Ukrainada «dekommunizatsiya aqqında» qabul etilgen bir sıra qanun Qırımnıñ tarihiy toponimikasını qaytarmağa imkân bere, dep tüşüneler ukrain ekspertleri.
Bu aqqında Kiyevde mayıs 12-de matbuat konferentsiyasında aytıldı, dep haber ete Qırım.Aqiqat mühbiri.
Böylece, Ukraina milliy hatıra institutınıñ idare yolbaşçısınıñ muavini Sergey Gromenko hatırlattı ki, qırımtatarlar sürgün etilgen soñ eali fikirlerini soramayıp, Qırımda sovet adları berilip başladı. Onıñ fikirince, bunı yarımadada yaşağan qırımtatar halqı aqqında hatıranı silmek içün yaptılar. Yalıñız 6 ad istisna oldı, olar bugünki künge qadar keldiler, tabiat toponimikası da aman-aman deñişmedi, dep qayd etti Gromenko.
«Tarihiy adalet bizden 1945-1948 seneleri qullanmağa başlağan adlarnıñ eski adlarına qaytarılmasını talap ete. <...> Yalıñız qanunğa köre kommunistik adlardan vazgeçmek aqqında laf ketmey, Ukrainanıñ tamır halqı – qırımtatarlar, ve digerlerge nisbeten tarihiy adalet ğayrıdan tiklenmeli. Tabiiy ki, anda diger toponimler de bar, olarnıñ temeli başqa, olarnı da ğayrıdan tiklemek kerek», – dep ayttı Gromenko.
Ekspertlerniñ qayd etkenine köre, qanunğa köre, bunıñnen bağlı qanun imzalanğan ve derc etilgen soñ 6 ay içinde yerli idare organları şeer, köy, soqaqlarnıñ coğrafiya adlarını deñiştirmek teklifini bere bileler.
«Qırımdan böyle teklifler kelmez, ve bizler Ukraina milliy hatıra institutı iştirak etecek mehanizmniñ işletilmesini köremiz. Aynı bu vaqıt bizler Qırımğa tarihiy toponimikasınıñ qaytarılması boyunca tekliflerniñ muzakere etilmesi içün bütün ğayretimizni birleştiremiz. Bu Qırım menfaatları ve onıñ kelecegi içün yapıla. Bizler Ukrainağa medeniy, siyasiy, içtimaiy ve iqtisadiy kelecegi olğan Qırımnı qaytarmaq kerekmiz, qararlarnı qabul etmek vaqıt olğanda er şeyni azırlamaq kerek», – dep ayttı Ukraina malümat siyaseti naziriniñ mesleatçısı Sergey Kostinskiy.
Azırlıqnıñ birinci basamağında kommunizm mefküresiniñ aqibetlerini taşığan Qırımnıñ 69 mesken yeri ve altı rayonı aqqında laf yürsetilecek, dep qayd etti Ukraina prezidentiniñ qırımtatar halqı işlerinden vekâletlisiniñ işini temin etüv bölüginiñ reisi Arsen Jumadilov. İleride sovetler mefküresi olmağan adlarnıñ deñiştirilmesi de muzakere etile bile.
Jumadilovnıñ aytqanına köre, bu noqta qırımtatar halqınıñ statusı boyunca qanun leyhasında mevcut.
Qırımnıñ Rusiye reberligi Kiyevniñ bu teşebbüsini daa izaatlamadı.
Aprel 9-da Ukraina Yuqarı Radası kommunizm mefküresinden vazgeçüv aqqında qanun leyhalarınıñ dört paketine qoltuttı, olar sovet timsallerini yasaq ete ve sovet ve natsist rejimlerini bir-birine teñ kelgenini belgileyler.
Tarihçı Gülnara Abdulla Qırım.Aqiqatqa bildirdi ki, şimdiki vaziyette Qırımda tarihiy toponimikasını ğayrıdan tiklemek imkânsız.
