Aqmescit – Qırımda yaşağan Türkiye vatandaşları farqlı nezaret hızmetleri tarafından diqqat ile közetile. Hızmetler Türkiye vatandaşlığı olğan hadimler aqqında malümat toplay, migratsion hızmetleri ise mahkeme qararlarına esaslanıp, Türkiye Cumhuriyetiniñ vatandaşlarını Qırımdan çıqaralar. Cemaatçı ve uquq qorçalayıcı teşkilâtlar insan aqlarına riayet etüv alanında olğan bozuvlarnı qayd eteler.
Türkiye sıñırında Rusiyege ait Su-24 cenk uçağı tüşürilgen soñ Rusiyede Türkiye vatandaşları içün migratsion qaideleri bayağı deñişti. Bundan ğayrı, Rusiye prezidenti Vladimir Putinniñ Türkiyege qarşı kirsetken cezalarına köre, 2016 senesi yanvar 1-den itibaren Türkiye vatandaşlarını işke almaq yasaqtır. Bu sıñırlar 2015 senesi dekabr 31-ne qadar Türkiye vatandaşları ile qurulğan iş munasebetlerine tesir etmey.
Aqımdaki seneniñ noyabr soñu – dekabrniñ başından başlap Rusiyedeki nezaret hızmetleri Türkiye vatandaşları tarafından migratsion qanunlarınıñ bozulmasını qayd eterek, mahkeme qararına esaslanıp, bu adamlarnı memleketten sürgün eteler. Rusiye Federatsiyasınıñ uquqı altında bulunğan Qırım istisna olmadı. Nezaretçilerniñ malümatına köre, şimdige qadar yarımadadan bir qaç Türkiye vatandaşı quvuldı. Qırımtatar Milliy Meclisiniñ azası Gayana Yüksel bergen malümatına köre, yarımadada bulunğan türklerni «birer-birer organlarğa çağırıp, subet keçire ve belli olmağan kâğıtlarnı imzalamağa zorlay, parmaq izlerini alalar».
Yükselniñ bildirgenine köre, bundan soñra Türkiye vatandaşlarını rusça imtianlarına yollaylar, çünki Rusiye Federatsiyasınıñ qanunları bunı talap ete. «Türkiye vatandaşı olmağan apayları bile yardım etemeyler, amma keçken sene adamnıñ Qırımda qalması içün bu bir imkân ve sebep edi. Soñra Qırımdan quvalar. Qırımda qaç yıldan berli yaşağanına, nasıl etip para qazanğanına, qaç adamğa ötmek parasını qazanmağa imkân bergenine ve 2014 senesi olğan deñişmelerge pek quvana ya da quvanmağanlarına baqılmay. Buña iç qulaq asılmay», – dep bildirdi Yüksel Facebook saifesinde.
Meclis azasınıñ aytqanına köre, mahkeme qararı esasında yarımadada 10 yıldan berli iş yapqan Türkiye vatandaşı ve oğlu, em de bir qaç türk iş adamı Qırımdan sürgün etildi.
Qırım.Aqiqat Yükselge muracaat etip, mezkür adamlarnıñ soyadlarını ve olarğa ait müessiselerni aytmağa rica etti, faqat o, adamlar taqip etileceginden qorqalar dep, bu malümatnı berip olamadı.
«Bir mücize bekleyler»
Qırım İnsan aqları bağ gruppasınıñ koordinatorı Abdureşit Cepparov Gayana Yüksel bergen malümatnı Qırım.Aqiqatqa tasdıqladı.
«Böyle şeyler oldı, bilemiz, amma muracaat etken adamlar adlarını aytmamağa rica eteler. Bir mücize bekleyler: bu mesele olarğa tesir etmeycegine ümüt eteler», – dep ayttı Cepparov.
O, Qırımda qorantasınen beraber yaşağan Türkiye vatandaşı aqqında tarif etip, adamnıñ müessisesinde soñki vaqıtları bir sıra teşkerüv keçirilgenini qayd etti. «Bir kün sanitar-epidemiologik stantsiyası, bir kün bergi hızmeti, bir kün migratsion hızmeti, soñra prokuratura, FSB (Federal Havfsızlıq Hızmeti) kele – er kes kele bile. Vesiqaları doğru, amma raat qaldırmaylar», – dep ağlattı Qırım insan aqları bağ gruppasınıñ koordinatorı.
Daa bir vaqia Türkiye vatandaşınen bağlı, mahkeme onı Qırımdan quvmağa qarar aldı, amma adam Qırım uquqçılarına muracaat etip, işbu qararğa itiraz bildirecek ola.
