Kreml tayin etken Aqyar valisi Sergey Menâylo daa bir qavğanıñ qaramanı oldı. Meduza Rusiye internet neşirine bergen intervyüsında qırımtatarlarğa «yüksek-yüksek dağlarğa» çıqmağa teklif etti. Qırımtatar milliy areketiniñ iştirakçileri Menâylonıñ aytqanlarını takbih etip, buña qulaq asmamağa qarar aldılar.
Meduza jurnalisti İlya Azarnıñ Sergey Menâylo ile yapqan subetinde Aqyarnıñ Rusiye valisi qırımtatarlarğa basqı yapıla fikirlerine qoltutmağanını bildirdi.
«Bir vaqıtları Ukraina rus ealisini bastırmaq içün mında qırımtatarlarnı yolladı, bu topraqnı ukrainleştirmek içün, soñra özü çekişti», – dedi o.
Toprağıñıznı isteysiñizmi? Buyurıñız. Yüksek-yüksek dağlarda topraq bar, alıñız, lütfenSergey Menâylo
Bundan ğayrı, Menâylo qırımtatarlar «olmaycaq şeyler yapıp», qanunsız bir şekilde topraqlarnı ala ediler, dep ayttı.
«2014 senesi kelip aytqanlar: «Toprağımıznı isteymiz». Bağışlañız, dostlar. Toprağıñıznı isteysiñizmi? Buyurıñız. Yüksek-yüksek dağlarda topraq bar, alıñız, lütfen. Bugün topraq içün küreşemizmi ya da bizler – bir devletniñ vatandaşları olıp, mında yaşaymız? Bu bizim vatanımız», – dedi Menâylo.
Onıñ fikirince, qırımtatar meselesi çezilsin dep, oña az diqqat ayırılmaq kerek, bu halqnıñ vekillerinen ise «sertçe» laf etmek kerek. O, qırımtatar halqına tilleri yoq olğanından şikâyet etmemege teklif etti. Menâylo dedi ki, qırımtatarlar qorantalarında ana tilinde laf etseler, bu mesele çezilir.
Bundan ğayrı, şimdiki vali qırımtatar halqı sürgünliginiñ yıllığına bağışlanğan matem tedbirlerniñ Aqyar merkezinde keçirilmesine qarşı çıqqanını aydınlattı.
Hatıra taşıñız bar. Lütfen, anda barıp kederleñiz. Kim keder ete? KimseSergey Menâylo
«Dostlar, bekleñiz. Hatıra taşıñız bar. Lütfen, anda barıp kederleñiz. Kim keder ete? Kimse. Ne içün bunı federatsiya subyekti derecesinde yapacaq olasıñız? Bulğar, ermeniler repressiyalarğa oğratılğan milletler. Örnek olmasın. Çoq milletli bir devlette bir milletni qayd etmek mümkün degil», – dedi o.
Putin aqareti
Qırımtatar milliy areketiniñ iştirakçileri Menâylonıñ aytqanlarını aqaret ve ayırım dep tanığanlar. Qırımtatar Milliy Meclisiniñ azası Ali Hamzin Qırım.Aqiqatqa qayd etti ki, onıñ semetdeşleri içün bunıñ kibi bir memurnıñ böyle lafları telükeli bir işarettir.
«Bu provokatsion laflarnıñ eki taraflığını aytmaq mümkün. Aqyar valisi qırımtatarlarnı dağlarda topraq almağa yollap, Rusiye Anayasasınıñ garantınıñ baqışlarına sayğısızlıq köstere, o ise sürgün olunğan qırımtatarlarğa nisbeten adalet tiklenmesine dair programmalarnı qanun derecesinde ilân etti», – dep tüşüne Ali Hamzin.
Onıñ fikirince, Menâylo aytqan laflarınen Vladimir Putinniñ vadelerini deklarativ ve boş laf dep adladı.
