Ukraina Tış işler nazirligi avgust 22 künü Qırımtatar Milliy Meclis reisiniñ muavini İlmi Ümerovnıñ sağlığı zayıflaşqanı sebebinden raatsız olğanını bildirdi ve ilhaq etilgen Qırımnıñ rus akimiyetinden cezalandırıcı areketlerni toqtatmağa talap etti. İlmi Ümerovnıñ alı daa avgust 11 künü, oña qarşı mecburiy psihiatrik ekspertizanıñ yapılması aqqında mahkeme toplaşuvı keçirilgen vaqıtta beterleşken edi. Ondan soñ maznunnıñ sağılığı tek zayıflaşa, dep aytalar soy-sopları.
Qırımnıñ rus savcısı – Natalya Poklonskaya: «Qırım cumhuriyetiniñ savcılığı İlmi Rustemoviç Ümerovke qarşı Rusiye Cinaiy kodeksiniñ 280.1 maddesi 2 qısımı boyunca cinaiy iş açılması aqqında FSB idaresiniñ taqiq bölügi tarafından protsessual qarar alınğanını inceledi. 2016 senesi mart ayında, Ukrainada bulunıp, o ATR ukrain telekanalınıñ canlı yayınında çıqış etip, halq ögünde RF teritorrial bütünligini bozmaq çağıruvlarını seslendirdi. Bundan soñ Ümerovnıñ maruzası internet ağında yerleştirildi».
İlmi Ümerovnıñ advokatı Nikolay Polozov maznunnıñ psihiatrik hastahanege yerleştirilmesi aqqında qararnı protsessual sebeplerden qansuz olaraq tanıy.
Psihiatrik ekspertizanıñ keçirilmesi aqqında qararğa qarşı biz şikâyet etik, amma o daa baqılmadı, böyleliknen, bu qarar daa qanun küçüni almadıNikolay Polozov
– Psihiatrik ekspertizanıñ keçirilmesi aqqında qararğa qarşı biz şikâyet etik, amma o daa baqılmadı, böyleliknen, bu qarar daa qanun küçüni almadı. Bundan da ğayrı İlmi Ümerovnı vaqıtından evel hastahaneniñ kardiologiya bölüginden çıqardılar, albuki o anda hipertansif kriz ile oğrağan edi. Bu demek ki, taqiqatçılar açıqça öz vekâletinden artqaç areket eteler. Biz Rusiye Başsavcılığına, FSB idarecilerine ve başqalarğa muracaat etmege mecbur oldıq.
Psihiatrik ekspertizanıñ özüne kelgende ise, onıñ er angi neticesini İlmi Ümerovke ve qırımtatarlarğa qarşı qullanmağa mümkün olacaq, dep qayd ete Nikolay Polozov:
– Onı sağlam olaraq tanısalar, cinaiy iş öz yolunen devam etecek, mahkemeniñ ögünde «separatizmde» qabaatlamaq içün iç bir mania olmaycaq. Vaziyet ekinci yolnen devam etse, bunı propaganda maqsadınen qullanmağa mümkün olacaq: öyle ola, sanki qırımtatarları deli qartnı diñleyler. Öyle ya da böyle, biz ende rus akimiyetiniñ er angi qararınıñ qıymetini bilemiz, ve bu ceryanğa iç bir işanç olmaycaq. Biz İlmi Ümerovnıñ psihiatrik statsionarğa yerleştirilmesi açıqça qanunsız olğanını isbaatlap olsaq, ekspertiza neticelerini de delil olaraq qullanmağa mümkün olmaycaqtır.
Qınav – nisbiy meseledir. Bütün bu ceryan – özü büyük bir qınavdırİlmi Ümerov
Qırımtatar Milliy Meclis reisiniñ muavini İlmi Ümerov: «Qınav – nisbiy meseledir. Bütün bu ceryan – özü büyük bir qınavdır. Tünevin men pek yaramağan edim, bügün – orta qarar».
