Kiyev – Türkiyede keçirilecek ekinci Bütündünya qırımtatar kongressine bir aftadan az qala. Qırımtatar Milliy Meclisiniñ malümatına köre, Rusiye akimiyeti Qırımdan kelecek olğan delegatlarnı qorquza ve basqı yapıp, Ankarağa kelmelerine yol bermeycek ola. Qırımnıñ Rusiye Devlet şurasınıñ spiker muavini Remzi İlyasov idare etken «Qırım» teşkilâtı kongress keçirilmesini takbih etip, Türkiye prezidenti Erdoğannı kongresste iştirak etmekten vazgeçmege çağırdı.
«Aman-aman 200 qırımtatar cemaat teşkilâtınıñ vekâletli eyyetleri qoşulacaq II Bütündünya qırımtatar kongressiniñ azırlıq işleri muvafaqiyet ile yekünlendi», – dep yazdı Facebook saifesinde Meclis reisi ve al-azırda Bütündünya qırımtatar kongressiniñ prezidenti olğan Refat Çubarov.
Onıñ aytqanına köre, Ukraina, Qırğızistan, Qazahistan, Kanada, Litvaniya, Poloniya, Rusiye, Amerika Qoşma Ştatları, Romaniya, Türkiye, Frenkistan ve diger Avropa memleketleriniñ teşkilâtları kongresske qoşulmaq niyetlerini bildirdiler.
«Bazıları Qırımğa qaytamaz»
200 insan kongresste Ukrainadan iştirak etecek, olardan 100 kişige yaqın Qırımda yaşay. Bunı Qırımtatar Milliy Meclisi reisiniñ birinci muavini Nariman Celâl Qırım.Aqiqatqa bildirdi.
«Al-azırda qorquzuv ve tenbi tarzında belli subetler devam ete. Er kes çıqıp olurmı belli degil, ayrı vaziyetler bar. Mahsus hızmetlerniñ fikirince, kongresske kesen-kes baracaq Meclis azalarınıñ ekseriyeti ile subetler keçirildi, Qırımğa kiremeyceklerini añlattılar, bazılarınıñ biznes ve işinen problemleri olacağını ayttılar», – dedi Celâl.
Onıñ bildirgenine köre, Rusiye mahsus hızmetleriniñ hadimleri kongress vekillerini yarımada kirişinen bağlı problemlernen beraber cinaiy işlerniñ açılması ile qorquzalar.
«Mahsus hızmetlerniñ hadimleri Qırımdaki vaziyet ile bağlı beyanatlarğa diqqat ayıracağını aytalar. Ve, belki de, bu beyanatlarnıñ müellifleri ekstremizm maddesi boyunca mesüliyetke çekilecek», – dep qayd etti Celâl.
Meclis reisiniñ muavini dey ki, kongresske baracaq olğan bazı qırımlılar iştirakçi olaraq degil, seyirci olaraq baracaqlar.
Bütündünya qırımtatar kongressiniñ koordinatsion şurasında Qırımnı temsil etken Meclis azası Ali Hamzinniñ zanınca, kongresste ilk-evelâ qırımtatar halqınıñ vatanında bulunma telükesizligini muzakere etmek kerek.
«Birleşken Milletler Teşkilâtı, Avropa Birliginiñ ükümet yolbaşçıları, OSCE reberligi ve Jenevadaki OSCE merkeziy ofisine qırımtatarlarnıñ Qırımdaki vaziyeti aqqında acele diñlevlerni teşkil etmek muracaatında bulunmaq mantıqlı olur edi. Qırımğa büyük qurbanlar berip, küreşniñ demokratik usullarını qullanıp qaytqan halqımız bu qıyın vaziyette halqara toplulıqqa muracaat etmek ve olarnıñ birdemligine ümüt etmek aqqını qazandı», – dedi o Qırım.Aqiqatqa.
İlyasov içün cinaiy iş
Mecliske kirgen qırımtatar siyasetçileri kongressniñ keçirilmesine qoltutsa, Qırımnıñ Rusiye akimiyetinde çalışqan faaller Ankara semetdeşleriniñ areketlerini takbih eteler. Qırım Devlet şurasınıñ spiker muavini Remzi İlyasov idare etken «Qırım» cemaat teşkilâtı keçken raatlıq künleri toplaşuv keçirip, Türkiye prezidenti Recep Tayip Erdoğannı kongresske kelmemege çağırdı.
«Matbuat vastalarınıñ malümatına köre, teşkilâtçılar sizni de kongresske davet etkenler. Sizge mensüp ikmetiñizni köstermege ve memleketlerimizniñ bölünmesine yönelgen halqara provokatsiyanıñ aleti olmamağa rica etemiz», – dep aytıla cemaat teşkilâtınıñ Türkiye prezidentine qabul etken muracaatında.
