emirali Ablayev, Kadırovnıñ fetvasını imzalar eken, açıqtan belirtti – o, Kremlin kimniñ arqasından tursa, onıñ tarafını tuta. Ve Qırımda sufiylik taa eki yüz yıl evelsi olğanı, çeçen şekilinde ise yarımadada o iç bir vaqıt olmağanı – müim degil. Bu sebepten Qırım muftisi Ablayevniñ milliy anane ve adetlerni kütmek, büyüklerni ürmet etmek kerekligi aqqında sözlerini Qırım musulmanlarınıñ çoqusı ya mısqınen, ya da nefretnen qabul ete.
