Qırım – Bir qaç on insan Aqmescitke Qırımtatar Milliy Meclisi reisiniñ muavini İlmi Ümerovğa qoltutmağa keldi. Rusiye kontrol etken Qırım taqiqatçıları onı separatizm ile qabaatlay. O, itiraz bildirecek ola, amma faydası yoq. Şikâyeti kene red etildi.
Qırımtatarı ATR telekanalında çıqqan yayınlardan birinde iştirak etkeni içün taqiqat altına alındı. O, ana tilinde cezalar vastasınen Rusiye Qırımnı ve Donbassnı terk eter, dep ayttı.
İlmi Ümerov mahkemeden evge, Bağçasarayğa, qayta eken, Rusiye prezidenti Vladimir Pütinniñ bir sıra portretini köre. Şunı hatırlay – Rusiye Qırımnı işğal etken soñ Bağçasaray rayonı memuriyetiniñ reberi işinden ayırıldı. Zor bir qarar edi. Onıñ aytqanına köre, bu şeer qırımtatarlar içün – bir timsal, bir zamanları Qırım hanlığı adını taşığan küçlü bir devletniñ merkezi.
Fotoresimler: Qırımda Putinni «seveler»
Al-azırda Bağçasarayda Rusiye bayraqları yelpirey. Ümerov doquz yıl boyunca çalışqan binanıñ yanından keçip kete. «13 rayondan orta iqtisadiy derecege köre rayon doquzıncı yer alğan edi. Bir qaç yıldan soñ birinci yerge keçip, soñki 5 yıl devamında onı tuttıq», – dep hatırlay o.
Qollarına avtomat alıp, içeri birisi barmı-yoqmı baqtılar. Men olarnıñ ögünde qapu açmağa başladımMayye Ümerova
Faqat Qırımnıñ yañı akimiyeti buña emiyet bermedi. Eki ay evelsi İlmi Ümerovnıñ azbarına Rusiye uquq qoruyıcıları kirdi. Onı sorğuğa çekip, evinde tintüv keçirdiler. «Qollarına avtomat alıp, içeri birisi barmı-yoqmı baqtılar. Men olarnıñ ögünde qapu açmağa başladım. İlmi turdı. Bizde ayaqqaplarnı çıqarıp kireler, dedi», – dep tarif ete Meclis reisi muavininiñ ömür arqadaşı Mayye Ümerova.
Ümerov tintüv tez bitkenini ayta: «Olarnı meraqlandırğan şeyler... Olmağanını añladılar. Bilgisayar, iPhone, iPad qıdırdılar. Menim eski cep telefonımdan ğayrı, başqa bir şeyim yoq».
Al-azırda Ümerov Qırımnı terk etip olamay. Atqan er adımnı yerli uquq qoruyıcılarğa haber etmeli. «Ekstremizm» içün onı beş yılğa qadar azatlıqtan marum qaldıra bileler. Amma o, ükümden qorqmay: «Menim içün Vatan sevgisi ya da işğal tezce bitsin istegim azatlığımdan qat-qat müimdir. Men apis cezası ya da qabaat ükmünden qorqmayım, bu rejim çoq süreceginden qorqam».
Men bir şeyni bozmağa degil, em Rusiye Federatsiyası, em de Ukraina topraq bütünliginiñ tiklenmesine çağıramİlmi Ümerov
Ümerov ekstremist faaliyetine çağıruvlarından özüni qabaatlı saymay. «Men bir şeyni bozmağa degil, em Rusiye Federatsiyası, em de Ukraina topraq bütünliginiñ tiklenmesine çağıram. Men onıñ topraq bütünligini bozmadım, Rusiye öz reberiyetinen beraber öz topraq bütünligini bozıp, dünyada tanılmağan sıñırlarnı deñiştirdi», – dep ayta o.
Qırımda Rusiye uquq qoruyıcı organları İlmi Ümerovğa qarşı Rusiye Ceza kodeksiniñ 280.1 maddesi (separatizm) boyunca cinaiy iş açtılar. Mayıs 19-da Rusiye FSB idaresinde olıp keçken sorğudan soñ onıñ qabaatı aydınlatıldı. Mayıs 12-de onıñ evinde tintüv keçirildi, Rusiye Federal havfsızlıq hızmetiniñ Qırım idaresiniñ taqiqatçısı oña yarımadanı terk etmege yasaq etti. Soñra taqiqatçılar İlmi Ümerovğa iş malümatları aydınlatılmaycaq kibi şartlar qoydılar.
Ümerov Kremlge boysunğan Aqmescitniñ Kiyev rayonı mahkemesine cinaiy iş qararından şikâyet etti. O, FSB taqiqatçısına mahkeme-psihiatrik ekspertizasından keçmege razı olmağanını ve onı şahsiyet aşalaması olaraq tanığanını bildirdi.
Rusiye adliyecisi Mark Feygin «Memorial» uquq qorçalayıcı merkezinden İlmi Ümerovğa siyasiy sebeplerden taqip etilgen insan statusını bermege rica etti.
