Qırım cemaat erbabı Ayder Mujdaba Ankarada II Bütündünya qırımtatar kongressiniñ vekillerinden biri oldı. Öz teessuratları ile o Qırım.Aqiqat ile paylaştı.
– Qırım vekillerini nasıl qarşıladılar, Qırım eyyetiniñ bir hususiy keyfi bar olğandır?
– Hoş bir hususiyet şunda edi ki, biz. Qırım vekilleri, qıtaiy Ukrainağa çıqqan vatandaşlarımız ile niayet körüşip oldıq. Kongress cemaat erbaplarını, akimiyetke ait olmağan teşkilâtlarnıñ faallerini birleştire. Ebet, Qırım işğal etilmegeninden evel, biz birlikte bir çoq leyhada çalıştıq, bir-birimizni yahşı bile edik, bir qoranta kibi edik. Şimdi öyle imkân yoqtır. Qıtada ğayrıdan qayd etilgen Qırım cemaat teşkilâtları yarımadada çalışıp olamaz. Biz ise, işğalni tanımayıp, Qırımda qayd olunmadıq. Şunıñ içün körüşip, umumiy areketlerimizniñ yollarını muzakere etmege pek müim edi.
Küreş qıyın ve, belki de, uzaq olacağını añlağan çoq insannı kördim, amma olar küreşmege azırlar
Başqa taraftan, tabiiy ki, Qırım eyyetini er kes bekley edi, çünki bizni Qırımdan yollamazlar degen bir qorqu bar edi.
Amma keyfimiz aqqında bir vaqıtları Nikolay Mihnovskiyniñ aytqanından güzel aytamam: «Baarde buznı qırıp, şiddet ile deñizge aqqan özenni toqtatmağa imkân olmağanı kibi, ayatqa uyanıp, zindanlarnı qırğan milletlerni de toqtatmağa mümkün degil». Bu sözler Kongressniñ Qırım vekilleriniñ keyfini ğayet açıq ifadeley.
– Sizni kongresste eñ çoq şaşırtqan şey ne oldı?
– Qırımtatar halqınıñ ruhu ve ğayreti. Bunı sözde aytmağa imkânsızdır. Bunı körmek kerek, bunıñnen yaşamaq ve nefes almaq kerek.
Ayrette qaldırğan bir şey, küreş qıyın ve, belki de, uzaq olacağını añlağan çoq insannı kördim, amma olar küreşmege azırlar.
Qırımda yüz bergen repressiyalarğa baqmadan, milliy qurtulış areketimiz çelik ve quvetli şekline kele
Kene de ukrain erbabı Simon Petlüranıñ aytqanını qullanmağa ister edim. O bir vaqıt dedi: «Küreşte küç arta, şuur inkişaf ete, milliy irade qızğınlaşa, küreş milliy küçlerniñ teşkil etilmesi aqta sualni kün tertibine qoya».
Qırımtatar milliy areketi iç bir vaqıt küreşini toqtatmadı, amma bugün milliy qurtulış areketine çevirile. Bu biraz farqlı strategiyadır. Amma Kongress halqımız buña azır olğanını kösterdi. Qırımda yüz bergen repressiyalarğa baqmadan, milliy qurtulış areketimiz çelik ve quvetli şekline kele.
– Kongress neticelerine nasıl qıymet kese bilesiñiz? Olar ümütleriñizge kelişemi?
– Elbette ki, er bir qırımtatar ailesi Qırım ne vaqıt azat etilecek kibi sualge cevap bekley. Tabiiy ki, Kongressten de bu sualge cevap bekley edik.
Amma men Kongressniñ eki künlük işi devamında bu sualge cevap tapılmaycağını añlağan insanlarnıñ sırasına kire edim. Ve bizim yetekçilerimiz güzel sözlerni aytmağanı ve «fal baqmağanı» ile ğururlanam.
Kongress, menimce, qırımtatar halqınıñ devlet mevamını, ukrain tarafdarı olğanını köstermek kerek edi. Qırım vekilleri yetekçimiz Mustafa Cemilevge maneviy ceetten qol tutmaq kerek edi. Ve – esası – milliy qurtulış areketi içün daa bir (Qurultay ve Meclisten soñ) temelni qoymaq. Kongressniñ Reisi ve İdaresini saylamaq, yani. Milliy qurtulış areketiniñ esas maqsadını köstermek.
Kongress işiniñ devamında Kongress reisi Refat Çubarovnı sayladıq. Kongress İdaresini sayladıq. Yetekçimiz Mustafa ağa küreşimizniñ esas maqsadını seslendirdi – Qırımnıñ azat etilmesine azırlanmaq.
Şunıñ içün Kongressten beklegenimniñ 100% aldım.
Kongress İdaresi (diaspora teşkilâtlarından) Avropa, Amerika ve Kanada aliy oquv yurtlarında qırımtatar yaşları içün yerlerniñ berilmesini al etmeli
Şimdi ise biz maqsatqa irişmek içün İdarege çeşit çağıruvlarnı yeñmege yardım etecekmiz.
Bir qaç çağıruvnı qayd eteyim:
1. İşğalden azat etilmesine azırlansaq, demek, ebet, serbest Qırımda devlet strukturaları aqqında mesele peyda olur. Şunıñ içün, menimce, Kongress İdaresi (diaspora teşkilâtlarından) Avropa, Amerika ve Kanada aliy oquv yurtlarında qırımtatar yaşları içün yerlerniñ berilmesini al etmeli. Ve bu yaşlar, çetelde tasil alıp, Qırımnı viranelerden köterecek.
2. Ekinci çağıruv – üçünci sektor suali. Bugün halqara teşkilâtlar Qırımda faaliyet köstermey. Bu, bir taraftan, pek doğru bir şey. Amma biz halqara fondlarda Qırım içün mahsus programmalarnı teşkil etmek istegini uyatmalımız. Bu programmalarnı ukrain teşkilâtlarından işletmek mümkün olur edi, amma programmalarnıñ faaliyeti Qırım üzerinde toqtatılmalı, ve olarda Qırımnıñ cemaat erbapları iştirak etmek kerek.
Qırımtatar qorantama daa biraz beklemek kerek, amma küreşni toqtatmamaq
3) Daa biri – qırımtatar biznesi. Dünya iqtisadiy sanktsiyalarnı arttırsın dep, mehanizmlerni işlep çıqarmaq kerek, amma aynı zamanda qırımtatar biznesine destek olacaq. Belki de, çetelde ticariy qırımtatar merkezleriniñ teşkil etilmesi mümkün olur edi.
Ebet, bu menim fikirlerim. Kongress İdaresi toplanır ve Qırımnıñ azat etilmesine taktik adımlarını işlep çıqarır.
– Semetdeşleriñizge ne tiler ediñiz?
– Sabır ve cesürlik. Kongressten qaytqanımızda, yetekçilerimizden biri dedi: «Tezden qaytırmız… batalyonlarımız ile». Sör sırası, işğalcilerge boysunmağan faallerni de milliy qurtulış areketiniñ batalyonı olaraq adlar edim.
Qırımtatar qorantama daa biraz beklemek kerek, amma küreşni toqtatmamaq. Yetekçilerimiz ve batalyonlarımızğa qol tutmaq, böylece, tezden qaytırmız. Çünki er vaqıt qaytamız ve er şeyni qaytaramız.
