Qırımtatar tili eki yıldan ziyade, rus ve ukrain tillerinen beraber, Qırım territoriyasında devlet statusını taşığanına baqmadan, aqiqatta deklarativ statusını taşıy, dep bildirdi Qırım federal universitetiniñ Tavriya akademiyası ocası, filologiya ilimleri doktorı, dotsent Lemara Selendili ükümetniñ «Millet» qırımtatar telekanalındaki «Zavtra» («Yarın») tok-şou yayınında.
«Er kes tüşüne ki, qırımtatar tili öz-özüne inkişaf ete, ömürge keçe. Aqiqatta ise, qırımtatar tili devlet tili olğanı aqqında yazması, oña böyle deklarativ statusını bermesi yeterli degil», – dep qayd etti Selendili.
Lemara Selendiliniñ bildirgenine köre, qırımtatar tili soñki 70 yıl devamında inkişaf etmedi ve kerekli qadar tedqiq etilmedi. Onıñ fikrince, til inkişafına destek boyunca laboratoriyalar, merkezler ve programmalarnıñ teşkil etilmesi kerek.
«Keliñiz, açıq aytayıq: bu seneler devamında qırımtatar tili daa sesli yanğıramağa başlamadı, em de tasil saasında o daa çoq qullanmağa başlamadı», – dedi Qırım Federal universitetiniñ ocası.
Selendiliniñ zan etkenine köre, memurlar qırımtatar tilini bilmeli, çünki o devlet tili sayıla. Onıñ qayd etkenine köre, qırımtatar tiline, tek devlet tiline olaraq degil de, «ğayıp olayatqan til, Qırım territoriyasında toplu yaşağan milletniñ, dünyanıñ iç bir yerinde devletçiligi olmağan milletniñ tiline olaraq, destek köstermek kerek».
2014 senesi mart ayında Rusiye işğal etken Qırımda, «Qırım Cumhuriyeti Esas qanunına (madde 10)» binaen, üç devlet tili qayd etilgen: qırımtatar, rus, ukrain tilleri. Amma ukrain ve qırımtatar tilleri inkişaf etmegeninden ğayrı, olarnıñ mekteplerde ögrenilmesi de azlaştırıla. Bu aqta Meclis temsilcileri bir qaç sefer bildire edi.
Şimdiki vaqıtta qırımtatar tili ve edebiyatı dersleri Herson vilâyetiniñ cenübiy tarafında qırımtatarlar toplu yaşağan yerlerde berile.
Qırımtatar tili UNESCO tarafından ğayıp olayatqan ve qorçalavnı talap etken til olaraq tanıldı.
Bu künleri Kiyevde teşebbüs gruppası Ukraina Nazirler kabineti içün latin urufatında qırımtatar elifbesiniñ tasdıqlanması boyunca qanun leyhasını azırlağanını bildirdi.
Ukraina Yuqarı Radası Rusiyeniñ vaqtınca Qırım işğaliniñ başlanğıçı olaraq 2014 senesi fevral 20 kününi ilân etti. 2015 senesi oktâbr 7-de Ukraina prezidenti Petro Poroşenko bunıñnen bağlı qanunnı imzaladı. Ğarp memleketleri bir sıra iqtisadiy sanktsiyalarnı kirsetti. Rusiye yarımada işğalini inkâr etip, onı «tarihiy adaletniñ tiklenmesi» dep adlay.
