Mahsus Qırım.Aqiqat içün, «Fikir» rubrikası
Qırımda yarımada sakinlerini Rusiye Federal migratsion hızmetine ukrain pasportı olğanını bildirmege zorlamamağa teklif eteler. Bu teşebbüsni Aksenovnıñ muavini Andrey Kozenko seslendirdi. O, Devlet dumasından qırımlılar içün istisna çıqarmağa rica etmege teklif etti.
İlk evelâ meseleni añlamağa tırışayıq.
2014 senesi avgust ayında Devlet duması qabul etken qanunğa köre, diger devletlerniñ pasportı ya da oturma izni olğan Rusiye Federatsiyasınıñ vatandaşları bunı Rusiye Federal migratsion hızmetine bildirmek kerekler. Faqat qırımlılar içün istisna yapıldı ve bu müddet 2015 senesiniñ soñuna qadar arttırıldı.
Ekinci vatandaşlığı olğanını nezaret organları ögrense, adam cinayetçi olacaq ve onı 200 biñ rublelik para cezası bekley
Bildirüv müddetini bozğanlar içün mesüliyet de belgilengen. Misal olaraq, Rusiye vatandaşı ekinci vatandaşlığı aqqında bildirse, amma bunı belgilengen müddet içinde yapmasa, onı memuriy para cezası (500-1000 ruble) bekley.
Ekinci vatandaşlığı olğanını nezaret organları ögrense, adam cinayetçi olacaq ve onı 200 biñ rublelik para cezası bekley. Bu para cezası memuriy iş çerçivesinde degil, cinaiy iş çerçivesinde alına. Demek ki, para cezası ile beraber insan cinaiy mesüliyetke de çekile.
Rusiyede eki vatandaşlıq yasaq etilmey. Meraqlısı şu ki, Rusiye Federatsiyası bir qaç pasportı olğan insanlarnı öz vatandaşı olaraq tanıy. Uquq qorçalayıcılar işbu qanunnı diqqat etilecek vatandaşlarnı cedvelge aluv dep adladılar.
Federal migratsion hızmetine haber etmek ğayet qolaydır. Mahsus anketanı toldurıp, Rusiye ve çetel devletleri pasportlarınıñ kopiyalarını ilâve etmek kerek. FMH hadimleri ise vesiqalar qabul etilgenini tasdıqlağan blank bereler.
Qanun qabul etilgen soñ Rusiye memurları yañılıqnıñ auditoriyası 5 million Rusiye vatandaşı olğanını qayd ettiler. Lâkin olardan ğayrı eki million qırımlı da bar, olar 2014 senesi mart ayından soñ cebinde eki pasport taşıylar.
Qırımlılar içün istisna ğayesiniñ müellifi Andrey Kozenko «Kommersantqa» intervyü berip, böyle bir qanun «içtimaiy ve siyasiy kerginlik» sebebi ola bilecegini ayttı. Onıñ bildirgenine köre, eki ay içinde 1,7 million kişi vesiqalarnı bermek kerek, yani bir kün içinde 30 biñ insan qabul etilmeli.
Devlet duması bu ğayeden şimdilik pek memnün degil. «Kommersant» yazğanına köre, mezkür qanun leyhası Moskva tarafından teklif etilmedi, ve «Qırım teşebbüsidir». Neşir temsilcileri laf etken Rusiye deputatları qırımlılar içün müddetni arttırmağa azırlar. Faqat yarımada sakinleri içün bu qaideni lâğu etmek kibi bir şey yoq.
Adiy bir Rusiye vatandaşı öz pasportını köstermey bile, diger memleketler vatandaşlarınıñ cedvelini bir yerde derc etmey. Yarımada sakinleriniñ vaziyeti ise belli
Qırımlılar bu ceyetten başqalarğa köre ayrı bir vaziyetke oğradılar. Çünki adiy bir Rusiye vatandaşı öz pasportını köstermey bile, diger memleketler vatandaşlarınıñ cedvelini bir yerde derc etmey. Yarımada sakinleriniñ vaziyeti ise belli - olar ukrain pasportını kösterip, Rusiye vesiqalarını aldılar.
Böyle etip FMH ziyaretini uzaqlaştırmaq ıntıluvları para cezaları ile bite bile. Devlet organlarınıñ insannı sıqıştırmaq sebepleri olmasa, ceza o qadar büyük olmaycaq. Amma akimiyet adamğa basqı yapacaq olsa, eki yüz biñ rublelik para cezası ile beraber cinaiy ceza da berilecektir. Qapatılmağan cinaiy ceza ise insannı belli derecede aq-uquqları ceetinden sıñırlay. Ceza bitse de, vaziyet belli.
Viza alğanda, işke kirgende ya da kredit alğanda cinaiy mesüliyetke çekilmegenini tasdıqlağan vesiqanı bermek kereksiñ. 2012 senesinden itibaren Rusiyede bu vesiqada alğan cezalar da qayd etile. Böylece, viza merkezi, bank ya da şirketlerniñ bir sıra suali peyda ola bile. Qısqadan aytacaq olsaq, insan ömür boyu faaliyetini sıñırlaycaq bir işaret ala bile.
Qırımlılar ekinci vatandaşlıqnı bildirmekten boşatılacaq kibi malümatqa inanmaq zor
Qırımlılar ekinci vatandaşlıqnı bildirmekten boşatılacaq kibi malümatqa inanmaq zor. Daa bir meraqlı şey bar: Kreml öz vatandaşlarına bir qaç pasport saibi olmağa yasaq etmezmi eken. Qırımlılar qarar almağa mecbur olacaqlar: Rusiye pasportlarından vazgeçip, öz evinde çetel adamı sayılmaq, ya da evinde qalıp, Ukrainağa çıqmaq imkânından marum qalmaq.
Al-azırda bunıñ kibi teşebbüslerni yalıñız Rusiye qoqla firqaları seslendire. Misal olaraq, «Rusiye kommunistleri» firqası ükümetke Rusiye vatandaşlarına ekinci vatandaşlıqnı almaq imkânını bermemek teklifini azırlay. «Memleket cenkleşe», «birleşmek kerek», «eki yüzlü insanlarğa mında yer yoq» kibi aytalar. Rusiye siyasiy közeticisi İvan Preobrajenskiyniñ fikirince, Kreml cemaat fikirlerini ögrene. Bunıñ kibi teşebbüsler, akimiyet emirleri olmasa, çıqmaz, dep ayta. 2016 senesi bunıñ kibi qanun leyhası Rusiye parlamentinde peyda olsa, şaşılacaq bir şey yoq.
Faqat şimdilik yalıñız tahminler bar. Olar kerçekleşmeseler de olur. Tezden er bir qırımlı is etecek kerçek - Rusiye Federal migratsion hızmetine ukrain pasportı olğanını bildirmek kerek. Eñ yaqın vaqıtta bir şey añlaycaqmız - Rusiye parlamenti yarımada sakinleri içün istisna çıqarmağa azırmı ya da buña inanmaq kerekmey.
Pavel Kazarin, Qırım.Aqiqat közeticisi
«Fikir» rubrikasında bildirilgen fikir-tüşünceler müelliflerniñ noqtaiy-nazarlarını aydınlatıp, muarririyetniñ baqışları ile aynı olmaması mümkün