Link açıqlığı

Saatnıñ esas haberi

Sabıq sovet memleketleri «Georgiy şeriti»nden vazgeçe


Natsizm üzerinde Ğalebeniñ 70 yıllığı arfesinde Rusiye yolbaşçılığı SSCB sabıq cumhuriyetleriniñ yolbaşçılığı tarafından ğayeviy demarşqa rastkeldi: biri-biri artından «ğalebe» timsali olğan qara-portaqal «Georgiy şeriti»niñ qullanuvından vazgeçeler. Şerit «1941-1945 seneleri Ulu Vatan Cenkinde Almaniya üzerinde ğalebe içün» medaliniñ tüsündedir. SSCB vaqıtları oña «gvardiya şeriti» dey ediler, onıñ tarihiy prototipi – II Yekaterina zamanı Aziz Georgiy nişanı ile meydanğa ketirilgen sarı-qara «Georgiy şeriti» edi. Qırım ve Donbass vaqialarından soñ «Georgiy şeriti» separatizm ve cenk timsali oldı ve SSCB sabıq cumhuriyetlerinden ondan vazgeçtiler.

Baltiya

Birinci nevbette Moskvanıñ ğayeviy diqqatından Baltiya memleketleri çetleşti – Litvaniya, Latviya ve Estoniyada Rusiye imperiyası ve sovet kommunizminiñ timsallerinden çoqtan vazgeçtiler. Kommunizmniñ er türlü kösterilmesi qanun tışındadır. Yasaq olğan sovet timsalleriniñ qullanılması içün cinaiy mesüliet belgilene. «Georgiy şeritleri»nden sebep mında cezalamaylar, amma rus tilli sakinlerniñ arasında separatizmniñ ola bileceginden saqınıp, bunı alğışlamaylar da.

Litvaniya, Latviya ve Estoniyada Ğalebe Kününi bütün Avropa ile mayıs 8 künü qayd ete.

Aqrusiye

Rusiyeniñ sabıq ittifaqdaşı – Aleksandr Lukaşenko da Kremlniñ ümüdini yerine ketirmedi. Onıñ ideologlarınıñ teşebbüsi boyünca Aqrusiyeniñ şahsiy Ğalebe timsali peyda oldı – qızıl-yeşil şeritte alma tüsü. Milliy toplaşuv ögünde çıqışta bulunıp, Lukaşenko «Georgiy şeriti» Aqrusiyede yasaq etilmegenini añlattı, yañı timsal ise bayramğa «milliy hasiyet»ni bermeli.

Rusiye blogerleri, beloruslarğa temel olaraq qartop tüsüni almağa kerek olğanını dep, birden şamata qopardılar. Beloruslar ise forumlarda «koloradlarnıñ» ücüminden qorqqanını bildirip, «Georgiy şeritiniñ» kolorad böcegine oşağanına ima eteler.

«Georgiy şeriti»niñ tarihiy tamırları nasıl olğanına baqmadan, şimdi o cenk ve zulum timsali oldı, böyle alda oña munasebet tabiiy ki menfiydir
Artur Klinov

Belli belorus ressamı ve yazıcısı Artur Klinov Ğalebeniñ belorus timsali olğanına böyle qıymet kese: «Nasıldır bir alternativa olğanı da endi güzel, menimce. Artıq er şey açıq-aydın, «Georgiy şeriti»niñ tarihiy tamırları nasıl olğanına baqmadan, şimdi o cenk ve zulum timsali oldı, böyle alda oña munasebet tabiiy ki menfiydir. Şunıñ içün belorus alternativası kerek. Qızıl-yeşil almağa kelsek, bediiy üslübi içün tenqit etmege mümkün, amma onıñ olğanı – şübesiz, müsbet bir şey. Digeri ise – datqa bağlı. Teessüf ki, akimiyet sıqı allarda datsızdır. Mütehassıs ve ekspert cemaatçılığına muracaat etmek yerinde, er şeyni sovet adetlerinde yapa. Başqace aytsaq, akimiyetke er vaqıt yetişmegen şey – yañı bediiy tehnologiyalarğa işanç. Kerek olğanda ise, memurlar, kene de sovet mekteplerine muracaat ete. Şunıñ içün bu ceetten menfiy taraflar da bar. Amma kene de tekrarlayım: «Georgiy şeriti»niñ alternativası olğanı – güzel, açıqtan deyim».