«Qırım» toplaşuvında İlyasovdan ğayrı, Qırım müftisi Emirali Ablayev, em de al-azırda Bütündünya kongressiniñ koordinatsion şurasında Qırımnı temsil etken Qırım müendislik-pedagogika universitetiniñ rektorı Fevzi Yakubov bar ediler. Remzi İlyasovnıñ bildirgenine köre, toplaşuvğa kelgenlerden 200 kişi Qurultay delegatı ola.
Qırımtatar Milliy Meclisiniñ reisi Refat Çubarov bildirdi ki, bu raqam kerçek degil, «Qırım» teşkilâtınıñ toplaşuvında Qurultaynıñ 20 azasından ziyade yoq edi. O, İlyasovnıñ teşkil etken tedbirini provokatsiya olaraq tanıp, «Moskva qoqlaları» tarafından teşkil etilgenini ayttı.
Ukraina prezidentiniñ qırımtatar halqı işlerinden vekâletlisi Mustafa Cemilevniñ bildirgenine köre, «Qırım» toplaşuvınıñ teşkilâtçısı cinaiy mesüliyetke çekile bile.
«Olarnıñ Erdoğanğa Kongressni yasaq etmek muracaatlarından soñ bu aqmaqlarnı psihiatrlar baqmaq kerek. Remzi İlyasov ise Rusiye televideniyesinde Qırım vekillerine bergen «qorantalarıñıznı tüşüniñiz» çağıruvları içün Ceza kodeksiniñ belli maddesi boyunca cevap berecek», – dep ayttı Cemilev QHA agentligine.
Şahin: Olarnıñ kongressni lâğu etmek küçleri yetmez
Kongress teşkilâtçılarından biri, «Qırımtatarlarnıñ medeniyet ve yardımlaşma derneginiñ» azası Mükremin Şahin bildirdi ki, qırımtatar diasporası Kremlge qoltutqan teşkilâtlarnıñ areketlerini zaten beklegen edi.
Rusiye akimiyeti yarımadada yaşağan qırımtatarlarğa basqı yapa bile, lâkin kongresske keder etmek küçü yetmezMükremin Şahin
«Böyle bir şey yapacağını bile edik. Olarnıñ Erdoğanğa muracaatı iç bir mana taşımay. Kongress keçirilmesini tesiri bile olmaz», – dep ayttı Şahin Qırım.Aqiqatqa.
Onıñ aytqanına köre, Rusiye akimiyeti yarımadada yaşağan qırımtatarlarğa basqı yapa bile, lâkin kongresske keder etmek küçü yetmez. Şahinniñ bildirgenine köre, 180 cemaat teşkilâtı kongresste iştirak etecegini haber etti.
Qırımtatar diasporasınıñ vekili, Türkiyeniñ «Bilkent» universitetiniñ professorı Hakan Kırımlınıñ qayd etkenine köre, üküm sürgen vaziyette Dünya kongressiniñ Türkiyede keçirilmesi onıñ semetdeşleri içün – halqnıñ fikir-tüşüncelerini bildirmege yardım etecek usullarından biri.
«Rusiye Qırımnı işğal etken soñ bütün qırımtatar milliy teşkilâtları ya sustı, ya da olarnıñ liderleri yarımadanı terk etmege mecbur oldılar. Qırımdaki qırımtatarlar milliy iradesini ifadelep olamaylar. Dünya Kongressiniñ maqsadı bu milliy iradeni ifadelemektir», – dep ayttı o Qırım.Aqiqatqa.
Kırımlınıñ aytqanına köre, Kreml idare etken qırımtatar teşkilâtları qırımlılarnıñ Qırımnıñ Rusiyege «qoşulmasına» quvanğanını kösterecek ola.
Türkiye professorınıñ zanınca, bunıñ kibi strukturalar qırımtatarlarnıñ yarımada işğaline qarşı çıqqanı gizleycek olalar. Avgust başında keçirilmesi planlaştırılğan kongress bu yalan ile küreşniñ aleti olmaq kerek, dep tüşüne Kırımlı.
«Qırımtatarlar işğalni iç bir vaqıt tanımaycaqlar, çünki Rusiyeniñ Qırım zaptı olarnı halq olaraq yoq ete bilecegini añlaylar», – dedi Kırımlı.
Kongressniñ esas vazifesi – Qırımda qalğan qırımtatarlarnıñ diaspora temsilcileri ile bir olğanını köstermekHakan Kırımlı
Professor hatırlattı ki, qırımtatar diasporası vatanda yaşağan qırımtatarlarnıñ sayısından büyüktir. Kırımlınıñ zanınca, bundan çar ve sovet Rusiyesi qabaatlı. Ekspert Rusiye Federatsiyasınıñ areketlerinden sebep yarımadanı terk etken semetdeşleriniñ sayısı kün-künden artqanına yazıqsınğanını bildirdi. Onıñ aytqanına köre, kongressniñ esas vazifesi – Qırımda qalğan qırımtatarlarnıñ diaspora temsilcileri ile bir olğanını köstermek.