«Sual peyda ola, Aqyar valisi bu qadar cesür oldımı? O, aman-aman açıq bir sürette qırımtatarlarnı degil, daa çoq Rusiye prezidentini aqaretley, bugünde-bugün «Rusiye prezidentiniñ şerefi ve itibarını qoruv aqqında» qanun leyhasına köre apis cezası berile bile», – dedi Hamzin.
Qırımtatar Milliy Qurultayı Merkeziy saylav komissiyasınıñ reisi Zair Smedlâyev Aqyar yolbaşçısınıñ aytqanlarına daa sert bir şekilde cevap berdi.
«Ömür boyu soyadı manasına yaqın olğan adamnıñ aqıl ve ahlâq derecesini kördik. Vatanını deñiştirgen kişi er şeyni deñiştire. O, qıymet kesemez. Bizler tarihiy vatanımızğa qaytamız, ve bizler qayda yaşaycağımıznı bilemiz», – dedi o 112 telekanalına.
Smedlâyev Aqyar yolbaşçısına tarihnı ögrenmege tevsiye etti, çünki qırımtatarlar – Qırımnıñ tamır halqı, olarnıñ kelecegini belgilemek aqları bar.
«Biraz medeniyetni ögrensin, bir şeyni bir şeyge deñiştirmek «olmaycaq» işlerini taşlasın. Bugün böyle adamlardan sebep problemler çıqa», – dep ayttı Smedlâyev.
Nimetullayev inanmay
Yarımadada qırımtatar milliy areketiniñ iştirakçilerinden ğayrı Menâylonıñ aytqanlarına açıq sürette açuvlanğanlar olmadı. Rusiye akimiyetine hızmet etken qırımtatarlar Aqyar valisiniñ laflarına qulaq asmadılar.
Qırım.Aqiqat mühbiri Moskva nezaret etken Qırım ükümetindeki Milletlerara munasebetler devlet komitetiniñ yolbaşçısı Zaur Smirnovnıñ izaatlarını almağa tırıştı. Faqat sualni eşitip, vaqtı olmağanını ayttı ve biraz soñra tekrar telefon etmege teklif etti. Soñra ise Smirnovnıñ telefonı cevap bermey edi.
Rusiyege qoltutqan «Qırım Birligi» teşkilâtınıñ reisi Seytumer Nimetullayev Menâylo böyle bir şey aytqanına inanmayıp, derc etilgen intervyü yalan ola bile, dep bildirdi.
«Bunı nasıl aytar – «yüksek dağlarda», buña inanmayım! Qırımtatarlar oña 2014 senesi muracaat etken ekenler. Kimler? Topraq istegenler. Bizim toprağımız – Qırım, epimiz Qırımda bir qoranta olıp yaşaymız», – dedi Nimetullayev Qırım.Aqiqat mühbirine.
Kreml Menâylonıñ aytqanlarına cevap bermedi.
Qırım.Aqiqat mühbiri Rusiye reberliginiñ Aqyar valisi aytqanlarına olğan munasebetini Rusiye prezidentiniñ matbuat kâtibi Dmitriy Peskovdan soramağa tırıştı. Faqat onıñ ofisinde tedbirde iştirak etkenini bildirip, malümat muracaatını yollamağa teklif etti ve soñra cevap berecegini ayttılar.
Yaqın şarq tedqiqleri merkeziniñ müdiri İgor Semivolos Menâylonıñ aytqanlarını tabiiy dep adladı.
«O, böylelerdendir: orduda ne qadar çoq emen olsa, mudafaamız da o qadar küçlü olacaq. Böyle vatandaşlardan. İlk sefer degil, alçaq medeniyetli olğanını endi köstergen edi», – dedi ekspert.
Semivolos hatırlattı ki, Menâylo yapqan areketlerinen Rusiyege qoltutqan Aqyarlılarnı bile özüne qarşı çıqmağa mecbur etti. Böylece, ekspertniñ fikirince, onıñ qırımtatarlarğa qarşı aytqan ayırım lafları beklenmegen bir şey degil.