Moldova

Rusiye ğayeviy zaptı ile Moldovada da küreşeler: Liberal firqasınıñ deputatları «Georgiy şeritiniñ» taqıluvı içün para cezasınıñ belgilenmesi aqta qanun leyhasını işlep çıqardılar. Fizikiy şahıslar içün – 120 dollar, devlet hızmetçileri – 200 dollar, yuridik şahıslar içün – 250 dollar miqdarında. Qanun teşebbüsçileri «Georgiy şeriti» separatizm, qanunsızlıq, qurban timsali olğanını qayd eteler. Adaletlik içün şunı aytmaq kerek ki, Ğalebe Künü kibi bayramı da işbu memlekette yoqtır. Vatannıñ mustaqilligi içün can bergen Qaramanlarnıñ hatıra Künü bar. Böyleliknen akimiyet çeşit taraflarda cenkleşkenlerni birleştirdi.

Ukraina

2015 senesi aprel ayında sovet ğayeviy asabalığından Ukraina da vazgeçti. «Ulu Vatan cenki» ıstılasını lâğu ettiler, bölşevizm ve faşizm cinayetlerini bir olaraq ilân ettiler. Ekinciden, Ekinci cian cenki qurbanlarını hatıra timsali olaraq qızıl haşhaş çeçegi alındı. «1939-1945. Kene iç bir vaqıt» şiarı ile haşhaş tasviri qan izleri ile nişannı añdıra.

Orta Asiya

Qazahistan – Sabıq sovet memleketlerinden ibaret olğan birlikleriniñ deñişmez iştirakçisi – bu seneden devlet bayrağı tüsünde mavı şeritlerni kirsete. Üstünde altın milliy örnek ve küneş ile qartal tasvir etilgen.

Qırğızistanda da bu kibi yolnı sayladılar: mahsus komissiya memleket şeerlerini qızıl-sarı tüslerde bezetmege avale etti. Qırmızı tüs – cesürlik ve zaferni, sarı – barışuv ve tınçlıqnı temsil ete.

Özbekistanda devlet seviyesinde şeritler qullanılmay, amma Ğalebe Künü gülçemberlerde qızıl şeritlerniñ yerinde yeşil soyları bağlanılacaq – özbek bayrağınıñ üstün tüslerinden biri.

Qırğızistan
Qırğızistan

Tacikistanda içtimaiy ağlarda «Georgiy şeritlerini» yasaq etmek teşebbüsi başlandı. İlk nevbette yaşlar ve ziyalılar buña qol tuta. Amma Rusiye timsalini resmiy seviyede daa yasaq etmediler.

Turkmenistan çoqtan sabıq ittifaq merkezinden çetleşti: tış dünyadan viza ve haber qamaçavı vastası ile qapaldı, mında Turkemenbaşı ve halefi Berdımuhamedovnıñ qaramanlığını alğışlaylar.

Kavkaz

Kavkaz memleketlerinde qara-portaqal şeritlerge pervasız munasebette bulunalar. Gürcistan ve Azerbaycanda iç te qullanılmay edi. Ermenistan akimiyeti ermeni genotsidiniñ 100 yıllığına nazlı çeçekni timsal olaraq ilân etti. Bütün bu devletlerde sovetler zamanı aqqında hatırlavlar yoq derecede, soqaqlarğa milliy qaramanlarnıñ adlarını berdiler.

Rusiye ve tanılmağan devlet qurulışları

Amma bazı territoriyalarda «Georgiy» timsaliniñ alternativası yoq. İlk evelâ, Rusiye tarafından işğal etilgen Qırım, «DHC» ve «LHC». Rusiye tarafını tutqan separatistler bu şeritlerni Donbass ziddiyetiniñ ilk künlerinden qullana. Aynı timsaller Abhaziya, Cenübiy Osetiya, Pridnestrovye memuriyetlerinde qullanılmaqta.

Bunıñ ile Rusiyeniñ özünde «Georgiy» kapmaniyası umummilliy areket miqyasını aldı. Vatanperverlik derecesi Qırım işğalinden soñ arttı ve Ukraina şarqında arbiy ziddiyet vaqtında tam noqtasına keldi.

Mahsus bu maqsat içün «Qazan toquması» fabrikasında şeritniñ istisalı bıltır 4 biñ kilometr olsa, bu sene 10 biñ kilometrge arttı. Onı belorus yiplerinden tikeler. Rusiye memurları boylarına «Georgiy şeriti» tüsünde şallarnı bağlay, modeller mezkür tüste anterlerni kiyip, sanağa çıqa, qara-portaqal paketlerge çeşit mahsulat qadaqlana – yengeç parçalarından başlap kondomlarğa qadar.

Maqaleniñ asıl nushası – Radıyo Svaboda saytında

XS
SM
MD
LG