«İçki rayonında mahkeme oldı, Türkiye vatandaşını sürgün etüv meselesi baqılğan edi. Migratsion hızmetiniñ vekili Türkiye vatandaşına qarşı iddiaları olmağanını ayta, mahkemeci ise şunı dedi: «Men çaresini taparım, ve onı çıqarırlar. Olar (türkler) qardaşımıznı (tüşürilgen cenk uçağınıñ pilotlarından biri aqqında laf kete – QA) öldürdiler. Bu siyasiy bir mesele, bu sebepten olarnı (Türkiye vatandaşlarını) mından quvmaq içün bütün manaçıqlarnı qullanmağa tırışalar», – dedi o.
Vesiqaları bar, amma kene de zorluq çekelerAbdureşit Cepparov
Cepparovnıñ qayd etkenine köre, qayd etilgen Türkiye vatandaşları Qırımda qanunğa riayet etip bulunalar, er biriniñ oturma izni bar. «Vesiqaları bar, amma kene de zorluq çekeler», – dep ayttı Cepparov.
Qırım insan aqları bağ gruppasınıñ temsilcileri yuqarı organlardan migratsion qanunlarını al etmege rica ettilermi sualine Cepparov keçken afta Devlet şurasınıñ reis muavini Remzi İlyasov ile bu mevzuda körüşüv keçirilgenini ayttı.
«Remzi İlyasovğa muracaat ettik, ya özü bu işlerge kirişsin, ya da bizni cumhuriyet yolbaşçısı (Sergey Aksenov – QA) seviyesine malümatnı yetkizmek içün ketirsin istedik. Remzi İlyasov bu işni özü baqacağını aytıp, devletler arasındaki munasebetler zor ve bu qolay bir iş olmağanını qayd etti. Neticesini o da aytıp olamay», – dep tarif etti Cepparov.
Prezident buyruğına esaslanıp, malümat toplaylar
Qırımnıñ Emek ve içtimaiy qoruv Nazirligi yarımadanıñ icra akimiyet organlarından Türkiye Cumhuriyetiniñ vatandaşları aqqında malümat berilmesini talap etmege qarar aldı.
Qırım uquq qorçalayıcı gruppasınıñ (KUQG) malümatına köre, nazirlik Rusiye Emek Nazirliginiñ mektübine esaslanğanını bildire. «Türkiye vatandaşlarını celp etüv teklifleri aqqında» mektüpte nazirlik Qırımnıñ icra komitetlerinden Türkiye vatandaşları çalışqan teşkilâtlardan sual cedvellerini toplamağa talap ete.
«Toplanğan malümat arasında: hadimlerniñ sayısı, şu cümleden Türkiye vatandaşlarınıñ, ve 2016 senesi kerek olğan Türkiye vatandaşlarınıñ sayısı. Böyle bir malümat toplamasınıñ sebebi olaraq Rusiye prezidentiniñ 2015 senesi noyabr 28-de çıqqan 583 nomeralı «Rusiye Federatsiyasınıñ milliy havfsızlığını teminlev ve Rusiye Federatsiyası vatandaşlarını cinaiy ve qanunğa uymağan diger areketlerden qoruv ve Türkiye Cumhuriyetine qarşı mahsus iqtisadiy tedbirlerniñ alıp barılması aqqında» buyruğı qayd etile», – dep aytıla mektüpte.
Qırım uquq qorçalayıcı gruppasınıñ reberi Olga Skripnikniñ zanınca, Türkiye vatandaşları diger devletlerniñ vatandaşlarına baqqanda işke kirgende ya da migratsion vesiqalarını alğanda diskriminatsiyağa oğratıla.
«Böylece, kelecek sene Türkiye vatandaşlarınıñ emek faaliyeti içün vesiqalarnıñ berilmesi sıñırlana bile. Qırımda, iqtisadiyat alanından ğayrı, Türkiye vatandaşları tasil, medeniyet ve islâm dinini kütken insanlar içün müim olğan din saalarında çalıştılar», – dep qayd etti Skripnik.
QUQG koordinatorı Vissarion Aseyevniñ fikirince, bunıñ kibi areketler Qırımdaki qırımtatarlarnıñ aq-uquqlarını da bozmaqta. «Qırımda yaşağan ve çalışqan bir çoq Türkiye vatandaşı qırımtatarıdır. Böylece, Rusiye akimiyetiniñ Türkiye vatandaşlarına qarşı yapqanları neticesinde Türkiye vatandaşlığı olğan qırımtatarlar tamır halqnıñ temsilcileri olaraq etnik vatanında bulunmaq aqqından marum qala bileler», – dep ayttı Aseyev.
Qayd etmeli ki, şimdige qadar Qırımnıñ resmiy organları ve hızmetleri tarafından mezkür vaqialarğa dair bir de bir malümat kelmedi.
Metnde Qırım yarımadasında resmiy şekilde qullanğan ıstılalar mevcut