Maznunnıñ qızı Ayşe Ümerova: «Onıñ qanında şekeri arttı, basımı köterildi, başı aylandı, o esini coydı. Onı tez canlandırdılar, çünki men nevbetçi-emşireni çağırdım, ekim keldi. Alını tüzetmege mümkün oldı, amma çoqqa degil. Menim babamnıñ er vaqıt başı ağırta, lâkin o ruhtan tüşmey, öz sözlerinden vazgeçmey, öz fikirinde tura».
Qırımtatar Milliy Meclis reisi Refat Çubarov dey ki, o öz safdaşlarınen birlikte İlmi Ümerovnıñ ve başqa siyasiy mabuslarnıñ vaziyetini yeñgilleştirmek içün er şey yapalar:
Rusiye idaresi ğarbiy zenaatdaşlarnıñ çağıruvları ve talaplarına toqalca qulaq asmamayRefat Çubarov
– Efirde er şey aqqında mümkün olmaz, amma bizim areketlerimiz farqlı yöñelişlerde yapıla: biz advokatlarnen de, diplomatlarnen de, ileri devletlerniñ elçilik temsilcilerinen de çalışamız. Men bellesem, yaqın zamanda olardan resmiy beyanatlar çıqacaqtır. Elbette, kütleviy haber vastalarında seslendirüv pek müimdir, işğalci akimiyetni, eñ azından, öz areketlerini hafifleştirmege mecbur etmek içün. Rusiye idaresi ğarbiy zenaatdaşlarnıñ çağıruvları ve talaplarına toqalca qulaq asmamağanı – o başqa mesele.
Advokat Nikolay Polozovnıñ fikirince, halqara seslendirüv, episi bir, taqiqatqa tesir içün emiyetlidir:
– Yaqın künlede İlmi Ümerovnıñ aqrabalarına taqiqatçı keldi ve olarnı şamata kötergenlerinde yüzledi, sakin ve tınç çalışmağa kerek olğanlarına inandıra edi. Rus taqiqatçısı böyle aytqan olsa, demek ki, aksine davranmağa kerek. Tıştan qozğalağan faktornı, Ğarpqa qarşı kösterilgen cenkâverlikke baqmadan, Kremlge tesir etecek esas qol olaraq tanıyım.
Advokat Mark Feygin: «Ukrain siyasiy yolbaşçılığını Aqmescitteki klinikada mahkeme ekspertizada bulunğan İlmi Umerovnen bağlı vaziyet boyunca beyanat yapmağa çağıram. Onıñ sağlıq alı, onıñ taqdiri ne olacağı aqqında qasevet peyda ete. Ekspertiza deral toqtatılmaq kerek, Umerov ise, evge, tedaviyletken ekimler nezareti astına qaytmaq kerek. Qırımdaki ukrain devletiniñ hainleri aqqında o qadar çoq aytıldı ki, vatanperverge destek köstermek içün de bir-eki söz tapmaq kerektir».
Rusiye Federatsiyasınıñ prezidenti yanındaki Şuranıñ grajdanlıq cemiyetiniñ inkişafı ve insan aqları boyunca azası Maksim Şevçenko: «Akimiyet, Sovetler vaqıtındaki kibi, delihanelerni qullanıp başlağan olsa, bu pek yaramay semptom. Mahkeme psihiatriyasını, cezalandıruv prihiatriyasını qullanmaq – bu sovetler rejiminiñ eñ qorqunçlı ve qara saifeleridir. İnsannı ilâçlarnen sançıylar, ve kerçek delilerniñ arasında o aqılını coyıp başlay. Onıñ içün bu yerde, kerçekten de, taqiqatnıñ faydasına cezalandırıyıcı psihiatriyağa keçken olsalar bu deşetli semptomdır. Bu qırımdaki akimiyetniñ ya da quvetler strukturasınıñ ruhsetinen yapıla ise – bu cinayetçiliktir, ve men rica etem, bu cinayetçilik, ayrıca, Rusiye federal strukturaları tarafından baqılsın. Olar insannı sındırıp olamağanda, onı deli olaraq adlandıralar».
